De regering dient nu reeds het besluit te nemen om 40 jaar Srefidensi niet groots te vieren, maar het erg sober te houden. Nog steeds zitten we met de naweeën van het financieel chaotische Carifesta; het laatste wat we bij de huidige precaire financiële situatie kunnen hebben, is dat er weer allerlei frommelfiguren miljoenen aan nyan gaan maken en hun inflatoir feestvieren ons nog dieper in de schulden brengt. De ernst van de situatie schijnt trouwens nog altijd niet tot een aantal hardnekkige beleidsmakers te zijn doorgedrongen. Naar alle verwachting zal ons land nog vóór de kerstperiode met het ergste doemscenario in onze hedendaagse geschiedenis te maken krijgen, waarbij duizenden werklozen erbij zullen komen en er een complete ontsporing zal optreden van de economie. Zoals het financieel-monetair plaatje er nu uitziet, zal de regering vrijwel niet meer in staat zijn om op een normale manier AOV, Kinderbijslag, lonen en andere zaken, uit te betalen.

Met het opdoeken van de Suralco plant zal de Staat het jaarlijks met honderden miljoenen minder moeten doen, terwijl nu reeds de inkomsten uit de oliesector zijn gehalveerd en er ook bij IAMGOLD geluiden zijn over een vertrek uit Suriname. De hele economische conjunctuur zal binnen enkele maanden een complete transformatie ondergaan. Hoe moeten al die duizenden werklozen van Suralco, IAMGOLD, Green Heart, de bananensector, enzovoorts, brood op de plank krijgen, om nog niet eens te spreken over een kerstbrood. Al deze mensen moeten daarenboven ook nog zwaar verhoogde nutstarieven gaan betalen, maar dan hoe dan? Velen zullen hun leningen niet meer kunnen aflossen, de komende periode zullen honderden auto’s, percelen en woningen op de veiling komen te staan. Het is leuk voor het regiem dat bepaalde media zijn gevallen voor het presidentieel fata morgana verhaal over een doorstart van de bauxietsector, maar hoe was men van plan de forse groep sociaal behoeftigen op te vangen? Of is men van plan om de kop in het zand te steken en een megafeest te organiseren in verband met 40 jaar Srefidensi? Gaan we weer als een Ba Anansi alles uit de kast halen voor een paars Nyan Dringi Prisiri eendaags festijn? Dit, ondanks het monetair plaatje steeds alarmerender wordt?

Het erge van de zaak is, dat de staatsschuld momenteel koerst naar SRD 7 miljard en naar verwachting alleen maar zal toenemen, omdat de overheid fors minder geld heeft om de staatskosten te betalen en terug zal vallen op lenen en/of monetair financieren. Dit krijgt men, als men al die jaren alle waarschuwingen in de wind heeft geslagen en nog altijd tientallen miljoenen in zakken van corrupte ambtenaren laat verdwijnen. Aan de ene kant schreeuwt men hoog van de daken dat men saneert en dat ook de burger over de brug moet komen, maar aan de andere kant maakt men duizenden politieke loyalisten tot lantiman en laat men corruptieve praktijken nog altijd ongestraft. Alle poeha over aan de kant gezette top-overheidsfunctionarissen ten spijt, is nog niemand voor grootschalige fraude veroordeeld door de rechter, laat staan dat tientallen miljoenen aan ontvreemd geld terug is gevorderd. Sterker nog, financieel bezien is het probleem door al die ontheffingen alleen maar groter geworden. Door dergelijke politieke charges komen er weer tientallen spookambtenaren met riante salarissen en privileges erbij en al die ambtenaren die voor hen waarnemen of in de plaats komen, krijgen in één keer al die voorzieningen erbij.

