De 30- jarige Esha P., wier video massaal is gedeeld op sociale media, heeft zelfmoord gepleegd. In het filmpje houdt zij een mes tegen haar keel. Afgelopen zondag maakte zij een einde aan haar leven door gramaxone in te nemen. Esha stuurde het filmpje naar haar geliefde, maar het kwam terecht op sociale media. Het is niet de eerste keer dat zo een geval zich voor heeft gedaan waarbij zelfmoordgedachten en sociale media daadwerkelijk geleid hebben tot zelfmoord. Vorig jaar dreigde een man ook een einde aan zijn leven te maken, indien zijn echtgenote niet terug bij hem zou komen. Dit plaatste hij op sociale media. Ten einde raad voegde hij de daad bij het woord. De redactie nam naar aanleiding hiervan contact op met de voorzitter van de Unie van Surinaamse Vrouwen (USV), drs. Asha Mungra die tevens arts is.

Mungra geeft aan dat sociale media platforms vaker worden gebruikt voor de expressie van suïcidale gedachten en gevoelens, vooral door jonge mensen. In dit geval is de suïcidegedachte middels een filmpje in beeld gebracht. Het slachtoffer houdt een mes tegen haar keel. “De sociale media gebruikers worden geconfronteerd met een schokkend beeld, ze worden gewenst of ongewenst deelgenoot van dit gebeuren. Een nieuw fenomeen waar velen geen raad mee weten, getuige ook de vele positieve en negatieve reacties”, aldus Mungra. Het filmpje van Esha is door een derde op sociale media verspreid waarna het duizenden keren gedeeld is. Mungra geeft aan dat het opnemen van het filmpje al de suïcidale gedachten toont en dat waarschijnlijk het plaatsen van het filmpje het uitlokkingsmoment is geweest om over te gaan tot het plegen van zelfmoord, gezien het filmpje op zaterdag geplaatst is en Esha op zondag het verdelgingsmiddel heeft ingenomen.

Zij zegt verder dat het gaat om “cry for help” een noodkreet aan haar partner, maar ook aan de omgeving. Mungra voert aan dat haar daad geïnterpreteerd kan worden als chantage, maar dat dit voor haar het laatste middel is dat ze kon gebruiken om haar partner te beroeren om gehoor te geven aan haar noodoproep. Mungra legt uit dat voor mensen met zelfmoordgedachten waarbij het om hun partners gaat, ze niets meer te verliezen hebben en dat zij het leven zonder hun partner niet meer zien zitten. “Een heel trieste gebeurtenis dat zo een jonge vrouw in de bloei van haar leven ervoor kiest haar leven te beëindigen. Ook voor de nabestaanden is dit een traumatische ervaring”, merkt de arts op.

Pesten en zelfmoord

Pesten evenals spotten, kan volgens Mungra leiden tot zelfmoord, maar vaak is er meer aan de hand. “Het is nooit één ding”, benadrukt zij. Er zijn vaak meerdere zaken die meespelen, zoals depressie, een traumatische belevenis (bijv. Seksueel molest, mishandeling), angststoornissen, scheiding van ouders, alcoholgebruik, drugsgebruik. Het gaat bijna altijd om een negatief zelfbeeld. Kinderen en mensen met een andere seksuele geaardheid zijn vaak slachtoffers. Mungra concludeert dat sociale uitsluiting een ondraaglijke eenzaamheid tot gevolg kan hebben. Maar niet iedereen die gepest wordt, pleegt volgens de arts zelfmoord. “De meesten doen het niet.” In artikel 354 van het Wetboek van Strafrecht is opgenomen dat ‘Aanzetting of hulp tot zelfmoord’, strafbaar is:

Hij die opzettelijk een ander tot zelfmoord aanzet, hem daarbij behulpzaam is of hem de middelen daartoe verschaft, wordt, indien de zelfmoord volgt, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren.

Kies yu moi?

Ik heb haar niet gestuurd om zelfmoord te plegen”, “Is haar keus”, “Ik heb geen medelijden met zulke mensen”, zijn enkele reacties van mensen op sociale media. Moeten wij mensen die zelfmoord plegen, dat kwalijk nemen of is het gewoon een kwestie van: kies yu moi?

Mungra: “Wie zijn wij als mens om te oordelen of zelfs iemand te veroordelen die zelfmoord heeft gepleegd? You never know what is in someone’s mind”. Z legt uit dat er diverse oorzaken zijn die ten grondslag liggen aan suïcidaal gedrag en het plegen van suïcide. De oorzaken zijn complex en zijn onderling met elkaar verbonden. Psychiatrische, biologische, sociale en omgevingsfactoren, zijn allen risicofactoren voor zelfmoord.

