Vierendertig asielzoekers uit Rusland, kregen vrijdag geen toestemming de VS binnen te komen, terwijl een groep Oekraïners over de grens werd geëscorteerd. De scène weerspiegelde een stille, maar onmiskenbare verschuiving in de behandeling van Russen en Oekraïners die Mexico binnenkomen als toeristen en naar Tijuana vliegen, in de hoop de VS binnen te komen voor een kans op asiel. De 34 Russen hadden een aantal dagen gekampeerd bij de drukste grensovergang van de VS met Mexico, twee dagen nadat functionarissen van de stad Tijuana hen zachtjes hadden aangespoord om te vertrekken. Ze zaten op matten en dekens, controleerden smartphones, kletsten en aten, met slaapzakken en kinderwagens in de buurt, terwijl voetgangers de grens passeerden. Vijf jonge meisjes zaten in een kring te praten, sommigen met knuffelbeesten. Dagen eerder werden enkele Russen toegelaten tot de VS bij de San Ysidro-overgang, terwijl sommige Oekraïners werden geblokkeerd. Maar vrijdag werden Russen geweigerd, terwijl Oekraïners na korte wachttijden werden toegelaten. “Het is heel moeilijk te begrijpen hoe ze beslissingen nemen”, zegt Irina Zolinka, een 40-jarige Russische vrouw die een nacht kampeerde met haar gezin van zeven personen nadat ze donderdag in Tijuana was aangekomen. Erika Pinheiro, proces- en beleidsdirecteur van belangenorganisatie Al Otro Lado, zei dat de VS rond dinsdag begonnen met het toelaten van alle Oekraïners op humanitaire voorwaardelijke vrijlating voor een jaar, terwijl ze tegelijkertijd alle Russen blokkeerden. Er was geen officiële aankondiging.
Een memo van het ministerie van Binnenlandse Veiligheid van 11 maart, was niet publiekelijk vrijgegeven tot donderdag, vertelde grensfunctionarissen dat Oekraïners mogelijk worden vrijgesteld van ingrijpende asiellimieten die zijn ontworpen om de verspreiding van Covid-19 te voorkomen. Het ministerie zegt dat beslissingen per geval moeten worden genomen voor Oekraïners, maar maakt geen melding van Russen.
“Het Department of Homeland Security erkent dat de ongerechtvaardigde Russische agressieoorlog in Oekraïne een humanitaire crisis heeft veroorzaakt”, staat in de memo. Homeland Security gaf vrijdag in een verklaring aan, dat iedereen die als “bijzonder kwetsbaar” wordt beschouwd, om humanitaire redenen kan worden toegelaten na een individuele beoordeling, ongeacht de nationaliteit. Russische migranten in Tijuana zaten vrijdag naast een rij van honderden grensbewoners te wachten om over de grens naar San Diego te lopen. De lijn was ongehinderd. Een 32-jarige Russische migrant die de grensovergang niet had verlaten sinds hij ongeveer vijf dagen eerder met zijn vrouw in Tijuana aankwam, had geen plannen om te vertrekken, uit angst dat hij een plotselinge kans zou missen. Binnen enkele uren na aankomst zag de migrant, die zichzelf alleen als Mark identificeerde omdat hij vreesde voor de veiligheid van zijn familie in Rusland, drie Russische migranten die werden toegelaten tot de Verenigde Staten. Na zes uur gaven de Amerikaanse autoriteiten zijn paspoort terug en zeiden dat alleen Oekraïners werden toegelaten.
“Oekraïners en Russen lijden vanwege één man”, zei Mark, verwijzend naar de Russische president Vladimir Putin. Hij vluchtte kort na de Russische inval in Oekraïne. Amerikaanse functionarissen hebben sinds maart 2020 meer dan 1,7 miljoen keer migranten het land uitgezet zonder een kans om asiel te krijgen onder ingrijpende autoriteit om de verspreiding van Covid-19 te voorkomen. Maar de volksgezondheidsinstantie, bekend als Titel 42, wordt zelden gebruikt voor migranten van bepaalde nationaliteiten die om financiële of diplomatieke redenen moeilijk uit te zetten zijn. Maar om asiel aan te vragen, moeten migranten zich op Amerikaanse bodem bevinden en Amerikaanse functionarissen blokkeren de doorgang, behalve degenen die het wil toelaten. Zelfs vóór de Russische invasie zagen de Verenigde Staten een toename van Russische en Oekraïense asielzoekers, waarvan de meesten probeerden binnen te komen via officiële grensovergangen in San Diego in plaats van illegaal te proberen over te steken in woestijnen en bergen. Meer dan 1.500 Oekraïners kwamen van september tot februari de VS binnen via de Mexicaanse grens, volgens de US Customs and Border Protection, ongeveer 35 keer de 45 Oekraïners die in dezelfde periode een jaar eerder de grens overstaken. Oekraïners die de Amerikaanse bodem kunnen bereiken, hebben vrijwel gegarandeerd een kans op asiel. Slechts vier van de 1.553 die in de periode september-februari binnenkwamen, werden uitgesloten van het volksgezondheidsbevel dat de VS toestaat migranten uit te zetten zonder kans op humanitaire bescherming.
Het aantal Russische asielzoekers dat het land binnenkwam via de grensovergangen vanuit Mexico overschreed de 8.600 van september tot februari, ongeveer 30 keer de 288 in dezelfde tijd een jaar eerder. Op 23 na werden ze allemaal behandeld onder wetten die hen in staat stellen asiel aan te vragen. Mexicaanse functionarissen zijn op hun hoede voor migranten die aan de grens slapen. Vorige maand ontmantelden ze een groot migrantenkamp in Tijuana dat een loopbrug naar San Diego blokkeerde. De stad, die graag wilde voorkomen dat er nog een kamp zou ontstaan, verspreidde woensdag een brief met het verzoek aan migranten om hun campings te verlaten om gezondheids- en veiligheidsredenen en bood gratis onderdak aan als ze zich geen hotel konden veroorloven.
