Daron Acemoglu en James A. Robinson wijzen in ‘Waarom sommige landen rijk zijn en andere arm’, een belangrijke reden aan voor het verschil tussen ontwikkelde landen en landen die keer op keer struikelen tot ontwikkeling te komen.

De instituten van landen waar economische ontwikkeling niet van de grond komt, zijn extractief: de invloedrijke binnen het systeem trekken zoveel mogelijk van de opbrengsten en voordelen naar zich toe.

Suriname zit volgens de Centrale Bank van Suriname, in haar Financial Stability Report 2023, met een schuldenlast van meer dan USD 3 miljard. De ziekenhuizen alleen al, hebben moeite schuldeisers op afstand te houden met schulden die in de honderden miljoenen belopen, terwijl de overheid op haar beurt, tientallen miljoenen aan de ziekenhuizen verschuldigd is, tientallen miljoenen aan leveranciers van geneesmiddelen en aan haar opdrachtnemers, meer dan USD 1 miljard achterloopt in betalingen.

Minimumloon, armoedegrens en startsalaris voor verpleegkundigen, onderwijzers, politie en militairen, zijn een wisselende carousel, terwijl voor betaalbare woningen de overheid ervoor kiest, particulieren, die het volgens de president efficiënter kunnen, zonder het houden van een aanbesteding of voorafgaande behoorlijke schriftelijke vastlegging, te bevoordelen.

Het grootste financiële voordeel en de belangrijkste verbroederende basis voor telkens vernieuwbare eensgezindheid tussen oppositie en coalitie en alle staatsmachten bij elkaar, is namelijk het inkomen van de functionarissen. Met initiatiefvoorstellen door de twee grote coalitiepartijen wordt beoogd niet alleen het loon van de president en vicepresident, naar verluidt reeds de best betaalde regeringsleiders in de regio, verder te verhogen, maar om de inkomens van de leden en de leiding van De Nationale Assemblee, nauw daaraan te verbinden, door die automatisch mee te verhogen. Daarbij moet men er rekening mee houden, dat naast het basisinkomen, forse representatietoelagen van een derde tot de helft en royale zorgvoorzieningen, onderdeel zijn van de privileges van nationaal leiderschap. De ministers worden evenmin vergeten in het pretpakket en ook de fractieleiders van grote fracties, mogen op een iets ruimer, comfortabeler en afgeleid presidentieel bestaan rekenen. Pensioen en nabestaanden worden niet vergeten, zodat ‘friends’ misschien niet automatisch meeliften, maar ‘family’ zeer zeker wel. Voor de benadering die, naar de theorie van Acemoglu en Robinson, inclusieve economische instituten zou moeten versterken en die daardoor de hele bevolking betrekt en kansen voor studie, carrière en een behoorlijk bestaan met sociale mobiliteit openstelt, is met dergelijke wetgeving, nog geen ruimte.

Evenmin lijkt het voldoen van schulden en op die manier gezonder maken van de economie, eigen munt en koopkracht voor iedereen, het uitgangspunt. Onze leiders lijken eenheid en beloning te vinden in het leiderschap zelf en het leiderschap ten bate van zichzelf.

Met 17 juli 2020 in het geheugen, weerklinkt het in het heldhaftig stemgeluid van Santokhi:

‘Vanaf dit moment zult u uw plichten verdubbelen en rechten moeten halveren. Dit geldt niet alleen voor u als minister, maar ook voor uw kleine omgeving. Te beginnen bij uw gezin en familie, die allemaal transparante entiteiten en open boeken zullen worden’ Helaas, meer poëet dan profeet.

Luisterend leiderschap is niet eenieder gegund. Maar hier is een barometer of ezelsbruggetje: wanneer je halverwege de regeertermijn, het exact tegenovergestelde doet van wat je bij inauguratie beloofd hebt, namelijk de rechten verdubbelen, die gehalveerd zouden moeten worden, is het tijd voor wat zelfreflectie, in plaats van zelfverrijking.

R.B.