Algemeen
Er kunnen zich in het leven van een mens situaties, waarbij de eigen belangen niet meer behartigd kunnen worden. Dat kunnen bijvoorbeeld zijn het krijgen van een ongeluk of door ziekte niet meer in staat zijn eigen zaken te regelen. Voor dit soort gevallen heeft zich in Nederland een document ontwikkeld dat bekend staat als het levenstestament.
Deze term klinkt enigszins verwarrend. Dit omdat een testament een document is waarin iemand vastlegt wat er bij overlijden moet gebeuren met zijn of haar nalatenschap.
De term levenstestament lijkt een contradictie te zijn, omdat een testament per definitie na het overlijden werkt. Persoonlijk geef ik er daarom de voorkeur aan om liever te spreken van een levenswil. Maar aangezien de term ingeburgerd is in Nederland, is het om praktische redenen beter de term levenstestament te blijven gebruiken.
Er is reeds vele jaren geleden geprobeerd laatstgenoemd document in Suriname ingang te doen vinden, onder andere door een lezing op 29 juli 2011, georganiseerd door de Account Maatschap Suriname en de Surinaamse Juristen Vereniging door de Rotterdamse notaris mr. Aniel Autar, die ook in Suriname bekendheid geniet.
Wat houdt het levenstestament in?
Het levenstestament pleegt bij notariële akte te worden opgemaakt.
In een levenstestament kan iemand vastleggen wat de wensen zijn wanneer hij door ziekte of ongeval wilsonbekwaam wordt. Voor welke medische behandeling hij wel of juist niet in aanmerking wil komen, of wat hij wil bij langdurig en uitzichtloos geestelijk lijden.
Aangezien er – zowel in Suriname als Nederland – geen wettelijke regeling is, zou een levenstestament ook zonder tussenkomst van een notaris kunnen worden opgemaakt. Er wordt echter op gewezen dat voor het verstrekken van bepaalde bevoegdheden een notariële akte vereist is. Het wordt daarom ten sterkste aangeraden om het document bij notariële akte te doen opmaken.
Een levenstestament (in Nederland) pleegt uit een drietal onderdelen te bestaan:
- Eén of meer volmachten;
- de omschrijving van de wensen van de betrokkene ten aanzien van (medische) verzorging.
In dit verband kan gedacht worden aan zaken als behandelgebod, behandelverbod, donorcodicil of euthanasieverklaring. Ten aanzien van dit laatste wordt opgemerkt dat anders dan in Nederland, er in Suriname geen wettelijke regeling bestaat voor euthanasie of zelfdoding. Dit betekent dat euthanasie in Suriname nog steeds een (ernstig) strafbaar feit is, daar het gezien wordt als een vorm van levensberoving die kan vallen onder de kwalificaties van moord of doodslag. (Degenen die belangstelling hebben voor dit onderwerp, kunnen het lezenswaardig artikel van prof.mr.dr. M. Veira: ‘Euthanasie en hulp bij zelfdoding in Suriname: Een aanzet tot de discussie over ‘het proces van rechtsverandering’, gepubliceerd in SJB 2020 no. 1, raadplegen).
- Informatie voor degenen die belast worden met de uitvoering van het levenstestament, meestal in de vorm van bijlagen met overzichten van bankrekeningen, (digitale) codes en wachtwoorden, verzekeringen of een instructie waar deze overzichten worden bewaard.
Voor wie is een levenstestament van belang?
In de eerste plaats voor de betrokkene om vast te leggen wat zijn wensen zijn ingeval deze niet meer naar voren gebracht kunnen worden, maar ook voor iedereen die de zorg heeft over de betrokkene of zakelijk met hem samenwerkt en uiteraard voor familieleden en zorghulpverleners.
Het belangrijkste aspect van een levenstestament is dat de betrokkene de regie zelf in handen houdt. Dit omdat persoonlijk bepaald kan worden wie het vermogen zou moeten beheren op het moment dat de maker van het document het tijdens zijn leven niet meer kan.
Indien er geen specifieke persoon daartoe is aangewezen kunnen de kinderen of andere daartoe gerechtigden in rechte vragen een bewindvoerder of curator te benoemen. Dit kan dan mogelijk een persoon zijn die de betrokkene juist niet wilde hebben.
Slot
Hoewel er geen wettelijke belemmering hiervoor bestaat, heb ik de indruk dat het levenstestament in Suriname nog geen toepassing gevonden heeft. Mocht het anders zijn, dan hoop ik dat dit zal blijken uit reacties die op dit artikel kunnen komen.
In ieder geval is het de bedoeling van deze bijdrage dat het opmaken van levenstestamenten ook in Suriname ingang zal vinden.
Carlo Jadnanansing
