Suriname is al enkele maanden in de ban van een grootschalige corruptiezaak. Daarbij staan onder meer Robert-Gray Van Trikt, de voormalige governor van de Centrale Bank van Suriname (CBvS), en ex-minister van Financiën Gillmore Hoefdraad terecht. Hoefdraad is sinds vorig jaar voortvluchtig. Van Trikt wordt beschuldigd van zeven strafbare feiten, waaronder verduistering van staatsgelden, het overtreden van de anticorruptiewet, witwassen en valsheid in geschrifte.

Onder leiding van Van Trikt heeft de CBvS te veel betaald voor de geringe diensten van Clairfield Belgium, de Belgische tak van financieel adviesbureau Clairfield. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport van Kroll, beter bekend onder de handelsnaam Duff & Phelps. Op verzoek van het Openbaar Ministerie in Suriname heeft Kroll onderzoek gedaan naar de rechtmatigheid van de vijf overeenkomsten die de Belg Hans Buysse, managing partner van Clairfield Belgium, in 2019 met Van Trikt heeft gesloten. Apache beschikt over de samenvatting van dat rapport.

Voor vier opdrachten aan Clairfield beschouwt Kroll de totaal overeengekomen vergoeding als “niet onredelijk”. Maar de door Clairfield gedeclareerde – en door CBvS betaalde – uren staan “niet in verhouding met de geleverde resultaten”. Voor één project spreekt Kroll zelfs van “buitensporig veel uren”. Het gaat om advies dat Clairfield leverde voor de opzet en het beheer van een Surinaamse participatie- en investeringsmaatschappij. Clairfield declareerde 1.081 uren, leverde twee rapporten in en kreeg 280.000 euro uitbetaald, naast de 425.000 euro vooruitbetaling. De inhoud van de rapporten rechtvaardigt deze bedragen niet, stelt Kroll.

Buysse wordt in de dagvaarding van Van Trikt opgevoerd als medeverdachte voor het overtreden van de wet Strafbaarstelling Money Laundering. Een deel van het geld dat Clairfield kreeg uitbetaald voor opdrachten van de Centrale Bank, heeft Buysse namelijk ter beschikking gesteld van Orion, het boekhoudingskantoor van Van Trikt in Suriname. Ook Ashween Angnoe, directeur van Orion, en Faranaaz Hausil, hoofd van de juridische afdeling bij de CBvS, staan terecht in deze megacorruptiezaak.

‘Prodigy 1’

In totaal sloot Clairfield tussen mei en september 2019 vijf overeenkomsten met de Centrale Bank. Prodigy 1 was het grootste project en had als doel de verdeelde activa van de Surinaamse overheid te waarderen voor een vergoeding van 2,5 miljoen euro. Volgens Kroll is dat “een redelijk bedrag voor een project van vergelijkbare omvang”. Maar, vervolgt Kroll, het hangt af van de exacte diensten en het niveau van uitvoering of dit bedrag ook verantwoord wordt. Daar schiet Clairfield Belgium volgens Kroll tekort.

Clairfield heeft voor het project 2.184 uren gedeclareerd en vijftien analyserapporten opgeleverd. Volgens Kroll vormen die rapporten “slechts het startpunt van het project”. De Centrale Bank, bij monde van Van Trikt, maakte er 182.885 euro voor over, bovenop het voorschot van 1,25 miljoen euro. “De opgeleverde resultaten voldoen niet aan de verwachtingen”, luidt de conclusie van Kroll.

Voor Prodigy 1 heeft Clairfield het belangrijkste werk uitbesteed aan Orion, het bedrijf van Van Trikt dat door Buysse aangetrokken werd als plaatselijke ondernemer in Suriname. Aan die samenwerking is nooit een opdrachtbrief voorafgegaan. “De afspraken werden gemaakt op basis van het vertrouwen dat was ontstaan uit eerdere samenwerking”, zei Orion-directeur Ashween Angnoe daarover in de rechtbank. Hij zit net als Van Trikt in voorarrest. De vergoeding tussen Clairfield en Orion werd 50-50 verdeeld. Van het voorschot van 1.250.000 euro vloeide zo 625.000 euro terug naar Orion.

Driehoeksverhouding

Angnoe, Buysse en Van Trikt zijn geen vreemden van elkaar. In 2018 hebben zij samen de Belgische Limebridge vzw opgericht, met als doel sociale projecten in Suriname uit te voeren. De vzw kreeg echter al snel een andere invulling. Het werd door Orion gebruikt als financieel tussenstation voor de stortingen van Clairfield. “Dit om bankkosten te besparen”, zei Angnoe tegen de rechter.

Met geld van de CBvS dat Clairfield voor Orion ter beschikking stelde, heeft Angnoe onder andere een lening van Van Trikts vrouw afgelost. Zelf liet Angnoe zijn oog vallen op een Range Rover. Uit WhatsAppberichten blijkt dat de wagen een cadeau was van Van Trikt voor Angnoes 40ste verjaardag. Beide heren ontkennen dat tegenover de rechter. Volgens Angnoe zou het gaan om een bedrijfswagen voor Orion: “Het geld stond alleen op de rekening van Limebridge.” Er werd via de Belgische vzw een voorschot van 100.000 euro betaald voor de wagen, die Van Trikt inmiddels heeft afgestaan aan de CBvS.