Een wezenlijke oplossing van het financieel overheidsprobleem is simpelweg het saneren van het overheidsapparaat. Gewoon het mes in al die staatsparasieten die voor de rest van hun leven genieten van een vorstelijk salaris als beleidsadviseur of voormalig topoverheidsfunctionaris. Als het wettelijk niet direct mogelijk is om deze onder Bosje ingestelde privileges ongedaan te maken, maak dan in ieder geval wetgeving dat er niet meer functionarissen bij komen die de Godganselijke dag als kupari’s parasiteren op de Staat. Het is werkelijk bij de beesten af, dat analfabeten optreden als beleidsadviseur, evenzo is het nog steeds een raadsel waarom een awari-domri minimaal SRD 6000 per maand moet verdienen voor het ‘geestelijk adviseren’ van de president.

Naast het alsmaar oplopen van de staatsschuld, is een ander monetair probleem dat serieus in de gaten moet worden gehouden, de hoogte van onze monetaire reserves. Deze monetaire spaarpot is in de afgelopen jaren van boven de US$ 1 miljard geslonken naar US$ 398 miljoen, anno september 2015. Er is door de autoriteiten zelf aangegeven dat als de monetaire reserves onder de US$ 600 miljoen zouden komen, Suriname een ernstig probleem zou hebben. Wel, het is duidelijk dat de situatie genoeg reden is tot zorg, want we zitten nu US$ 200 miljoen onder het kritieke punt en het einde is nog niet in zicht. Wikipedia verduidelijkt over deze internationale reserves dat het de hoeveelheden muntreserves, goudreserves, speciale trekkingsrechten en IMF-reserveposities betreffen die de Centrale Bank en monetaire overheid van een land in voorraad heeft. Het hebben van grote internationale reserves kan de overheid van een land in staat stellen de wisselkoersen te bepalen, meestal met het doel de economische omstandigheden van het eigen land te verbeteren. Voor Suriname bestaat de belangrijkste component van de monetaire reserves uit de deviezenreserves. Door middel van het aanspreken van deze deviezenreserves kan onze nationale munt worden verdedigd.

De moederbank heeft in de afgelopen jaren vaker zwaar geïntervenieerd om rust te brengen op de valutamarkt, echter was het gevolg dat de deviezenreserves zwaar zijn gaan inkrimpen. Van de US$ 400 miljoen aan monetaire reserves, bedragen de deviezenreserves inmiddels slechts US$ 227 miljoen. Ook in deze periode is er voor miljoenen geïntervenieerd, daar de Amerikaanse dollar op de zwarte markt wordt verhandeld tegen een wisselkoers van zo’n SRD 3,85 voor US$ 1. Naar zeggen van een cambiohouder, heeft de moederbank voor zo’n US$ 800.000 per dag ingegrepen om onze nationale munt stabiel te houden. Het gevolg van deze interventies is wel dat de deviezenreserves zwaar zijn gaan inkrimpen. Het is duidelijk dat het interveniëren geen zoden aan de dijk zet en met het alsmaar inkrimpen van onze deviezenreserves een gevaarlijke situatie ontstaat. Het is internationaal gangbaar om voldoende monetaire reserves te hebben om drie maanden importen te kunnen dekken, volgens deskundigen is deze importdekking reeds naar twee maanden gedaald. Het is verwachtbaar, dat de monetaire autoriteiten op een goed moment de interventies niet meer vol zullen kunnen houden, omdat er daarvoor gewoon niet voldoende valuta in voorraad meer zal zijn. Als er geen behoorlijke oplossing wordt gevonden voor dit probleem, zal het vertrouwen in onze nationale munt afnemen. Men zal Amerikaanse dollars tegen superhoge koersen moeten betrekken op de zwarte markt, hyperinflatie van de prijs van producten en diensten zal het gevolg zijn.

