Geen dividend vanwege tekort aan buffervermogen
De directie van de Hakrinbank is ‘redelijk tevreden over het boekjaar 2019’. Ondanks de moeilijke marktomstandigheden, hebben de financiële resultaten zich positief ontwikkeld. Het balanstotaal nam toe met 16% tot SRD 5,4 miljard, en de winst voor belastingen steeg met 2% tot SRD 48,8 miljoen. Het vereiste buffervermogen om risico’s en verliezen op te vangen nam ook toe, maar niet voldoende. Dit buffervermogen wordt tot uitdrukking gebracht met de zogenoemde BIS-ratio. Deze is eind 2019 8,58%, maar moet ten minste 10% zijn. De bank stelt de aandeelhouders voor om geen dividend uit te keren. Zij kan niet anders, omdat de wet uitkering van dividend verbiedt wanneer de BIS-ratio niet aan de vereisten voldoet, tenzij de Centrale Bank van Suriname ontheffing verleent.
Het jaarverslag van de Hakrinbank is gedateerd op 21 september 2020. De uitgestelde algemene vergadering van aandeelhouders vond pas 10 december jl. plaats. Volgens een persbericht van de bank, vond de vergadering later plaats dan gebruikelijk vanwege de COVID-19-pandemie. Dat is geen goed argument. Het jaarverslag had al veel eerder opgesteld moeten worden, niet pas bijna 9 maanden na het einde van het boekjaar. De vergadering had dan ook veel eerder kunnen plaatsvinden. De aandeelhouders en andere belanghebbenden hebben er recht op om zo spoedig mogelijk te worden geïnformeerd over de gang van zaken.
De aandelen van de Hakrinbank zijn genoteerd aan de Suriname Stock Exchange. De Hakrinbank presenteert op pagina 9 van het jaarverslag, gegevens over de beurskoers per aandeel, de marktkapitalisatie en de verhouding van de koers tot de intrinsieke waarde en de winst. Dit ziet er indrukwekkend en professioneel uit, maar is betekenisloze informatie. De Surinaamse effectenbeurs functioneert niet. Er is geen sprake van handel van enige omvang en geen objectieve prijsvorming. Dat blijkt al uit de ‘koersontwikkeling’ van het aandeel Hakrinbank dat eind 2015 SRD 400 waard was en sindsdien constant SRD 408.
Al in 2018 werd duidelijk dat de BIS-ratio flink zou dalen doordat de Hakrinbank, al dan niet daartoe gedwongen, investeerde in aandelen van De Surinaamsche Bank. Daarnaast neemt het balanstotaal toe door de waardedaling van de Surinaamse dollar. Een groot deel van de balans bestaat immers uit posten in Amerikaanse dollars. Deze worden omgerekend tegen een steeds hogere koers. Wanneer de activa toenemen en het eigen vermogen blijft gelijk, dan daalt de BIS-ratio. Volgens de directie is besloten tot een aandelenemissie om de groei te financieren en de BIS-ratio te verbeteren. Van werkelijke groei is amper sprake, het gaat vooral om de gevolgen van de waardedaling van de Surinaamse dollar.
De bank streeft naar een BIS-ratio van 15% en verwacht dat deze door de aandelenemissie en een achtergestelde langlopende lening in 2020 zal toenemen tot boven 10%. Dat kan een lelijke misvatting zijn. De balans bestaat voor pakweg de helft uit posten in Amerikaanse dollars. De Centrale Bank van Suriname maakte 21 september 2020 de officiële devaluatie van de Surinaamse dollar bekend, van ruim 7 naar ruim 14 in een Amerikaanse dollar. De tegenwaarde van de vorderingen in vreemde valuta verdubbelt daardoor, waardoor het balanstotaal ongeveer 50% toeneemt. De BIS-ratio neemt hierdoor met ongeveer een derde af. Het is opvallend dat de Hakrinbank deze belangrijke gebeurtenis na balansdatum niet vermeld in het jaarverslag. Is het toevallig dat het jaarverslag is gedateerd op 21 september 2020, de dag waarop de devaluatie bekend werd gemaakt?
De aandelenemissie heeft in december 2019 plaatsgevonden. Enkele inschrijvers zouden een belang verkrijgen van meer dan 5%, waarvoor de Centrale Bank van Suriname toestemming moet verlenen. De Hakrinbank is in goed overleg bezig om het goedkeuringsproces te finaliseren. Het nieuwe aandelenkapitaal is nog niet in de balans van de bank verwerkt. Waarom moet dit zo lang duren? Al in 2018 verkreeg de Hakrinbank aandelen van De Surinaamsche Bank en was te voorzien dat de BIS-ratio flink zou dalen. Pas eind 2019 plaatst de Hakrinbank zelf nieuwe aandelen. Begin december 2020 heeft de Centrale Bank van Suriname kennelijk nog niet de benodigde toestemming verleend.
