De verhoging van de waarborgsom is ongedaan gemaakt. Het kiesstelsel is gewijzigd. Alles zou moeten wijzen op een wijd open politiek speelveld. En de paddenstoelen rijzen werkelijk uit de grond. Maar niet door middel van grote bijeenkomsten of huis-aan-huis campagnes. Niet met wetenschappelijke bureaus of door markante toespraken. Kortom, de kans dat de Verlichtende Verlosser zal opstaan en ten hemel zal stijgen, vanuit de sandalen van de nieuwe partijtjes, is in 2025 ongeveer even groot als een gouden Olympische medaille voor een Surinaamse sporter. Wij zouden in euforie uitbarsten. Maar we gaan er geen geld op inzetten.

Het formeren van de regering is een twee paardenrace. Het paard van tevredenheid heeft een ruiter met een gitzwarte kuif. Met een eindsprint aan IMF-dollars, USD 15 miljoen per maand aan opbrengsten van een meevallende goudprijs, een acceptabele internationale olieprijs die helpt aan de nationale pomp, een vuist vol met Chat GPT speeches, grondconversietoewijzingen die regenen als confetti, kan tevredenheid best de dag winnen. Het paard van ontevredenheid is diens jarenlange trouwe ruiter kwijt. Het paard zelf is in kampioensconditie. Maar wie zit in het zadel? Is het de kleurloze, geurloze, smaakloze neutraliteit, gematigdheid en verstandigheid, voor wie iedere NDP’er niet veel meer over heeft dan een plichtsgetrouw applaus? Heeft iemand ooit in paars getooid, zich naar de berm gehaast en enthousiast achter de dranghekken gewacht om te zeggen ‘me go arki Jenny’? Of is het de concurrentiekuif? De hoge tenorstem uit het Paarse mannenkoor? Het aardappel-en-ui monstertje? En wat verkoopt de ruiter van Paars precies? Desi-gele-pesi, oh erevoorzitter, gratie nu op dit exact-precies-hier-en-nu-moment niet aan de orde? We weten niet waar Bouta en Hoefdraad zijn, maar wel hoe wij de noden van het arm volk moeten verzachten? En niet precies hoe ze arm zijn geworden? Toch heeft de NDP op dit moment de grootste samenwerking met andere partijen, de meest actieve campagneagenda, het meest zichtbaar promotiemateriaal en de gesmeerde militaire operatie van alle politieke machines. Een belangrijke factor is dat digitale media met NDP-sympathie, inmiddels bezocht wordt door gerenommeerde technocraten en populaire influencers. Er wordt haarfijn geweven en vervlochten tussen oprechte ontevredenheid over wat fout gaat in het land en een agenda van anti-regering, die duidelijk partijpolitiek en oppositie gestuurd is.

De twee paarden met kans om boven de tien of zelfs de vijftien zetels te eindigen hebben vrijwel iedere week een evenement, vaak genoeg druk bezocht. Hun leiders zijn zichtbaar, hoorbaar en maken nieuws. Zij beschikken over kapitaal en bevriende media. En in het geval van Santokhi, is die vriendelijke media grensoverschrijdend. Al het goede nieuws uit het Caribisch gebied, India, Nederland en de Verenigde Staten, wordt meteen gelinkt aan zijn naam. Alles wat te maken heeft met drugs, corruptie en criminaliteit, wordt door diezelfde internationale pers, gelinkt aan Brunswijk.

De troostfinale wordt gespeeld door groen en geel. Groen zou op papier de grote winnaar moeten zijn van het gewijzigde kiesstelsel. Maar groen is ook de grote verliezer van de doorgehaalde waarborgsom. De leiding bij groen heeft de grootste moeite met wie de partij wil zijn. Is het de degelijke rij aan wacht-op-je-beurt hiërarchie van Arron-Venetiaan? Waar loyaliteit en Integriteit met de hoofdletter ‘I’ altijd de NDP op afstand weten te houden? Of is het een pre-Venetiaans populisme in de maatbeker van Pengel, Pa Morie en Pa Lem, waar ruimte is voor Atompai om zich van de ‘Algemene Vergadering’ en wegblokkade, naar Grun Dyari te haasten en de onschuld van Hoefdraad en van Van Trikt te prediken? Is het Poki en Ethel’s dja dja uma feminisme of komen er nog steeds hoge stijgers binnen op de kieslijst van wie niemand eerder gehoord heeft, omdat zij partijprominenten op andere manieren gelukkig maken?

Dan staan de stevige benen in de troostfinale met de meest priti pangi strategie van de oude politiek. Het is publiek geheim, dat de gebroeders Brunswijk hard etnisch en hard paternalistisch het binnenland naar de stad gehaald hebben en de geneugten van de stad, voor vrijwel gratis in het binnenland verdeeld hebben. SWM en EBS hebben een decentralisatie doorgemaakt als nooit tevoren en gebieden waar drinkwater en elektriciteit decennialang beloofd, maar niet ontsloten zijn, genieten van nutsvoorzieningen. Tegelijkertijd genieten de bedrijven niet van abonnee-inkomsten die gelijke tred houden. En betaalt de belastingbetaler, lees: de kiezer, de rekening voor het stelsel van economische apartheid. Brunswijk had nooit in 2020 kunnen bereiken wat hij bereikt heeft zonder het stemadvies van Stem Slim en zonder de vrees voor nog een regeertermijn voor Bouterse, aan de onderhandelingstafel. De ABOP zal met het gewijzigde kiesstelsel ook nooit het zetelaantal kunnen behouden waar men nu over beschikt. De Joker schuilt in alles dat gedaan is voor de eigen groep en de relatief hoge concentratie van de Surinaamse nationaliteit en kiesgerechtigden van die groep.

Met Bouterse buiten beeld, kan iedere formatie van iedere willekeurige vier tot stand komen nadat de kiezer zijn zegje gedaan heeft. Wie daarna IMF-II of Oppenheimer-III mag gaan implementeren en mag lonken naar de oliekraan, zal met name voor de toppositie verschil maken. Maar voor het werkelijke beleid, lijkt het allemaal ideologisch en qua temperament te veel op elkaar om echte verandering te verwachten. De keuze is weer tussen zestigers en zeventigers.
De keuze is weer tussen mensen die al minstens tien jaar (mee)geregeerd hebben. De race is weer een festijn van scheldkanonnades en schandalen, zonder arrestaties of terugvordering van middelen. Want meer heeft deze groep aan politici het volk niet te bieden.