Cyberpesten

Online sociale netwerken zoals Facebook, zorgen voor het wereldwijd verspreiden van informatie. Mungra geeft aan dat het een nieuw fenomeen is waarmee we de laatste jaren worden geconfronteerd. Volgens haar zijn wij ons niet genoeg bewust van de negatieve effecten van cyberpesten, met name op het gedrag van onze jongeren. Het posten en delen van expliciete privébeelden via sociale media is een verwerpelijke handeling waarmee we de laatste jaren geconfronteerd worden. “Dit kan fataal aflopen”, aldus de arts. Cyberpesten is een vorm van pesten waarbij pesters herhaaldelijk gebruik maken van elektronische media, zoals internet of mobiele telefonie om iemand kwetsend materiaal toe te zenden of door kwetsende dingen over iemand te verspreiden met de bedoeling op die manier macht over de persoon uit te oefenen. “Als mens heb je de keus om te kiezen voor positieve gedachten en positieve energie of negatieve gedachten en negatieve energie. Het eerste zal een positieve bijdrage leveren aan je geestelijke ontwikkeling en kennisverrijking. Indien je ervoor kiest om negatieve en gedachten tot je te nemen en over te dragen, zal dit leiden tot negatieve handelingen met alle gevolgen van dien”, aldus de USV- voorzitter. Zij benadrukt dat heftige negativiteit kan leiden tot heftige reacties, verwijzend naar de negatieve reacties op sociale media over het filmpje van Esha.

Waarom zelfmoord?

Mungra geeft aan dat de stap van ‘denken aan zelfmoord’ tot ‘geslaagde zelfmoord’ bijgevolg groot is. Zelfmoordgedachten hangen volgens haar samen met ernstige depressie of andere psychiatrische ziektes, bijvoorbeeld schizofrenie. Depressie komt heel veel voor, dus ook zelfmoordgedachten. De arts voert aan dat aanleg tot zelfdoding gedeeltelijk ook zit in de genen. Ze legt uit dat afwijkingen in de genen impulsief, agressief en/of wanhopig gedrag uitlokt, typisch voor mensen met zelfmoordneigingen. Ze vinden geen oplossing als ze zich ongelukkig voelen om daaruit te geraken.

Hoe kunnen mensen met zelfmoordgedachten geholpen worden?

“Kies een actieve manier om in gesprek te komen met hen, een luisterend oor voor hun problemen en probeer hen zover te krijgen om professioneel begeleid te worden”, is het advies van Mungra. Zij geeft aan dat er op signalen gelet moet worden: als de persoon suïcidale gedachten heeft, en depressieve indruk maakt, teruggetrokken is , zichzelf verwaarloosd. Neem dit serieus en zoek professionele hulp. Volgens Mungra heeft Esha op sociale media een duidelijk signaal gegeven dat ze suïcide zal plegen, indien dit signaal serieus was genomen, kon men preventief optreden door familie of vrienden erop te wijzen dat ze in ernstige psychische nood verkeert.

Zelfmoord en Hindostanen

Suïcide komt in Suriname het meest voor bij de Hindoestaanse bevolkingsgroep en met name in het district Nickerie. Mungra legt uit dat culturele factoren hierbij een belangrijke rol spelen. Ze voert aan dat door de negatieve economische ontwikkeling er een ernstige toename was van het aantal gevallen van pogingen tot suïcide en suïcide in Nickerie (3-4 maal het wereldgemiddelde). Dit bleek uit wetenschappelijk onderzoek verricht in 2004. Mungra voert aan dat Nickerie een klein gebied is en zegt dat de sluiting van Surland in het district, voor de bewoners in economisch opzicht een grote klap was. Echter door de huidige financieel-economische situatie in het land, heeft suïcide zich de laatste jaren volgens Mungra als een virus verspreid waardoor het aantal zelfdodingen ook onder andere bevolkingsgroepen is toegenomen. Er is een toename van het aantal gevallen In Paramaribo, Wanica en zelfs in het verre binnenland (Marron gemeenschap). Dat er beweerd wordt dat zelfmoord iets is van Hindostanen, verwijst de arts naar het rijk der fabelen. Zelfmoord komt volgens haar overal op de wereld voor en kent geen ras.

Copy cat suïcide

Mungra benadrukt dat wij ervoor moetenwaken dat mensen niet overgaan tot copy cat suïcide. Dit houdt in dat mensen met suïcidale gedachten, het gedrag van mensen die zelfmoord gepleegd hebben, overnemen. Zo wilde Esha met haar filmpje de aandacht van haar partner trekken, maar het liep verkeerd, het filmpje kwam op sociale media terecht. Bij copy cat suïcide kunnen mensen die met zelfmoordgedachten rondlopen, ervoor kiezen om hetzelfde pad van Esha te volgen met als doel degene van wie ze houden, pijn te doen. In sommige gevallen kan het volgens de arts ook zou zijn dat mensen zelfmoord plegen alleen om hun partner met verdriet achter te laten.

De boodschap die Mungra heeft aan de mensen die nu hun spijt wensen te betuigen aan het slachtoffer, luidt als volgt:

‘Begint en gij bezint, want ferme woorden kunnen leiden tot ferme daden’.