De Surinaamse overheid houdt, in strijd met de wet en beginselen van goed ondernemingsbestuur, al lang een meerderheidsbelang in de bank. De Centrale Bank van Suriname heeft ingestemd met deze situatie. De rechtsgeldigheid van dit besluit wordt door sommige Surinaamse deskundigen betwist. Door de aandelenemissie verwatert het belang van de overheid bij volledige intekening en toewijzing naar circa 35%, maar verdere afbouw van het belang is noodzakelijk. De vorige regering wilde hier niet aan meewerken. Ik ben benieuwd welk standpunt de huidige regering zal innemen over het privatiseren van deze ongewenste staatsbelangen.
De Surinaamse overheid is ook een grote klant van de bank. Eind 2019 verstrekt de bank bijna SRD 450 miljoen krediet aan de overheid, naast de belegging van ruim SRD 380 miljoen in schatkistpromessen, in totaal ruim een verdubbeling ten opzichte van eind 2018. Het krediet aan de overheid zou begin 2020 volledig zijn terugbetaald volgens de toelichting. Tussen de regels door lijkt de bank te schrijven dat met de kredieten en de voorschotten aan de overheid de wettelijke grenzen van kredietverlening aan één wederpartij ruimschoots zijn overtreden. Met de overheid als meerderheidsaandeelhouder onder de vorige regering kon de bank daarop waarschijnlijk weinig invloed uitoefenen.
De cijfers van de bank worden beïnvloed door de financieel-economische en monetaire situatie in Suriname. De bank vindt witwassen en fraudefinanciering het grootste risico voor de bank door de grote informele sector, de cash-cultuur, drugssmokkel, belastingontduiking en de open landsgrenzen. De bank schrijft onomwonden over de monetaire financiering, de overheidstekorten en dat de Centrale Bank van Suriname een wanbetaler bleek te zijn toen valutacontracten moesten worden afgewikkeld.
De post liquide middelen van de bank neemt fors toe, omdat hieronder ook de vorderingen op de Centrale Bank van Suriname worden opgenomen. Deze zijn veel hoger dan in 2018 omdat de banken eind 2019 hun kasreserves in vreemde valuta grotendeels moesten overhevelen naar de Centrale Bank van Suriname. Deze kasreserves werden door samenspanning van de overheid en de Centrale Bank van Suriname begin 2020 misbruikt voor oneigenlijke doelen. Het is de vraag of de banken deze kasreserves ooit nog terugkrijgen van de Centrale Bank van Suriname, omdat deze technisch failliet is en zeer hoge vorderingen heeft op de overheid, die op haar beurt voorlopig niet in staat is om deze terug te betalen. De Hakrinbank geeft geen enkele toelichting op dit risico in het jaarverslag.
Zoals gebruikelijk, wordt in het verslag verwezen naar algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving. Dat heeft geen enkele betekenis, omdat Suriname nog geen voorschriften had voor de verslaggeving. De toelichting op de cijfers in de jaarrekening is summier. Vanaf boekjaar 2020 zijn de zogenoemde International Financial Reporting Standards op de bank van toepassing. Bij de gevolgen van COVID-19, vermeldt de bank dat voor sommige klanten het rentetarief is verlaagd. Het is gebruikelijk dat de verwachte toekomstige rentederving die daaruit voortvloeit ten opzichte van de opbrengsten op basis van het contractuele rentetarief, in zijn geheel direct ten laste van het resultaat worden gebracht. Uit het verslag blijkt niet of de bank dit verlies inderdaad in 2019 heeft verwerkt.
De externe accountant benadrukt in zijn controleverklaring enkele aangelegenheden die van belang zijn. Hij vestigt de aandacht op de toelichting van de directie in de jaarrekening op ontwikkeling van de BIS-ratio, die – zoals de bank vermeld – onder het vereiste percentage is, de ontwikkelingen rond de geldzending die in Nederland in beslag is genomen en COVID-19. De accountant heeft zijn oordeel, een ‘goedkeurende verklaring’, niet aangepast als gevolg van deze aangelegenheden. Helaas heeft de accountant geen verwijzing opgenomen naar de pagina’s en alinea’s waar de desbetreffende toelichting van de directie is opgenomen.
Het is verrassend dat de Hakrinbank, ondanks de moeilijke marktomstandigheden, een geringe toename van de winst na belastingen heeft gerealiseerd. Het is te hopen dat geen sprake is van verborgen verliezen. Boekjaar 2020, dat binnenkort wordt afgesloten, zal vermoedelijk een ander beeld laten zien als gevolg van de devaluatie van de Surinaamse dollar in 2020 en de financiële chaos bij de overheid, waardoor de BIS-ratio flink onder druk komt te staan. De waardedaling van de Surinaamse dollar kan niet blijvend worden gecompenseerd door aandelenemissies.
Hans Moison
