Cannabis is de meest gebruikte illegale drug ter wereld en wordt naar verluidt in bijna alle landen ter wereld geproduceerd. Dit blijkt uit het EU Drug Markets Report 2019, dat door het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA) en de European Union Agency for Law Enforcement Cooperation (Europol), is gepubliceerd. Het rapport richt zich op de toeleveringsketen van drugs, de bijbehorende criminele activiteiten en de beleidsmatige, strategische en operationele antwoorden daarop. Het rapport benadrukt het belang van de drugsmarkt als inkomstenbron voor de georganiseerde misdaad.
Op basis van de mening van deskundigen en informatie uit 105 landen, meldt het United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), dat de wereldwijde cannabisteelt waarschijnlijk is toegenomen tussen 2010 en 2017. In 2017 werd wereldwijd ongeveer 1161 ton cannabis in beslag genomen, ongeveer 30 procent minder dan in 2016. Na een piek van 6800 ton in 2004, daalde de wereldwijde inbeslagname van cannabisplanten in 2016 tot 4682 ton, maar steeg vervolgens tot 5109 ton in 2017. Cannabis is een belangrijke bron van inkomsten voor de criminele economie. Met ongeveer 25 miljoen mensen die cannabis in het afgelopen jaar hebben gebruikt, wordt de retailmarkt voor cannabis conservatief geschat op ten minste euro 11,6 miljard.
Europa is een belangrijke cannabisproducent; naar schatting worden jaarlijks minstens 20.000 cannabisteeltlocaties in de Europese Unie (EU) ontmanteld, hoewel het aantal locaties waar op enig moment cannabis zal worden geproduceerd, waarschijnlijk veel hoger zal zijn.
De markt voor cannabisproducten is de grootste drugsmarkt in Europa, omdat cannabis de meest gebruikte illegale drug is, zowel in Europa als wereldwijd (UNODC, 2019a). Naar schatting hebben 91,2 miljoen volwassenen in de EU (15-64 jaar), of 27,4 procent van deze leeftijdsgroep, cannabis geprobeerd tijdens hun leven en 7,4 procent heeft het afgelopen jaar cannabis gebruikt. Gebruik onder jonge volwassenen komt nog vaker voor, met naar schatting 14,4 procent van de mensen tussen de 15 en 34 jaar die het afgelopen jaar cannabis hebben gebruikt. De cannabismarkt wordt diverser en complexer. Illegaal geproduceerde kruiden-cannabis en cannabishars blijven de meest gebruikte vormen van cannabis en zijn meestal veel krachtiger dan in het verleden. De markt omvat nu ook krachtige cannabisoliën, synthetische cannabinoïden, cannabis- en cannabinoïdeproducten en preparaten die bedoeld zijn voor medisch gebruik, en een toenemend aantal cannabidiol (CBD) of producten met een laag THC-gehalte die in verschillende vormen worden verkocht.
Het Rif gebergte in Marokko is de regio van oorsprong van de meeste cannabishars die in Europa beschikbaar is. Hoewel Spanje het belangrijkste toegangspunt tot de EU blijft, treft de handel in hars die in Marokko en Libanon wordt geproduceerd, nu het hele Middellandse Zeegebied als gevolg van de opkomst van Libië als een belangrijk opslag- en doorvoercentrum voor het middel. Nederland en Spanje worden vaak geïdentificeerd als de oorsprong van de inbeslagnames door EU-landen. Ondanks de inspanningen om de productie tegen te gaan, lijken de Westelijke Balkan, en in het bijzonder Albanië, bovendien een belangrijke bron van oorsprong voor inbeslagnames van kruidige cannabis.
Om nieuwe bedreigingen met betrekking tot de cannabismarkt te identificeren en erop te reageren, moeten acties worden ondernomen, zoals het verbeteren van de monitoring en beoordeling van de impact van trends in cannabisproducten op de EU-markten, het versterken van de samenwerking tussen de EU-agentschappen en ontwikkeling van gerichte handhavingsacties om bedreigingen te identificeren en erop te reageren als gevolg van de opkomende rol van Libië als belangrijk opslag- en doorvoerland. Ook moeten de implicaties voor de cannabismarkt en de potentiële risico’s van commerciële, medische en regelgevende ontwikkelingen die zich internationaal en binnen de EU-lidstaten voordoen, nauwgezet gevolgd worden.
Naast de legale productie van hennep, hebben wetswijzigingen in delen van de wereld geleid tot het naast elkaar plaatsen van gereguleerde cannabismarkten, waarin producten voor medicinaal en recreatief gebruik worden geproduceerd en gedistribueerd door legale bedrijven. Daarnaast is er de illegale cannabismarkt, waarin cannabis wordt geproduceerd, verhandeld en gedistribueerd door georganiseerde criminele groepen of geteeld voor persoonlijk gebruik of om te delen met andere mensen, maar die nog steeds buiten het wettelijke kader opereert.