Cubanen staan urenlang in de rij voor brood en andere levensmiddelen, maar ook voor tandpasta. Zij staan vaak urenlang in de felle zon zonder toegang tot een toilet of drinkwater, en altijd met de angst om met lege handen te vertrekken. Het is een dagelijkse beproeving die Cubanen doorstaan gedurende ongeveer 60 jaar communistisch bewind, nu verergerd door de pandemie van het coronavirus, een scherpe economische neergang en aangescherpte Amerikaanse sancties.  “Ik heb hier bijna de hele nacht doorgebracht om iets te kopen. Het is niet gemakkelijk, het is een grote opoffering om alleen maar te kunnen eten”, vertelde de 47-jarige Edelvis Miranda, vorige week aan buitenlandse media op een markt in Havana. Miranda had haar plaats in de rij om ongeveer 01:00 uur in de ochtend ingenomen en vertrok uiteindelijk ongeveer elf uur later, net voor de middag. “Het was het waard, want ik heb alles gevonden. Nu even uitrusten en dan weer terug in de rij”, zei ze op weg naar huis met twee liter olie, twee pakjes kip, wat gehakt en afwasmiddel.

Inflatie van 70%

Cuba registreerde een officiële inflatie van 70 procent in 2021, toen de economie een bescheiden twee procent herstelde na een daling van 11 procent in 2020, wat de ergste economische crisis van het land in bijna drie decennia aangeeft. Nu de overheidsreserves slonken, moest de voedselinvoer – ongeveer USD 2 miljard per jaar voordat de pandemie toesloeg – drastisch worden teruggebracht in het land van 11,2 miljoen. Afgelopen mei zei de regering dat de invoer, die normaal 80 procent van de behoeften van het eiland dekt, op het laagste niveau stond sinds 2009.

‘Onwaardig’

De tekorten raken iedereen; zelfs de welgestelden hebben te kampen met lange rijen, hoewel ze vaak andere mensen betalen om hun plaats te behouden. Sommige mensen komen met eten, water, koffie of een houten bankje om op te zitten. Vaak staat de politie klaar om de orde te bewaren in rijen die zich uitstrekken over meerdere stratenblokken. Op een markt in de hoofdstad komt een uur voor openingstijd een aankondiging dat er vijf producten beschikbaar zijn. Er staan ongeveer 400 mensen in de rij die hopen een of meer producten te kunnen bemachtigen, maar er mogen slechts 250 naar binnen. “Dit is onwaardig”, mopperde Rolando Lopez, een 66-jarige gepensioneerde die niet tot de gelukkigen behoorde. Enkele tientallen onder de ongelukkigen vormen al snel een rij voor de boodschappen van de volgende dag, waarbij ze nachtwachten aanwijzen om ervoor te zorgen dat niemand hun plaats verliest.

‘’Het is de dagelijkse strijd van de Cubaan. Wat kun je nog meer doen?’’, zei de 55-jarige Maria Rosabal. Sommige winkels in Cuba accepteren tegenwoordig alleen vreemde valuta. Maar Amerikaanse dollars zijn geen wettig betaalmiddel meer en kunnen alleen op de zwarte markt worden verkregen. Deze winkels zijn beter gevuld dan die op basis van peso’s, maar weinig Cubanen kunnen het zich veroorloven ze te bezoeken. Het is gebruikelijk dat winkels slechts twee of drie producten tegelijk hebben, of geen. Soms staan mensen in de rij zonder te weten welk product ze die dag kunnen kopen. Specifieke producten verdwijnen vaak voor een bepaalde tijd helemaal uit het schap, zoals nu bij melk het geval is. Wanneer ze weer verschijnen, zijn ze meestal beperkt tot de valutawinkels en zijn ze binnen enkele uren uitverkocht.

Tekorten zijn niet nieuw

Wanneer iemand niet netjes in de rij staat, wordt hij al snel berispt: “We staan al 60 jaar in de rij, en je weet nog steeds niet hoe?” Maar de zaken zijn verslechterd sinds de voormalige Amerikaanse president Donald Trump de sancties die sinds 1962 van kracht waren verscherpte, en de pandemie het toerisme bevroor en de wereldeconomie ondermijnde. De situatie werd verder gecompliceerd door een monetaire hervorming die een jaar geleden werd gelanceerd en die een aanzienlijke loonsverhoging met zich meebracht in een land waar de meeste werknemers in dienst zijn van de overheid. Maar het stimuleerde de prijsinflatie verder.

In een poging de gevolgen in te dammen, scannen de autoriteiten zorgvuldig de identiteitskaart van elke shopper en de rantsoenboekjes die Cubanen elke maand toegang geven tot een aantal door de overheid gesubsidieerde producten. ‘’Toch zijn er mensen die misbruik maken van de situatie om geld te verdienen”, zei de gepensioneerde Lopez. ‘’Door een briefje van 100 pesos (ongeveer USD 4) in het rantsoenboek te plaatsen, wordt voorkomen dat een aankoop wordt geregistreerd’’, zei hij. Op die manier worden schaarse producten gekocht en daarna illegaal doorverkocht voor torenhoge prijzen. De regering in Havana heeft gezegd dat het stimuleren van de nationale productie de beste manier is om met tekorten en wachtrijen om te gaan, en is langzaam begonnen de economie open te stellen voor particuliere ondernemingen. Maar de maatregelen beloven op korte termijn weinig verlichting voor consumenten.

Bron: www.france24.com