Door het stof

In het rapport-Kroll gaat Clairfield Belgium door het stof. Voor het project Lagarde 1 nam CBvS het bedrijf aan om een billijkheidsadvies te geven, dat het vijf maanden na ondertekening van de opdrachtbrief zou leveren. Dat bestempelt Kroll als “hoogst ongebruikelijk”, gezien de kwaliteit van de analyses niet overeenkomt met een billijkheidsadvies.

Voor het vijfde en laatste project, Prodigy 5, zou Clairfield twintig Surinaamse ambassades waarderen voor een totale vergoeding van 1,16 miljoen euro. Dat is volgens Kroll niet in verhouding met het door Clairfield geplande werk. De kosten van externe vastgoedtaxateurs en landmeters waren nog niet in dat bedrag inbegrepen.

Prodigy 5 werd uiteindelijk uitgesteld omdat Lagarde 1 prioriteit genoot. De opdrachtbrief voor Prodigy 5 werd nochtans pas na die van Lagarde 1 opgemaakt (respectievelijk 10 en 9 september 2019). De vooruitbetaling voor beide projecten, gezamenlijk zo’n 500.000 euro, is wel uitgevoerd op dezelfde dag, 3 oktober 2019.

Belgische betrokkenheid

“De rol van Hans Buysse (managing partner van Clairfield Belgium, red.) is duidelijk. Het rapport-Kroll laat daar geen twijfel over bestaan”, zegt Murwin Dubois, advocaat van de verdachten Hausil en Hoefdraad. Volgens Dubois is Buysse wel verhoord voor het strafdossier van het Openbaar Ministerie, maar op verzoek van zijn advocaat is dat verhoor afgebroken. “Buysse was niet akkoord met de manier waarop de vragen gesteld werden”, zegt Dubois.

Gevraagd naar een reactie stelde Hans Buysse dat het niet opportuun is om te reageren “aangezien noch Clairfield, noch ik persoonlijk, verdachte of inverdenkingsgestelde zijn in het kader van het huidige strafonderzoek”.

In totaal heeft Clairfield aan de CBvS 5.681 werkuren gefactureerd en werd er door de moederbank 2.552.932 euro overgemaakt, het meeste aan voorschotten. In een officiële reactie op het rapport beweert Clairfield dat het meer werk heeft opgeleverd dan wat Kroll heeft gezien, maar het bedrijf verzuimt daarbij de onderliggende stukken aan te leveren. Clairfield stelt dat ze voor Prodigy 1 onder andere de Surinaamse Hakrinbank volledig heeft geanalyseerd.

Uit onderzoek van Kroll blijkt echter dat Clairfield dat heeft gedaan tijdens een eerdere, afzonderlijke opdracht van Hakrinbank zelf. Bij die bank is Van Trikt geen onbekende: voor hij in 2019 werd beëdigd als gouverneur van de Centrale Bank, was Van Trikt er voorzitter van de Raad van Commissarissen. Voor andere opdrachten vroeg Clairfield steeds een vooruitbetaling, voor deze opdracht niet.

‘Geen eerlijke vergelijking’

In januari 2020 zette de CBvS alle opdrachten aan Clairfield per direct stop, nadat de voormalige minister van Financiën Gillmore Hoefdraad aan de alarmbel getrokken had. Na een intern onderzoek bij de Surinaamse moederbank werd Van Trikt aangehouden. “Als het project was doorgegaan, stond daar nu een geweldig product. We kunnen dus niet beoordelen of de gemaakte uren in vergelijking staat met het opgeleverde werk. Het is geen eerlijke vergelijking”, zei Van Trikt tegen de rechter over het rapport-Kroll.

Inmiddels is ook Hoefdraad zelf verdachte in de zaak. Hij zou volgens het OM van alle contracten met Clairfield op de hoogte zijn, en van sommige zelf de initiatiefnemer zijn geweest. Met de opdrachten aan Clairfield werd de financiële positie van de CBvS opzettelijk benadeeld, stelt het OM.

Crisis

Suriname bevindt zich al enkele jaren in een diepe financieel-economische crisis. De Surinaamse moederbank heeft zo weinig reserve, dat de maandelijkse import van levensmiddelen, brandstof en medicijnen niet meer gedekt is. Dat is ook meteen de reden, dat de zaak-Clairfield voor veel beroering zorgde in de Surinaamse samenleving.

Met het IMF (Internationaal Monetair Fonds) heeft Suriname eind vorige maand een overeenkomst gesloten voor 690 miljoen Amerikaanse dollar. De financiële injectie moet de betalingsbalans van de Centrale Bank weer gezond maken. Vanuit België blijft het intussen opvallend stil. Het Openbaar Ministerie is aan geografische grenzen gebonden in de vervolging van Buysse, aangezien België geen bilaterale overeenkomst met Suriname heeft en dus ook geen uitleveringsverdrag. Suriname kan wel een rechtshulpverzoek indienen voor bijstand in het onderzoek naar Buysse en zijn rol in het CBvS-schandaal, maar de kans dat dit gebeurd wordt kleiner naarmate de tijd verstrijkt. “Strafrechtelijk kan het Openbaar Ministerie in Suriname een Belg geen sancties opleggen, zolang die zich niet op Surinaams grondgebied begeeft”, zegt advocaat Dubois. Het ziet ernaar uit dat Buysse in Suriname de dans ontspringt.

Bron:https://www.apache.be/2021/05/11/onderzoeksrapport-bevestigt-rol-van-belgisch-adviesbureau-in-surinaams-corruptieschandaal/?sh=bbbea6d19abb35fe0e177-1558895614