Het decembermoordenproces is een grote test geweest voor de democratie en de rechtsstaat in Suriname. Als ex-president Desi Bouterse zijn straf van twintig jaar cel daadwerkelijk gaat uitzitten, zou dat het ultieme bewijs zijn dat de test geslaagd is.

Met exact deze twee zinnen begon een maand geleden het hoofdredactioneel commentaar in Trouw, dat hoop en opluchting ademde vanwege de onverschrokkenheid waarmee de rechters tot hun oordeel kwamen en het geduld dat de samenleving heeft weten op te brengen. Inmiddels blijkt Bouterse spoorloos verdwenen. Over zijn verblijfplaats gaan de wildste geruchten. Zolang de voormalige president van Suriname zich ergens kan verschuilen, zakt het land alsnog voor de test. Van een goed functionerende rechtsstaat is dan nog steeds geen sprake.

De grote vraag is hoe Bouterse zo gemakkelijk de benen heeft kunnen nemen, in de wetenschap dat op voorhand rekening werd gehouden met een vluchtpoging. Dat hij op 20 december wegbleef bij de uitspraak van het Hof van Justitie, waarbij de rechters de mogelijkheid hadden de onmiddellijke arrestatie te bevelen, was een veeg teken.

Een voortvluchtige Bouterse is de zoveelste klap in het gezicht van de nabestaanden van de slachtoffers van de Decembermoorden. Zij hadden gedacht – en vurig gehoopt – dat het vonnis een afsluiting van een zeer donkere periode zou zijn. Een nabestaande zei dat hij hoopte dat het vonnis het einde van een zware tijd zou betekenen en tegelijkertijd de start van het rouwproces. Dat is, met Bouterse op vrije voeten, een illusie. Het is onverteerbaar dat de nabestaanden nog altijd worden geconfronteerd met onzekerheid. Een veroordeling heeft pas waarde als de straf daadwerkelijk wordt uitgezeten.

Bescherming van invloedrijke mensen

Het is onwaarschijnlijk dat Desi Bouterse geheel op eigen kracht onvindbaar kan blijven voor de autoriteiten. Het ligt voor de hand dat hij bescherming geniet van invloedrijke mensen, of op zijn minst is geholpen door deze personen. Het Openbaar Ministerie in Suriname laat weinig tot niets los over de zoektocht naar de ex-president. Dat valt te verdedigen, mits daar alles op alles wordt gezet om hem te vinden.

De opdracht voor de autoriteiten is door de verdwijning van Bouterse nog groter geworden, aangezien iedereen die hem helpt uit handen van politie en justitie te blijven, de rechtsgang frustreert. Dat kan voor deze mensen niet zonder gevolgen blijven.

Maar het belangrijkste is nu eerst dat Bouterse wordt gepakt en het vonnis uitgevoerd, zoals de huidige president Chan Santokhi heeft beloofd. Dat zijn de autoriteiten niet alleen verplicht aan de nabestaanden, maar ook aan de rechtsstaat als geheel.

Bron: Opinie; Trouw