De kosten van levensonderhoud, die reeds problematisch zijn vanwege de verhoogde stroom – en watertarieven, zullen nog hoger worden, het economisch beeld zal er alsmaar somberder uitzien. Een overheid die het met de helft minder aan inkomsten moet doen, en een volk dat alleen maar met hogere kosten geconfronteerd zal worden. Nog meer armoede, prostitutie, criminaliteit en sociale wanorde. En dan te bedenken dat dit alles is begonnen is door het wanbeleid van het paarse regiem. De vette jaren van gunstige economische conjunctuur zijn misbruikt om geld over de balk te smijten, in de eigen zakken te steken en met een sociale agenda te komen, die nooit zou werken. De voorzieningen rond de basiszorg en de pensioenen zijn op een compleet fiasco uitgelopen. Hoe kan men met goed fatsoen van de Surinamer verwachten dat hij of zij per maand SRD 165 – of de helft daarvan als men werknemer is – gaat afdragen, voor zo’n waardeloze medische voorziening. Toen men minder voor een ziektekostenverzekering betaalde, waren de medicijnen nog verkrijgbaar en de voorzieningen beter. Nu houden bepaalde apotheken een eigen klapper er op na en zijn er geen medicijnen beschikbaar voor cliënten van de basiszorgverzekering. Zij die de SRD 165 per maand helemaal niet kunnen betalen, moeten uren voor niets in de rij gaan staan bij het ministerie van Sociale Zaken als ze een of andere regeling met de overheid willen treffen.

Verzekeringsmaatschappijen klagen inmiddels steen en been over de praktijk van de basisverzekering. De slimmerik die dit onding heeft bedacht, heeft nooit rekening gehouden met de praktijk van de Surinaamse situatie. Die ziet er momenteel als volgt uit: het is wettelijk verplicht een basiszorgverzekering te hebben als je gaat werken, dus iemand die dat een keer moet aantonen voor zijn job, betaalt eenmalig die SRD 165 of SRD 82,50 en daarna nooit meer. Verzekeringsmaatschappijen zitten vervolgens met de handen in het haar, want ze zien zo iemand nooit meer. Pensioenwet idem dito. De werkgevers willen nog de helft van de wettelijk gestelde pensioenpremie storten, maar een significant deel van de werknemers absoluut niet. De werknemers denken immers: waarom zou ik pensioenpremie voor deze onbetrouwbare overheid moeten storten, die nooit afspraken nakomt? Wat we zien is, dat er steeds weer vanuit de overheid allerlei spitsvondigheden worden bedacht, die ons land uiteindelijk alleen maar bakken geld kost en waardoor we nog verder in de pinarie komen te zitten. Heeft men bijvoorbeeld goed in beeld gebracht wat de gevolgen zijn van 500 verpleegkundigen uit Java halen naar Suriname? Men begint niet eens met een proefproject om, zeg maar, 10 ziekenverzorgers te halen, nee, meteen vijfhonderd. Weet men wel wat voor totale ontwrichting dit kan beteken voor de sector? Al die honderden verpleegkundigen komen niet naar Suriname omdat ze het zo goed hebben. Verwachtbaar is, dat ze de SRD’s die ze verdienen, zullen omzetten in USD’s voor familie in Indonesië. Heeft men nagedacht over dergelijke monetaire gevolgen? Als men zoveel geld uitgeeft om buitenlandse verpleegkundigen aan te trekken om te werk te stellen in de nierdialyse-industrie, waarom investeert men niet in de preventieve zorg? Waarom moet er altijd zoveel geld in de curatieve zorg worden gepompt, waarom grijpen we altijd pas in als het al te laat is? We hopen dat de beleidsmakers in het vervolg over al dit soort zaken eerst behoorlijk gaan plannen. Zeker nu er een chronisch financieringstekort is bij de overheid en op alles moet worden gesaneerd. Nu reeds merken bedrijven en aannemers hoe stroef het gaat als het gaat om de financiële afhandeling met de overheid. Zo een beetje overal vindt er sanering plaats, volgens geruchten wordt er zelfs op proviand binnen het Nationaal Leger gekort. Met de huidige precaire financiële situatie is het dan ook zaak dat de overheid geen Srefidensi viering houdt, of in het uiterste geval een heel sobere herdenking. Het laatste wat we nodig hebben, is dat allerlei politieke pummels inflatoir komen feestvieren op leningen van de Staat.