In de laatste editie van VES Inzicht (november 2024) is een uitgebreid artikel van mij verschenen over douanekoersen. ‘Een beschouwing van douanekoersen in Suriname’, bestudeert de douanekoersen in Suriname vanaf 1994 tot 2024 tegen de achtergrond van het WTO-raamwerk, de Surinaamse wetgeving, en de volatiliteit (een maat van beweeglijkheid) van de Surinaamse munt. Hier volgt een samenvatting. Als een Surinaamse handelaar goederen importeert uit het buitenland, moet de waarde van deze goederen worden omgerekend naar de Surinaamse dollar (SRD) om invoerheffingen te berekenen. Hiervoor komt de douanekoers in beeld. De douanekoers is onderdeel van regels binnen de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Het stelsel van WTO-verdragen verplicht landen om een douanekoers te gebruiken die de waarde van de marktkoers weerspiegelt. Het idee is simpel: willekeur en oneerlijke handel moeten worden voorkomen anders worden handelsstromen verstoord. De Centrale Bank van Suriname (CBvS) publiceert elke tweede dinsdag de douanekoers, welke twee weken geldig is. Hierdoor hebben importeurs duidelijkheid over de geldende koers bij het indienen van hun documenten. In 2004 ging Suriname over van de gulden naar de Surinaamse dollar (SRD). In de tien jaren tot dat moment, waren er nauwelijks twintig grote veranderingen van de douanekoers, maar de koers steeg van Sf 1.80 naar Sf 2800 per USD (155 duizend procent). Tot 2011 bleef de douanekoers stabiel rond SRD 2.80 en vrijwel gelijk aan de officiële verkoopkoers van de CBvS. Afgezien van kortstondige verschillen in 2016 en 2020 waren beide koersen ook gelijk na 2011, maar de douanekoers steeg ruim 415%. Sinds 2020 is Suriname overgestapt op een flexibel wisselkoerssysteem met betere rapportages, waardoor de CBvS koersnoteringen nu beter aansluiten op markttransacties. De douanekoers steeg sinds 2020 nog 150%. De totale stijging sinds 2004 is ruim 1200%. Het WTO-systeem staat toe dat landen een vaste koers gebruiken voor een bepaalde periode, maar bij grote koersfluctuaties en afwijkingen moet men overschakelen naar een marktkoers. De USD douanekoers verandert nu iedere twee weken. De belangrijkste verbetering is dat de marktkoersen sinds 2021 consistent worden geregistreerd door de CBvS.
Figuur 1 laat zien dat de fluctuaties van de SRD dit jaar nogal toenemen (5,1% bandbreedte tegenover het wekelijks gemiddelde in het 3e kwartaal) terwijl de koers dit kwartaal meer dan SRD 5.00 (17%) heeft bewogen. De verschillen tussen de douanekoers en de marktkoers werden ook groter (6,5% in 3e en 4e kwartaal). Kortom, de SRD is in een beweeglijke (volatiele) fase.
Bovenstaand Figuur 1: Koersfluctuaties en Douanekoersverschillen
Tijdens perioden van grote volatiliteit en koersveranderingen nemen verschillen tussen de douanekoers en de marktkoers toe. De invloed op prijzen is beperkt tot het verschil tussen douanekoers en marktkoers in relatie tot de importheffingen exclusief BTW. Dat is een fractie van de prijs in de winkel. Indien de wetgever geen maatregelen treft voor grote afwijkingen tussen douanekoers en marktkoers, is het volgens de schrijver beter om over te stappen naar een dagelijkse of wekelijkse douanekoers (deze zin is door een fout bij het overzetten van het VES artikel afgekort). De douanekoers is een verdrag-gestuurde regel over douanewaarde, De douanekoers is geen instrument om de economie te sturen of de prijzen in winkels te bepalen en moet ook niet zo besproken worden. De invloed van de douanekoers op winkelprijzen is doorgaans minimaal, aangezien die slechts wordt toegepast op de invoerheffing. Het zou beter zijn als de Douane zelf de douanekoersen publiceert in plaats van de CBvS, omdat dit niet binnen de taken en instrumenten van de CBvS valt. Wij zien persverslagen waar mensen ten onrechte denken dat de douanekoers een beleidsinstrument is om bijvoorbeeld loonafspraken op te vangen. De wet moet duidelijk maken hoe de douanekoers wordt vastgesteld (o.b.v. 1 dag, of 5 dagen gegevens etc.) en waar deze wordt gepubliceerd, zonder de CBvS als centrale autoriteit aan te wijzen. De douanekoers blijft, ondanks haar technische aard, een essentieel onderdeel van de handelsketen in Suriname, en zorgt voor stabiliteit en transparantie in de internationale handel. Voor de handelaar die bijvoorbeeld een lading elektronica importeert, biedt de douanekoers de zekerheid dat hij eerlijk wordt behandeld.
Stanley A. Esajas
