De totale begroting voor het ministerie van Openbare Werken heeft aan ‘middelen totale dienst’ in de Staatsbegroting 2022 een bedrag van SRD 1.201.808.000, begroot. Tegen de USD koers van december 2021 van 21.65 bedroeg die USD 55.510.762.12 met een bedrag ad SRD 425.678.000,- gereserveerd voor werken en diensten ten behoeve van wegen, oftewel tegen de USD koers een bedrag ad USD 19.661.801,38.
Over een publiek private samenwerking met een partij voor woningbouw, die uiteindelijk private woningverkoop zou realiseren, is in het openbaar niet gesproken door de minister van Openbare Werken of door de president. Er staat in documentatie die de redactie heeft ingezien, dat er bewust van de aanbesteding afgeweken is. Wij hebben verificatie van de documenten verzocht bij de vertegenwoordiging van de Raad van Ministers, maar geen bevestiging of ontkenning daarvan ontvangen.
Met de nodige voorzorg heeft het er echter alle schijn van dat de Surinaamse regering, PAN AM REAL ESTATE N.V. van de ondernemer S.M.I. bevoordeeld heeft met een bedrag groot USD 7.500.000,- gerelateerd aan vastgoedontwikkeling en waarbij de staat Suriname geen rechtstreeks voordeel toekomt.
In documentatie van de Raad van Ministers wordt gesproken over ‘publiek private samenwerking’, maar het (terug)verdienmodel voor de staat Suriname is onduidelijk. Het populaire verkavelingsproject ‘North Area One’ ten noorden van de Wolframstraat, Tourtonne 6, is voorzien van elektriciteit en bestrating, waterleiding en afwatering. Echter is naar het publiek toe nooit geadverteerd dat de staat enige deelneming in het project zou hebben. Evenmin is kenbaar gemaakt dat het gaat om iets anders dan commerciële verkoop van woningen.
Behalve dit voordeel dat toegekend is aan de partij, is bekend dat er bij een commerciële bankinstelling, vroegtijdig vertrek van een hooggeplaatste functionaris heeft plaatsgehad, gerelateerd aan het toelaten van kredietoverschrijdingen door dezelfde vennootschap. De staat heeft een groot belang en nog grotere informele inspraak in hoe de bank opereert. Het dossier is doordrongen van een werkwijze, inmiddels niet onbekend bij deze coalitie. Documenten die op het eerste gezicht binnen het ambtelijk bestuurlijke zouden passen. Maar die de basisvragen van een kritische onderzoeker moeilijk zouden kunnen doorstaan. Zo schrijft S.M.I. namens Pan American Real Estate N.V., dat volgens een in 2019 ondertekende overeenkomst, overeengekomen is dat de overheid zorg zal dragen voor de aanleg van infrastructuur met ontwatering en nutsvoorzieningen. De kosten zijn door de onderneming voorgeschoten en onder presentatie van facturen achteraf, wordt een bedrag van USD 7.927.151,21 gepresenteerd als prijskaartje, maar S.M.I. is de beroerdste niet en geeft een korting van ruim een half miljoen USD namens Pan American, mits natuurlijk de overheid vlotjes uitbetaalt.
Om het geheel in context te plaatsen, zou uitkering hiervan, van een dozijn aan straatjes bestemd voor de verkaveling van een paar honderd woningen, uitmonden in ongeveer de helft van het jaarlijks budget dat landelijk voor deze doeleinden op de begroting voorkomt.
Betalingen in het dossier betreffen onder meer series aan kwitanties voor voorschotten, voldaan in honderdduizenden USD, vermoedelijk contante voorschotten, door de onderneming. De regels betreffende het tegengaan van witwassen en anti-terreurfinanciering, zullen nader grond zijn voor onderzoek als alles naar regelmaat en geest van de wet mocht verlopen.
De toets van doelmatigheid en basis van overbrenging conform begroting vooraf, volgens de Comptabiliteitswet, blijkt nergens uit en de verantwoordelijke functionarissen, vakministers van Openbare Werken en de president van de Republiek Suriname uit deze regering en de vorige regering, zouden in de vuurlinie van onderzoek en handhaving terecht kunnen komen, als artikel 19, 22 en 29 van de Comptabiliteitswet naar zorgvuldigheid basis voor een toetsing zouden vormen. Artikel 13 en artikel 15 van de Anti-corruptiewet bieden daarnaast harde normen, waarlangs de voornoemde functionarissen en hun gedragingen getoetst zouden dienen te worden, wetend dat zij reeds geruime tijd handelen in strijd met artikel 9 Anti Corruptiewet en nimmer hun vermogen of inkomen hebben verklaard, als wettelijk verplicht.
Tot slot is de orde hiervan, in vergelijking met eerdere schandalen, van formidabele schaal. Het betreft bedragen vergelijkbaar met het valutaswapschandaal, grofweg een derde van het beslag gelegd door het Nederlands Openbaar Ministerie op middelen van de commerciële banken en een waarde, iedere verdenking betreffende het Sabaku-schandaal te boven gaand. Vastgehouden moet worden, dat het toverwoord van ‘publiek private samenwerking’ slechts betekenis aan kan nemen, als er enig voordeel of terugverdiensten voor de staat Suriname in het vooruitzicht kan of zal hebben gelegen. Een ander toverwoord dat ter verdediging te verwachten zal zijn, is betaalbare woonruimte. Eenieder wordt uitgenodigd op https://panamericanrealestate.sr/ het commercieel karakter van het project en de rol van het Fonds Woningbouw Lagere Inkomens bij het project na te gaan. Zo kan een eigen beeld gevormd worden, terwijl de autoriteiten het onderzoek van dit dossier ter hand nemen.
