Het is mogelijk dat de strijd tussen de Creoolse en Hindoestaanse kapitaalbezitters en politici over oil and gas zal uitmonden in een coalitie van NPS en NDP tegen de VHP, waarbij ABOP, PL, en wie weet A20/Doe, of DA91 of OPTSu op de politieke wipplank de doorslag kunnen geven. In het Frans zegt men Cherchez la femme (Zoek naar de vrouw) bij het oplossen van mysterieuze moorden. De gedachte is, dat je moet zoeken naar de bron van de passie achter de daad, In de politiek zouden we moeten zeggen Cherchez l’argent. Zoek het geld. Trek de geldstromen na. De passie van de politiek is kapitaal. Wil je de politiek begrijpen zul je moeten ontdekken wie geld verdient bij deals tussen de overheid en particulieren.
Anders gezegd. Het uittreden van de NPS uit de coalitie met de VHP is niet te verklaren met ideologische of ethische motieven. Het is Sibilo versus Kirpalani.

Chronische burgeroorlog
Het vuur onder de etnische polarisatie is de machtsstrijd tussen de Creools/Joods/Chinese kapitaalbezitters en hun Hindoestaanse tegenhangers. Suriname verkeert in een laaggradige maar permanente burgeroorlog. Er is geen centraal overkoepelend gezag dat dit chronische conflict over leefruimte reguleert en binnen de perken houdt.
De grondoorzaak is van de chronische burgerloorlog, die overigens net als een hete, acute hooggradige oorlog, honderdduizende mensen op de vlucht heeft gejaagd, (met name tijdens acute opflakkeringen zoals bij de onafhankelijkheid, de militaire coups en de oorlog in het binnenland) is de machtsstrijd over de natuurlijke hulpbronnen en de instituten van de staat. De strijdende partijen zijn etnische kongsi’s (samenspannende kapitalisten, politici en managers).
Als we dit nu weten, wat kunnen wij, eenvoudige burgers van dit land, doen om de situatie te verbeteren? Hoe transformeren we het politiek systeem dat steeds weer golven van etnische polarisatie genereert naar een opbouwende politiek die zorgt voor vrede en veiligheid?
Het lijkt een wanhopige opdracht. Maar dat is het niet. Mensen hebben het vermogen om nieuwe politieke werkvormen te maken.

Immigratie shock
Het verhaal van de Surinaamse natievorming is het verhaal van de verwerking van de massale instroom van immigranten uit Azie in de Creoolse samenleving. De nationale ontwikkeling in cultureel, politiek en economisch opzicht wordt in grote mate (maar niet uitsluitend) bepaald door de dynamiek van de psychosociale en politieke verwerking van de Aziatische influx tussen 1873 en 1930. Op een bevolking van amper 150.000 mensen kwamen er meer dan 60.000 immigranten uit Brits Indie en Oost-Indie in Suriname aan. Denk je eens in. Dat is vergelijkbaar met de immigratie van 180 miljoen mensen in de Verenigde Staten of 7 miljoen in Nederland. Trump en Wilders maken zich druk over minuscule aantallen.

De immigratie van de Aziaten is iets waarmee de ontvangende Creoolse samenleving nooit vrede heeft gehad. De schok van de immigratiegolf bracht anti-hindoestaanse sentimenten naar boven in alle lagen van de bevolking, dat is de Creoolse samenleving die tijdens 300 jaar kolonialisme gestalte kreeg. Deze Creoolse samenleving met zijn mamio-cultuur van Europese, Inheemse en Afrikaanse modules had geen moeite met de integratie van nieuwe cultuurgroepen, maar ze kon de grote groepen Aziaten niet behappen. De elite ontwierp bij de invoering van het algemeen kiesrecht in 1948 een districtenstelsel dat moest garanderen dat de hindoestanen geen politiek overwicht kregen. Dit districtenstel is decennia gebruikt als instrument voor het bewaren van het machtsevenwicht onder Creoolse dominantie.
In de chaotische tijd van de militaire diktatuur verschoof het economisch machtsoverwicht sterk in het voordeel van hindoestaanse kapitaalbezitters. Onder Bouterse kwamen de Tarantula’s tot wasdom, finacierders die in ruil voor financiele steun aan de NDP lucratieve deals met de overheid kregen. Aan de rechtsgeleerden van de Creoolse elite hadden de militarien niet veel. De hegemonie van de Creoolse elite kwam ten einde doordat Bouterse het machtsevewicht verstoorde.

Drie krachtenvelden
Willen we dwars door de chaos en de wirwar van belangen en de perikelen van de zes partijen in het Parlement en de 34 erbuiten,, dan kunnen we beginnen met een model van drie krachtenvelden:
1. Structurele ongelijkheid tussen bezitters en bezitlozen, kapitaal en arbeid.
2. Culturele verschillen tussen Aziaten en de Creolen, die een bron zijn van allerlei ergernissen in het dagelijks leven van alleman en culmineren in het derde krachtenveld, namelijk:
3. Een strijd om de macht etnische elites en .kongsi’s (samenzwerende groepen van kapitalisten, politici en hoge ambtenaren) over het beheer van de instituten van de staat en de natuurlijke hulpbronnen (oil and gas).
Het eerste krachtenveld tussen arbeid en kapitaal bepaalt de toonsoort en de toonladders en de instrumenten waarmee de politieke muziek in de hele wereld gespeeld wordt. Het tweede krachtenveld produceert de grondtoon van de politieke muziek in Suriname sedert 1873. Het derde veld produceert een kakafonie van melodieen op de maat van de vijfjaarlijkse verkiezingen, een kakafonie waarin iemand met een getraind oor een aantal steeds terugkerende thema’s kan herkennen.

