Gezondheidsorganisaties verklaren dat dengue momenteel toeslaat in Noord- en Zuid-Amerika. Toch stellen gezondheidsorganisaties dat de meeste gevallen niet gerapporteerd worden. Er worden ongeveer 390 miljoen besmettingen per jaar gerapporteerd, waarvan slechts 96 miljoen met symptomen. Ook wordt gesteld dat veel gevallen asymptomatisch zijn of zeer mild verlopen, of er wordt een verkeerde diagnose gesteld. Hoewel de incidentie van dengue in alle regio’s toeneemt, vooral in delen van Noord- en Zuid-Amerika, hebben experts deze week de wereldwijde situatie en methoden beoordeeld om de verspreiding van de door muggen overgedragen ziekte te helpen beheersen.

Tijdens het EPI-WIN Webinar: ‘Managing Dengue: a rapidly expanding epidemic’, waarbij sprekers de gelegenheid kregen informatie te verstrekken over dengue, benadrukten experts van over de hele wereld dat ongeveer de helft van de wereldbevolking nu het risico loopt op dengue, met naar schatting 100-400 miljoen infecties per jaar. ‘’De incidentie is sinds 2000 bijna verachtvoudigd‘’, zei Raman Velayudhan, hoofd van de afdeling Veterinary Public Health, Vector Control and Environment, Control of Neglected Tropical Diseases van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), bij de opening van het webinar. ‘’Vóór 1970 was de mug-vector van de ziekte aanwezig in slechts een half dozijn landen, maar die wordt nu in meer dan 130 landen aangetroffen’’, voegde hij eraan toe.

Situatie in Amerika 

In Amerika wordt dengue voornamelijk overgedragen door de Aedes aegypti-mug en de ziekte is in veel landen endemisch. Uitbraken hebben de neiging om elke 3 tot 5 jaar cyclisch te zijn, volgens seizoenspatronen die overeenkomen met de warme, regenachtige maanden, wanneer muggen broeden. In 2023 heeft Amerika echter een sterke toename van denguegevallen gezien. Tot nu toe zijn er meer dan 3 miljoen nieuwe infecties geregistreerd, meer dan in 2019 – het jaar met de hoogste geregistreerde incidentie van de ziekte in de regio, met 3,1 miljoen gevallen, waaronder 28.203 ernstige gevallen en 1.823 sterfgevallen.

Situatie in Brazilië 

De meeste gevallen – meer dan 2,6 miljoen – worden geregistreerd in de zuidelijke kegel, met name in Brazilië (80%). Maar ook in andere delen van het continent, waaronder de Andesregio, is een ongewoon hoge overdracht waargenomen, met meer dan 400.000 gevallen en een hoger sterftecijfer. In maart en juni van dit jaar heeft de Pan American Health Organization (PAHO) aanbevelingen gedaan om landen te helpen de toename het hoofd te bieden. ‘’Verstedelijking en klimaatverandering hebben een enorme impact gehad op de verspreiding van dengue‘’, zei Velayudhan tijdens het webinar. ‘’Het verkeer en de agglomeratie van mensen in stedelijke gebieden hebben bijgedragen aan de verspreiding van de vector,maar verstoringen door Covid-19 hebben ook gevolgen gehad voor de maatregelen ter bestrijding van muggen en de melding van gevallen. Na covid moeten we programma’s opnieuw afstemmen om meer geïntegreerd te zijn en ervoor te zorgen dat gezondheidsstelsels het aantal besmettingen aankunnen. We moeten de lessen die we uit de pandemie hebben getrokken toepassen, zoals bij de diagnose en het gebruik van PCR-tests, verbeterde bewaking, goede communicatie en betrokkenheid van de gemeenschap”, zei Velayudhan.

Nu het zuidelijk halfrond de koudere en drogere maanden ingaat, nemen de gevallen in delen van de regio af, maar in de tweede helft van het jaar wordt een grotere overdracht verwacht in Midden-Amerika en het Caribisch gebied. PAHO heeft onlangs een waarschuwing afgegeven met richtlijnen voor nationale autoriteiten om het toezicht te versterken en de gezondheidsstelsels voor te bereiden op een toename van het aantal gevallen.

Betrokkenheid van de gemeenschap voor effectieve vectorbestrijding

Er is geen specifieke behandeling voor dengue en preventie hangt af van de controle van de vector. Maatregelen om muggen te beteugelen, omvatten het gebruik van chemicaliën, zoals insecticiden en insectenwerende middelen, en mechanische methoden om broedplaatsen te verwijderen of een barrière te vormen, zoals behandelde netten, raamschermen en beschermende kleding.

Programma’s die een combinatie van deze methoden gebruiken, kunnen effectief zijn, maar het betrekken van gemeenschappen om ze toe te passen is van cruciaal belang voor hun succes, vooral om potentiële broedplaatsen te verwijderen of schoon te maken. Oude, niet meer gebruikte banden bieden bijvoorbeeld schaduw en een geprefereerde donkere ruimte voor aedes-muggen om hun eieren te leggen, die bestand zijn tegen droogte en zich pas ontwikkelen als ze vele maanden later in het water terechtkomen. PAHO heeft een reeks initiatieven ontwikkeld om dergelijke lokale preventieactiviteiten te ondersteunen, waaronder de Mosquito Awareness Week, die acties op gemeenschapsniveau stimuleert om informatie te verstrekken over de verbanden tussen muggen en de ziekten die ze overbrengen, zoals dengue, maar ook chikungunya, zika, malaria en gele koorts.

“Verschillende boodschappen over preventie zijn ontwikkeld en landen kunnen deze aanpassen aan hun lokale behoeften”, zegt Giovanini Coelho, van PAHO’s Public Health Entomology-team.

Dengue is een virale infectie die zich van muggen op mensen verspreidt. Hoewel de meeste infecties asymptomatisch zijn of een milde ziekte veroorzaken, kan de ziekte soms ernstig worden en zelfs tot de dood leiden. Symptomen variëren van milde tot hoge koorts, met ernstige hoofdpijn, pijn achter de ogen, spier- en gewrichtspijn en huiduitslag. De ziekte kan zich ontwikkelen tot ernstige dengue, gekenmerkt door shock, ademnood, bloedingen en mogelijke orgaanschade.

(Bron: WHO.int, dndi.org/diseases/dengue/facts)