Suriname stond vorig jaar met een score van 40 op 100 op de 85e plaats van 180 landen in de Corruption Perceptions Index (CPI). De CPI is de meest gebruikte mondiale corruptieranglijst ter wereld die meet hoe corrupt de publieke sector van elk land wordt gezien, volgens deskundigen en zakenmensen. In het rapport worden 180 landen en gebieden rangschikt op basis van hun waargenomen niveaus van corruptie in de publieke sector op een schaal van nul (zeer corrupt) tot 100 (zeer schoon). Dit jaar is Suriname gebleven op een score van 40 op 100 en vertoont vanaf 2020 een stijgende trend.

Volgens CPI 2023 is er sprake van een mondiale achteruitgang op het gebied van gerechtigheid en de rechtsstaat sinds 2016. De opkomst van autoritarisme in sommige landen draagt bij aan deze trend, zelfs in democratische landen. In Suriname is dit ook het geval, want ook bij ons zijn er duidelijke voorbeelden van corruptie en machtsmisbruik te bespeuren. Volgens de CPI is een reden hiervoor de aanhoudende onder financiering van de rechterlijke macht en de politie en andere justitiële instellingen. Dit gecombineerd met onvoldoende niveaus van onafhankelijkheid van andere takken van de overheid, betekent dat corruptie vaak ongestraft blijft. De ‘winner takes all’, gelijktijdige verkiezingen, ontnemen een noodzakelijke veiligheidsklep op de uitvoerende macht.

Grote corruptelingen profiteren te vaak van straffeloosheid, als gevolg van binnenlandse rechtssystemen die hen niet kunnen of willen vervolgen. Gevangenneming blijft uit, ook ontbreken veelal de bevoegdheden, middelen en capaciteit.

De strijd voor gerechtigheid en de strijd tegen corruptie gaan volgens de CPI hand in hand. Waar het rechtssysteem niet in staat is de rechtsstaat te handhaven, gedijt corruptie. Waar corruptie de norm is, is de toegang tot de rechter vaak belemmerd voor de meest kwetsbaren, en rechtsinstellingen zijn niet altijd onafhankelijk vanwege de politiek, economisch of speciale belangengroepen. In de meest extreme gevallen: patronage en cliëntelistische netwerken, vele overstijgen de nationale grenzen, en ook hun invloed kan worden aangewend om straffeloosheid te creëren. Dit wordt vaak door juridische manipulatie-processen beïnvloed, waarin wordt aangedrongen op het selectief handhaven en zelfs veranderen van wetten om ervoor te zorgen dat ze in lijn zijn met hun belangen. Weinig rechters durven in de sfeer van de beleidsruimte te treden en de Algemene Bestuurswet en de Wet Openbaarheid van Bestuur laten op zich wachten, evenals het formaliseren van het grondwettelijk recht van enquête van De Nationale Assemblee.

Wanneer gerechtigheid kan worden gekocht, moeten anderen de last van onrecht dragen. Slachtoffers van corruptie wordt geen verhaal geboden voor de schade die hen is aangedaan en het vermogen van de overheid om te vechten tegen criminaliteit wordt aanzienlijk belemmerd. Vandaar dat pogingen om de onafhankelijkheid, transparantie en effectiviteit van rechtssystemen te garanderen, een investering zijn in mensenrechten voor een corruptievrije wereld. Tegelijkertijd zijn anti-corruptie-interventies van cruciaal belang in de wereldwijde zoektocht naar gerechtigheid.  Wij van Keerpunt blijven alle zaken volgen, want corruptie blijft een groot heikel en gevaarlijk punt van bedreiging voor ons land.

President Chandrikapersad Santokhi had in juli 2022 gezegd, dat de aanpak van corruptie nog steeds hoge prioriteit geniet van de regering. Hij benadrukte, dat de regering heeft besloten dat alle corruptiezaken versneld aangepakt zullen worden. We hebben tot nu toe eigenlijk weinig gemerkt van bepaalde zaken, want vanaf het moment dat de huidige president werd gekozen, heeft hij duidelijk veel normen en procedures genegeerd en zich anders opgesteld dan wat hij als voorzitter van zijn partij, het volk had voorgehouden tijdens de verkiezingsstrijd. Dit werd duidelijk toen hij openlijk vriendjespolitiek toestond, die tot de beschadiging van de democratie heeft geleid in Suriname. Hyperinflatie, de pandemie en een zwaar IMF-programma, eisen nu hun tol op de Surinaamse burger. Om maar een voorbeeld aan te halen, zijn wij namelijk benieuwd naar het onderzoek met betrekking tot corruptie bij het ministerie van Grondbeleid en Bosbeheer (GBB), waarbij zaken niet conform de juiste procedures zijn verlopen met betrekking tot grondaanvragen en -toewijzingen. Burgers die in de afgelopen jaren een aanvraag hebben gedaan voor een stuk grond, komen tot de ontdekking dat het stuk grond dat zij al eerder hadden aangevraagd, aan een andere persoon toegewezen werd. De aanvraag van deze burgers werd nooit afgewezen, maar de persoon die de grond gekregen heeft, beschikt wél al over een bereidverklaring.

Ook de kwestie van het Sabaku-project en het onderzoek daarnaar, zijn nog steeds niet gedeeld met de samenleving. We weten ook nog steeds niet, waarom de Surinaamse regering PAN AM REAL ESTATE N.V. van ondernemer S.M.I. bevoordeeld heeft, met een bedrag groot USD 7.500.000 gerelateerd aan vastgoedontwikkeling en waarbij de staat Suriname, geen rechtstreeks voordeel toekomt. Dit soort zaken stinken naar corruptie en moeten aangepakt worden.

Het gehele proces zou transparant kunnen worden, als men zich meer zou focussen op openbaarheid van bestuur en geen deals achter gesloten deuren sluit.

Evenmin gaf de president gehoor aan de oproep van de vorige procureur-generaal om een bijzondere anti-corruptie-eenheid met een eigen onderzoekscapaciteit op te zetten bij Justitie. De besluiten die de Anti-corruptiewet verder van handen en voeten moeten voorzien, zijn niet genomen en de Anti-corruptie Commissie rapporteert niet conform de wet.