Naarmate opmerkelijkheden rond Area North One, het woningbouwproject van Pan American Real Estate tot meer details en analyse leiden, wijzigt ook de houding en verontwaardiging over dit dossier. Aanvankelijk reageerde het Openbaar Ministerie met een korte bevestiging documenten te hebben ontvangen. De president op zijn beurt gaf aan, het onderzoek af te wachten. En zoals met de meeste vraagtekendossiers in deze regeertermijn is gebeurd, volgden er geen arrestaties, terugvorderingen of het terugdraaien van voor de belastingbetaler twijfelachtige handelingen.

In dit geval zorgen de documenten, een kritisch en op onderzoek ingesteld speelveld aan analisten en commentatoren, voor schijnwerpers op details van het dossier die onverklaarbaar lijken. En nu van regeringszijde de verklaring uitblijft, een erg vervelend licht over de hele kwestie doen schijnen. De simpelste vragen zijn die over: aanbesteding (wie?), het publiek-privaat karakter (waarom?) en procedure (hoe?) en de tijdlijn (wanneer?).

Er heeft voor de besteding, die de oude aanbestedingsgrens met grofweg vijftien keer overschrijdt, nooit een aanbesteding plaatsgevonden. Keerpunt vraagt er wederom aandacht voor dat na de Comptabiliteitswet 2019, het nieuwe Comptabiliteitsbesluit, dat een ondergrens voor verplichte aanbestedingen wettelijk ontbreekt, hetgeen in de memorie van toelichting als bewuste keuze van de wetgever is gepresenteerd. Hoewel de in 2020 verkozen De Nationale Assemblee en geformeerde regering, dus vier jaar sinds aantreden, geen reden hebben gevonden, aanbestedingen tot wettelijke verplichting te maken, is het ontbreken van aanbesteding, geen strafbaar feit.

Een reden voor de vele voordelen die door Pan American en haar uiteindelijke belanghebbende genoten worden, is door de regering nog steeds niet gegeven. Dat het ministerie van Sociale Zaken en Volkshuisvesting, op een project dat naar doelstelling volkshuisvesting zou moeten betreffen of vergemakkelijken, geheel niet in beeld is, brengt verdere twijfels bij de oprechtheid, dat land en volk er enig baat bij hebben gehad.

Naar Keerpunt verneemt, heeft de VHP-top reeds aan minister Nurmohamed doen doorschemeren, zich gereed te houden, het boetekleed aan te trekken en zijn functie ter beschikking te stellen, mocht de aandacht van het publiek niet afnemen tot een politiek acceptabel punt. Voor functionarissen die de vertrouweling van de president, die in waarneming, bij afwezigheid zwaarwichtige portefeuilles zoals Financiën en Buitenlandse Zaken heeft mogen bewaken, komen deze geluiden als een onverwachte wending. De ogen zijn vooral gericht op de huidige fractievoorzitter van de VHP, die al geruime tijd de schaduwminister en meest geïnformeerde persoon is voor wat betreft het ministerie. Een omstandigheid die al sedert de vorige regering in stand is en hem in staat stelde regelmatig onregelmatigheden aan het licht te brengen. Het is de vraag of hij zich, met het oog op 2025, in een formeel ondergeschikte positie wenst te manoeuvreren ten opzichte van de voorzitter die hij hoopt op te volgen als partijleider, bij enig teken van politieke instabiliteit.

Immers heeft de vorige minister van Financiën zich steevast kritisch en onwelwillend getoond in dit dossier, terwijl de huidige minister van Financiën zich met nodige voortvarendheid welwillend heeft getoond tot medewerking. Het in 2023 laten opmaken van een rechtsverhouding die sedert 2019 nergens op papier vindbaar was, schijnt voor geen van deze functionarissen een beletsel te zijn geweest.

Tijdlijn en processen lopen ongezond, tot zelfs juridisch onverklaarbaar, door elkaar heen, omdat vaste instituten, zonder feitelijke wijziging in de situatie, zich anders opstellen en hun posities herzien, om uiteindelijk te resulteren in middelen van meer dan USD 7 miljoen, die zich een weg vinden naar de private onderneming, die voor de staat Suriname, het vermogen of bezit niet vergroot of verbeterd heeft en zich gewoon bezighoudt met commercieel vastgoed.

De NDP-fractie heeft meer bewijsmiddelen in De Nationale Assemblee gepresenteerd en met het Openbaar Ministerie gedeeld, welke op zijn beurt dit keer meer inhoudelijk is ingegaan dan alleen de ontvangst van documenten. Bevestigd is door het Openbaar Ministerie inmiddels, dat het onderzoek een aanvang neemt, middels het doorgeleiden van documentatie aan het Korps Politie Suriname. Onderzoek en handhaving rust binnen die organisatie voor dit onderwerp bij het Corruptie Onderzoeksteam.

Met meer dan vijfhonderd woningen, tegen een gemiddelde verkoopprijs van euro 30.000 beschikt, behalve ontsluiting, verlichting en bestrating, waarvoor de staat Suriname, in tegenstelling tot ieder ander verkavelingsproject, grotendeels betaald heeft zonder een rechtsverplichting, Pan American over een waarde van grofweg euro 15.000.000 aan vastgoed of aan opbrengsten uit verkopen. Een gedeelte van de overdrachten heeft namelijk koop op afbetaling als titel, terwijl financieringen onder de 7 procentregeling, sedert het begin van het project, voor verkavelaar en voor het in opspraak geraakte Fonds Woningbouw Lagere Inkomensgroepen in beeld waren.

De projecten betreffen geen verbindingswegen of aansluitingen naar een breder netwerk, elektriciteitsnet, waterleiding of rioleringsdoorvoer, zodat het, voor iedere bezoeker van het project duidelijk is, dat grotendeels een enkele ondernemer en een enkele onderneming, onevenredig veel voordeel is toegekend, waarvan er aan de Surinaamse samenleving, geen duidelijke meerwaarde toekomt.

De president heeft inmiddels de gelegenheid gehad in een interview het voordeel voor Suriname te verduidelijken en aan te wijzen. Hij heeft onlangs tegen Starnieuws verklaard, dat de efficiëntie van de bouw en de beschikbaarheid van woningen voor personen met lagere inkomens goed zijn. Volgens deze uitleg, is dus inderdaad de beschikbaarheid van woningen zelf, voor de president het grote voordeel.

Hij roept op tot betere uitleg, maar geeft niet aan, hoe de staat enige inkomsten verdient, aan het project of waar het ‘samenwerkingsaspect’ van publiek-private partnerschap in beeld komt. Als het om een geven en nemen gaat, lijkt het er vooralsnog op, dat de belastingbetaler heeft gegeven, Pan-American heeft genomen en de president 100 procent achter de gang van zaken staat.

R.B.