Zonnebloemolie als de barometer van de crisis

De stemming onder het Nederlandse volk in tijden van crisis laat zich heel goed afmeten aan de schappen in de supermarkten. Kijk waar er gaten vallen en je weet wat er aan de hand is. De boodschappen in de winkelkarretjes vertellen het verhaal. Liggen die vol met toiletpapier, Hak-groenten en rijst, dan komt er een onbestemde dreiging op ons af, zoals met corona. Onze logische reactie: veel voedsel inslaan (en toiletpapier), zodat we voorlopig even vooruit kunnen. Zo hebben we het gedaan sinds mensenheugenis. We reageren op dreiging door in elk geval de eerste levensbehoeften veilig te stellen; de Italianen hamsteren momenteel massaal pasta.

In Nederland zie je nu klanten de laatste grote flessen zonnebloemolie de supermarkt uit zeulen; de gemiddelde Nederlander weet veel meer van de situatie op landbouwgebied in een land als Oekraïne dan je zou verwachten en anticipeert voortdurend op de actuele gebeurtenissen.

Je kunt een buitenlandrubriek vullen aan de hand van de ontwikkelingen in je plaatselijke Jumbo. Zonnebloemolie is de barometer van de crisis – althans bij ons. (En in België, want daar vrezen ze door de zonnebloemoliecrisis en de gestegen energieprijzen voor het einde van hun frietkotten.)

De oorlog in Oekraïne laat zich onmiddellijk vertalen naar stijgende prijzen, toenemende tekorten en een afname van de bonusaanbiedingen.

Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra, zou eens wat vaker boodschappen moeten doen in plaats van loze praatjes te verkopen: the wisdom of the crowd zou hem veel kunnen leren. De eerste de beste patatbakker heeft beter in de gaten wat er aan de hand is dan Wopke. Die gebruikt louter extra virgine olijfolie van handgeplukte olijven van een 100-jarig Toscaans boertje zonder gebit. Dat is best gezellig, maar je wordt er niet veel wijzer van en duur was het altijd al.

Oekraïne is veruit de grootste zonnebloemolie-exporteur ter wereld en die export wordt steeds moeilijker. Exporteur nummer twee is Rusland, en dat heeft ook zo zijn problemen met de buitenlandse handel. Zul je zien dat Putin straks voor de laatste flessen zonnebloemolie ook nog betaling in roebels eist.

De Russen hebben gedreigd met kernwapens en volgens de Amerikanen bereiden ze aanvallen met chemische wapens voor. Maar voorlopig hebben ze ons al bijna liggen met het veroorzaken van een zonnebloemolietekort. Zonnebloemolie wordt gebruikt in minstens tweeduizend producten waaronder chips, dus die worden binnenkort ook peperduur.

In Nederland hebben we het geluk dat de schokgolven van de Oekraïne-crisis ons in gedempte vorm bereiken. Oké, de mayonaise wordt onbetaalbaar en binnen een paar weken stopt de toevoer van zonnebloemolie helemaal, zo is de verwachting. Dat is ernstig, maar er valt mee te leven, we kunnen altijd nog overschakelen op koolzaadolie uit eigen land of patat bakken in arachide-olie.

Maar de oorlog in Oekraïne leidt niet alleen tot een zonnebloemolietekort, er dreigt een wereldwijde voedselcrisis. Vorige week waarschuwde António Guterres, secretaris-generaal van de VN, voor een ‘’orkaan van honger’’. Volgens hem dreigt het wereldwijde voedselsysteem in te storten, met name doordat de export van tarwe uit Rusland en Oekraïne in het honderd loopt. Het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de VN is voor 50 procent afhankelijk van tarwe uit die twee landen. Er zijn 47 landen, voornamelijk in Afrika, die voor eenderde of meer van hun tarwebehoefte leunen op de productie in Rusland en Oekraïne.

Bron: Volkskrant,  column Bert Wagendorp