Hoofdthema’s en buffers
Twee hoofdthema’s zijn het anti-hindoestanisme en het hindoe-nationalisme. Er zijn ook libretto’s van andere groepen zoals het javanisme en het marronisme.
Het bestaan van meerdere etnische groepen heeft een kalmerende werking op de tegenstelling Creool-Hindoestaan. Beide co-dominante kongsi’s gaan wisselende samenwerkingsverbanden aan met andere minderheden waardoor zij elkaars co-dominantie kunnen controleren en aftoppen.
Het aanwezig zijn van tal van kleinere culturele groepen tussen (en binnen) de grotere, zorgt voor de dissipatie van krachten. Ze zijn te beschouwen als buffers of als kogellagers die het op elkaar botsen van de grote krachten opvangen.

De Creoolse cultuur verschilt wezenlijk van de Aziatische culturen. Deze twee beschavingen, de Creoolse en de Hindoestaanse, zijn in veel opzichten niet met elkaar te verenigen. Maar dat is geen slecht nieuws voor natievorming, als je dat zou denken. Want culturen zijn geen objectieve essentiele eigenschappen van mensen. Niemand gedraagt zich steeds volgens een bepaalde cultuur. Een cultuur is een samenstel van ideeen en voorschriften over hoe geleefd moet worden, maar de meeste mensen volgen de voorschriften slechts af en toe onder bepaalde omstandigheden. Een cultuur beinvloedt slechts de kans dat iemand in een bepaalde situatie op een bepaalde manier handelt. Maar iedereen kan altijd anders handelen dan de mode (cultuur) aangeeft. Mensen met onverenigbare culturen kunnen daarom heel goed samenleven.
Waar elke cultuur in wezen onverdraagzaam is tegen elke andere cultuur, betekent niet dat een Moslim en een Katholiek geen goede vrienden, collega’s of familie van elkaar kunnen zijn. Het betekent wel dat een conflict over een overhangende manjaboom religieuze ondertonen kan krijgen waardoor de burenrelatie vijandig kan wordt.

Internationale invloeden
Waar de politieke bewustwording van de Creolen sterk beinvloed wordt door nieuws uit Amerika en Europa, is de politieke bewustwording van de Hindoestanen in Suriname is alttijd sterk verbonden geweest met ontwikkelingen in India. De onafhankelijkheidsstrijd in India inspireerde ook Surinaamse Hindoestanen tot politiek activisme. Tegenwoordig inpsireert de wereldmacht van de India onder leidng van de hindoe-nationalist Modi hindoe-nationalistische sentimenten en bewegingen in de wereldwijde Indiase diaspora. Onze Hindoestanse landgenoten zijn niet immuun voor deze invloeden.
Onze natievorming staat onder invloed van internationale krachten in Azie, Afrika en Europa, en nu steeds meer . Deze invloeden kunnen averechts werken en de interne etnische polarisatie versterken.
Botsingen tussen beschavingen en culturen creëren een psychologische milieu voor vijandschap en wantrouwen dat door onderliggende materiele belangentegenstellingen gedurig versterkt wordt.

Natievorming en integratie
Natievorming is iets dat zich afspeelt op economisch, politiek en cultureel gebied. De vorming van een nationale identiteit die door alle bewoners van het land als psychologisch richtssnoer wordt geinternaliseerd, is op het eerste gezicht een cultureel vraagstuk. Op het eerste gezicht. Als we verder kijken zien we dat het een politiek vraagstuk is, dat wil zeggen, een vraagstuk van vrede en veiligheid, dat alleen door dialoog en samenwerking tussen deelhebbers kan worden en opgelost.
Integratie is niet het verdwijnen van etnische groepen. Integratie van culturen is niet hetzelfde als vermengen van mensen uit alle groepen in alle maatschappelijke lagen. Frank Essed zag dit als een essemtieel onderdeel van integratie. Het is zeker een belangrijke factor, maar volgens mij niet een essentiele.
Essentieel is de “dichtheid” van de gedeelde voorstellingen over mens en wereld en de daarbij horende emoties. Het gaat om de ontwikkeling van ideeen, van woorden, van verhalen die geloofwaardig zijn en het verdelen van deze ideeen, woorden en verhalen in de samenleving. Het gaat niet om het verbeteren van de mens. Het gaat erom hem de voorbeelden te verschaffen die de kans dat hij zich goed gedraagt vergroten. Het gaat om het maken van instituten die gewenst gedrag bevorderen en kanaliseren, de instiuten van de staat en de wetten van het land.
Mensen hebben regels nodig om te kunnen samenleven. Natievorming, de vorming van welk samenlevingsverband dan ook, is in de eerste plaats een gedeeld geloof, een gedeeld vertrouwen, en bovenal een gedeelde woordenschat om politiek overleg te voeren. Want politiek is nodig in elke samenleving.
En als we de politiek willen snappen: Cherchez la femme. Volg het goud, het hout, oil and gas . Het is niet koelie-blakaman. Het is Kirpalani-Sibilo.

willemjanbakker95@gmail.com