De Suriname Economic Oversight Board (SEOB) is een onafhankelijk monitorings- en adviesorgaan in het IMF-stabilisatie en herstelprogramma. De SEOB publiceert een bulletin met economisch-technische bevindingen. De laatste editie is bijzonder kritisch over het sociaal programma, dat een wezenlijk inherent deel hoort te vormen van het herstelprogramma, maar volgens de SEOB, behoorlijk tekort schiet. “Het IMF geeft aan dat het sociaal programma als doel heeft de zwakkere groepen, alsook mensen in rurale gebieden te beschermen vanwege de afbouw van de subsidies en de daarbij gepaard gaande forse daling van de koopkracht. Echter blijkt dat de overheid haar targets voor dit onderdeel van het herstelprogramma structureel niet behaalt. De overheid blijft helaas in de vicieuze cirkel van kortetermijnmaatregelen, waaronder het uitdelen van pakketten”, aldus de SEOB. Volgens de SEOB is de doelstelling voor sociale uitgaven in tegenstelling tot het merendeel van de maatregelen, minimaal. “Per het 3e kwartaal van 2023 diende de overheid ruim SRD 2.971 miljoen aan sociale uitgaven bestemd te hebben. De realisatie viel ruim SRD 1.056 miljoen lager uit. Niet alleen blijven de sociale uitgaven achter op de doelstelling, ook de effectiviteit en transparantie van de uitgaven laten te wensen over.” Uit de publicatie blijkt niet alleen dat een coherente visie op armoedebestrijding ontbreekt, maar ook dat zelfs maatregelen door IMF voorgesteld, niet serieus door de regering worden toegepast.
De SEOB is kritisch over onder meer de armoedegrens, deze is achterhaald doordat de inflatie in de afgelopen periode fors geweest is, waardoor het een vertekend beeld geeft. Dit heeft impact op wie in aanmerking komt voor sociale voorzieningen, maar ook op bijvoorbeeld cao-onderhandelingen en op de aanpassingen van object- naar subjectsubsidie. Denk aan EBS-tarieven en aan het zogenoemde ‘olie moni’ experiment. De doelgroep die binnen het programma valt, is volgens de SEOB groter, aangezien de koopkracht in de afgelopen periode fors achteruitgegaan is voor meerdere groepen in de samenleving.
Keerpunt merkt op, dat partijloyalisme en patronage zich in het ‘pakketten stelsel’ altijd een weg weten te vinden. Het beeld van de inmiddels voortvluchtige ABOP-kroondrager die op mensonterende wijze uit trucks de weldoener uithangt, is aanstootgevend en extreem, maar tegelijkertijd een voorbeeld van hoe het niet moet.
SEOB noemt een reeks aan omstandigheden die zullen bijdragen aan een verder verlies van de koopkracht in 2024, waaronder verdere afbouw van subsidies op nutstarieven, de implementatie van de BTW op nutstarieven, verwachte prijsstijgingen van brandstof (zoals tot nu toe ieder jaar). Dit alles in combinatie met prijsaanpassingen van producenten ter compensatie van hogere productie- en loonkosten. Vooral omdat de regering initiatieven als de Vliegende Brigade en prijscontroles, niet tot een effectief handhavingsmiddel heeft weten te maken.
Ten slotte dringt de SEOB aan op meer transparantie bij de uitvoering van het sociaal programma, door middel van het publiceren van voortgang en effectiviteit van sociale uitkeringen. Ook heeft de SEOB reeds eerder aanbevolen de uitbetalingen van sociale uitkeringen via het bankensysteem te laten plaatsvinden. Dit in het kader van efficiëntie en het ontmoedigen van corruptie. Een terecht punt, omdat in deze regeertermijn al eerder kasverschillen, verduistering en misbruik aan de orde zijn geweest. Ook beveiliging en distributie blijven uitdagingen.
De SEOB vraagt ook aandacht voor de public sector reform. “Wij zien het ministerieel besluit voor stopzetting van salarissen voor ambtenaren die zich niet her-registreren (‘spookambtenaren’) als een stap in de goede richting. Op deze manier kan de positie van de actieve ambtenaar verbeterd worden met de middelen die bespaard worden op de spookambtenaren. De aanpak van het ambtenarenapparaat is meer dan noodzakelijk, aangezien de productiviteit in Suriname in een neerwaartse trend is. Het bruto binnenlands product (bbp) per arbeider wordt hierbij door de Wereldbank gehanteerd als graadmeter voor de productiviteit”, aldus de SEOB. Het IMF-programma heeft bovendien sanering als formele aanbeveling aan de staat gedaan, maar niet als harde voorwaarde voor voortzetting voor het programma. De aanbevelingen van de SEOB zijn niet alleen op een uitvoerbare wijze en met een helder tijdspad gepresenteerd en onderbouwd door cijfers. Er zit een drukmiddel achter, een onvoldoende van het IMF toegekend te krijgen, met alle gevolgen van dien voor het herstelprogramma en de kansen van deze regering bij de volgende verkiezingen. De regering doet er daarom goed aan te zorgen dat zij voorafgaand aan de negende rapportage, vorderingen op deze punten laat zien.
