Een van de grootste meren in Zuid-Amerika, het meer van Maracaibo, was ooit een symbool van de olierijkdom van Venezuela, maar is nu vervuild door afbrokkelende machines die ruwe olie spuwen en felgroene algenbloei – vervuiling die vanuit de ruimte te zien is. Beelden van groen, zwart en beige over een van ‘s werelds oudste meren werden in september vastgelegd door NASA’s Earth Observatory. De satellietfoto’s die dinsdag door het bureau zijn vrijgegeven, zeggen experts, onderstrepen hoe de crisis in Venezuela in het milieu is doorgesijpeld. Dit zorgt voor verwoesting van dieren in het wild en vissersgemeenschappen terwijl de olie-industrie van het land in verval raakt.

“De situatie van het land en de milieucrisis zijn twee kanten van dezelfde medaille, en het berooft ons van onze natuurlijke wonderen”, zegt Verónica Barboza, een 19-jarige activist bij Fridays For Future Venezuela, een groep jonge Venezolanen die pleiten voor milieubescherming en gerechtigheid.

Het meer van Maracaibo, dat zo’n 5.100 vierkante mijl in het noordwesten van Venezuela beslaat, is een estuariënmeer – wat betekent dat het zoete water waarmee het duizenden jaren geleden werd gevuld, samenkomt met het zoute zeewater van het Caribisch gebied. Het bassin waarin het zich bevindt, bevat een van de grootste bekende aardolie- en gasreserves ter wereld, die zijn gewonnen sinds het tijdperk van de Eerste Wereldoorlog.

Vervuiling is niet nieuw op de plaats die NASA als “de bliksemhoofdstad van de aarde” beschouwde vanwege de indrukwekkende weergave van onweersbuien. Met meer dan 10.000 olie gerelateerde installaties en een netwerk van bijna 16.000 mijl aan onderwaterpijpleidingen in bedrijf, zijn slicks een constant voorkomend verschijnsel bij Lake Maracaibo. ‘’Maar nooit in het tempo dat tegenwoordig wordt gezien’’, zei Eduardo Klein, directeur van het tele-detectielaboratorium aan de Simón Bolívar University, waar hij NASA-satellietbeelden gebruikt om de olievlekken te documenteren.

Een olieramp wordt volgens de Venezolaanse milieuwetgeving als een misdaad beschouwd. Volgens een onderzoek van Provea, een mensenrechtenorganisatie in Caracas, was tussen 2010 en 2016 de staatsoliegigant PDVSA verantwoordelijk voor meer dan 46.000 lozingen van ruwe en andere verontreinigende stoffen. PDVSA stopte in 2016 met het vrijgeven van gegevens en rapporteerde dat jaar 8.250 olielozingen – een verviervoudiging van het aantal in 1999, het jaar waarin Hugo Chávez als president werd beëdigd.

Het gebrek aan overheidsgegevens heeft ertoe geleid dat onderzoekers, activisten en universiteiten proberen de leegte te vullen door hun eigen onderzoek te doen naar het aantal lekkages. Volgens een rapport van het Venezolaanse Observatorium voor Politieke Ecologie (OEP), een niet-gouvernementele milieuorganisatie, zijn er dit jaar tot 16 september minstens 53 gedetecteerd in Zulia, Falcón en Anzoátegui – de drie staten die de belangrijkste raffinaderijen van het land herbergen.

‘’Maar het registreren van de hoeveelheid olie is soms lastig, vooral als het geen enkelvoudige lekkage is, maar je hebt gescheurde pijpleidingen die continu en bijna elke dag aardolie uitstromen”, zei Klein. In de afgelopen jaren hebben een gebrek aan onderhoud, een braindrain van technici en corruptie de olieproductie verlamd, waardoor olie-ongelukken vaker voorkomen. In het meer zijn duizenden putten onherstelbaar beschadigd, waardoor ruwe olie en aardgas naar de oppervlakte kunnen borrelen.

De olie-industrie van het land produceert en exporteert bijna 700.000 vaten per dag, volgens de Organisatie van de Olie-exporterende Landen (OPEC), die de gerapporteerde overheidscijfers citeert. Dit komt overeen met 20 procent van wat PDVSA in 1999 produceerde. Het Venezolaanse Ministerie van Ecosocialisme, PDVSA en Omar Prieto, de staat van de gouverneur van Zulia, hebben niet gereageerd op verzoeken om commentaar van The Washington Post.

