De overwinning van Donald Trump in de Amerikaanse presidentsverkiezingen is een symptoom van een vastgeroest politiek systeem, waarin de rijken rijker en de armen armer worden. Opmerkelijk is dat dit in Amerika niet leidt tot een politieke strijd tussen de haves en de have nots, maar tot een strijd tussen etnische groepen.

White backlash

Trump behaalde de overwinning dankzij twee demografische groepen: oudere blanke mannenen arme blanken in de binnenlanden van Amerika. Deze groepen hebben economisch te lijden gehad van de structurele veranderingen in de wereldeconomie en de neergang van de industriële productie. Trump heeft daarop ingespeeld door luidkeels China en Mexico te beschimpen. Daarnaast kampen deze groepen met een identiteitscrisis als gevolg van de immigratie uit Latijns-Amerika en andere werelddelen, Trumps agressieve toon tegen immigranten en vrouwenresoneerde sterk inzijn achterban.In woord en daad demonstreerde hij dat hij lakheeft aan de regels van het politieke spel. Zijn arrogante, opstandige, respectloze houding sprak zijn doelgroepen aan.

Vervreemding

We kunnen de Trump Uprising afkeuren op grond van morele normen, maar daarmee krijgen we geen grip op de sociale problemen die ten grondslag liggen aan deze ‘white backlash’. Oudere blanke mannen en arme blanken in de binnenlanden zijn zich een bedreigde minderheidsgroep gaan voelen. Zij vervreemdden van de traditionele politiek in Washington DC. Twee termijnen Obama waren genoeg om oude raciale rassentimenten te versterken. Oudere blanke mannen en arme blanke binnenlanders kregen weinig speciale aandacht van politieke lobbyisten en ngo’s, zoals die er vele zijn voor vrouwengroepen, latino’s en andere minderheidgroepen, zoals homoseksuele mannen en lesbische vrouwen.

Etnische polarisatie

De overwinning van Trump heeft verregaande implicaties voor de interne politiek van Amerika. Er zijn ook geo-politieke im-plicaties.Niemand kan die allemaal overzien. Wat Trump zal doen met betrekking tot het Caraibisch gebied en Suriname is onbekend. Eén ding is zeker:Amerika gaat onzekere tijden tegemoet en wij dus ook.
Verwachtbaar is dat de polarisatie in de Amerikaanse samenleving, zal toenemen.
Met een republikeinse meerderheid in beide huizen van het parlement en de mogelijkheid om binnenkort meerdere rechters voor het hooggerechtshof aan te wijzen, is Trump in staat vele sociale verworvenheden uit te hollen, zoals de Social Security, Planned Parenthood en Obamacare. Als hij gaat regeren zoals hij gezegd heeft, dan staan gemarginaliseerde groepen, zoals immigranten, heel moeilijke tijden te wachten. De protestbeweging Black Lives Matter legt een oud zeer in de samenleving bloot. Na de grote successen van de burgerrechtenbeweging onder leiding van Martin Luther King, is de zwarte underclass nog steeds niet geïntegreerd. In het nieuwe we-reldsysteem van productie heeft niemand de underclass van Amerika nodig, de zwarte noch de witte. De overheid moet maar voor hen zorgen , zegt het bedrijfsleven.En Trump zegt dat de overheid moet bezuinigen. Niet de overheidszorg voor achtergestelden, maar ondernemerschap en militaire kracht zullen de Amerikaanse hegemonie in de wereld herstellen.

Straattaal en scheldwoorden

De Trump Uprising is ondenkbaar zonder de media en ICT. Opvallend is de impact van ICT-issues, zoals de wikileaks van Clintonmails en de rol van Assange en Russische hackers. De Trump Uprising heeft een nieuwe standaard voor het politiek debat gesteld: de free fight etiquette van Facebooken Reality TV lijkt te gaan bepalen wat gangbaar is in het politiek discours: straattaal en scheldwoorden.In Suriname kunnen we daar ook wat van. De normen van fatsoen, beleefdheid en sportiviteit worden, als verouderd aan de kant gezet. Het gevaar is dat door de schending van vrijwel universele fatsoensnormen de samenwerking tussen groepen om politieke compromissen te bereiken moeilijker wordt. Het wordt moeilijker om beleid te maken als consensus onmogelijk wordt gemaakt.
Surinamers moeten er rekening mee houden dat Geert Wilderszal profiteren van Trumps overwinning en dat dat gevolgen kan hebben voor het leven en welzijn in Nederland. Trump heeft racisme en seksime ‘mainstream’ gemaakt. Mensen die vroeger bang waren om hun ware gezicht te tonen, zullen nu eerder naar buiten komen met racistische en seksistische boodschappen. De agressiever wordende toon van politici in Neder-land, inclusief premier Rutte, zal waarschijnlijk agressief gedrag van radicale elementen tegen minderheden bevorderen.

Legitimiteit

Mej.S.N., deelneemster aan een sessie over democratie bij het politiek platform Seti SRnan, vraagt zich af of de uitslagen van verkiezingen waarbij mensen door populistische politici worden gemanipuleerd, als legitiem beschouwd kunnen worden. Moeten we niet naar een nieuw soort capaciteitskiesrecht, vraagt zij zich af. We hebben al een vorm van capaciteitskiesrecht door het stellen van de stemgerechtigde leeftijd op minimaal 18 jaar. In het algemeen kunnen we zeggen dat verkiezingsuitslagen legitiemer zijn naarmate de kiezers beter begrijpen hoe de wereld in elkaar zit en wat hun positie daarin is.En naarmate zij minder worden misleid met valse voorstellingen. Procedureel is de verkiezingsoverwinning van Trump legitiem, maar werkelijke legitimiteit komt tot uiting in de vreedzame aanvaarding van de verkiezingsuitslag. Als demonstranten weigeren de uitslag te accepteren, is dat niet omdat er iets mis is met de demonstranten, maar omdat er iets mis is met het systeem. In een goed functionerende democratie worden verkiezingsuitslagen door iedereen gerespecteerd, want iedereen kan vertrouwen op inspraak en medezeggenschap erna. Als die samenwerking door polarisende dictatoriale politiek ongeloofwaardig wordt gemaakt, zullen mensen verkiezingsuitslagen niet zondermeer kunnen accepteren. Als mensen verkiezingsuitslagen niet accepteren, dan is er zeker wat mis. Mensen gaan niet zomaar de straat op.

Wim Bakker