Josué Lorca Vega, de minister van Ecosocialisme van het land, vertelde lokale verslaggevers in juni, dat de overheidsinstantie bezig was met het verwerven van olieopvang- en absorptiesystemen voor de kustgebieden van Venezuela – eraan toevoegend dat “olielozingen niets bijzonders zijn omdat ze historisch gezien altijd hebben bestaan”. Voor lokale vissers betekent de besmetting terugkeren naar de kust met een kleinere vangst, vuile vis en beschadigd materiaal. Sommigen keren terug met lege handen en gedrenkt in ruwe olie.

Bewoners vertelden OEP dat ze last hebben van huiduitslag, dat de vis naar benzine smaakt en dat ze het meer niet meer kunnen gebruiken voor gezinsrecreatie. Ondanks het met olie besmeurde water heeft Proyecto Sotalia, een onderzoeksgroep die zeezoogdieren in het Maracaibo-meer bestudeert, tijdens recente expedities zeekoeien en roze rivierdolfijnen, twee bedreigde diersoorten, waargenomen. Ongeveer 145 soorten vissen leven in de wateren van het meer, waar ook blauwe krabben en garnalen leven.

“Het meer van Maracaibo is een veerkrachtig ecosysteem en het heeft een aantal mechanismen om zichzelf in stand te houden”, zegt Barboza, een milieuactivist. “Het is een open systeem met toegang tot de Caribische Zee en de Golf van Venezuela, dus het water zit daar niet alleen vast.” Toch maken experts zich zorgen dat dit misschien niet genoeg is om dieren in het wild te beschermen die kampen met twee ecologische uitdagingen: een gestage stroom van aardolie en zuurstof afbrekende algen.

‘’Dat laatste is een natuurlijk verschijnsel in het meer’’, zei Frank Muller-Karger, hoogleraar biologische oceanografie en tele-detectie aan de Universiteit van Zuid-Florida. Een uitgebreide bloei werd geregistreerd door NASA in 2004. De overdaad aan voedingsstoffen die van zowel land als zee stromen – verergerd door afvoer van nabijgelegen landbouwgronden en rioolwater – voedt de activiteit van micro-organismen zoals fytoplankton en kroos, waardoor de levendige groene laag wordt geproduceerd die is vastgelegd in NASA’s satellietfoto’s. Wanneer deze wezens sterven, zinken ze naar de bodem en vervallen – een proces dat hypoxie of zuurstofarm water veroorzaakt.

“Het is veel erger geworden en het is ook een indicatie van vervuiling, omdat een deel ervan wordt veroorzaakt door de kunstmest van de landbouwindustrie”, zei Muller-Karger. “De bodem van het meer is waarschijnlijk al bijna permanent beschadigd. Dat betekent dat organismen zoals vissen, krabben en weekdieren daar niet kunnen leven, en dat heeft gevolgen voor de lokale visserij en het milieu.”

‘’Door de zuurstof verstikkende algen aan de mix toe te voegen,’’ zei Klein, ‘’wordt een ecosysteem verder belast dat worstelt met een gestage stroom olie die in zijn wateren wordt gepompt. Er is een cumulatief proces van vervuiling. Het is niet alleen die directe impact van in petroleum gedrenkte dieren die wordt geassocieerd met olielozingen. Het zijn de jaren waarin organismen in deze omstandigheden moeten leven, waarbij ze het misschien niet meer tolereren en uiteindelijk afsterven. Het kan grote schade aanrichten aan zo’n belangrijk en divers ecosysteem.”

Voor Barboza, geboren en getogen in Maracaibo, voelen de milieuproblemen van het meer persoonlijk aan. Eens de petroleumhoofdstad van Venezuela, staat haar stad nu als een grimmig teken van het omgekeerde van het land in fortuin. Het water waaraan het grenst, wordt door de lokale bevolking beschouwd als een ‘soep van bouten’, een visuele metafoor van de crisis. “De natuur was een van de weinige dingen die onaangetast was door de chaos. Nu rukt de crisis een schoonheid weg die van ons allemaal is en die een bron van trots is geweest voor Venezolanen. We hebben zoveel geluk dat we dit natuurwonder hebben, maar dit laat zien dat we ook de verantwoordelijkheid hebben om het te beschermen.”

(Bron: The Washington Post)