Minder dan de helft van het aantal mulo-leerlingen haalt het eindexamen in één keer. Minder dan een kwart haalt het toelatingsexamen voor vwo in één keer. We hebben het punt bereikt dat ons secundair onderwijs minder dan half werkt. Privéscholen rijzen als paddenstoelen uit de grond, de een nog internationaler dan de andere. En er is een driekoppige brain drain uit het openbaar onderwijs, die kraters slaat in het optrekken van elkaar en het vinden van samenwerkingspartners en cohesie. Praat met een leerkracht, en die kan je alles vertellen over de veelbelovende student die het openbaar onderwijs verlaat, omdat ouders een baan in het buitenland aangeboden hebben gekregen of omdat een privéschool, met een zorgtraject, betere ontwikkelingskansen biedt op secundair niveau. Ten derde is het wegtrekken van veelbelovende leerkrachten naar het buitenland en privéonderwijs, soms midden in het jaar, een bron van verlies voor het hele systeem, dat uiteindelijk geslaagden af zou moeten leveren.

Maar het is makkelijk om aan symptoomherkenning te doen, zonder de onderliggende redenen van onze steeds moeizamer ontwikkelende jeugd, onder ogen durven te zien. Het start met de vroege ontwikkeling. Een te hoog percentage jonge kinderen groeit op in een gebroken gezin, eenoudergezin of meerdere generaties onder één dak. De aandacht voor het kind wordt niet ondersteund door een gedegen verspreiding en dekking, landelijk, door consultatiebureaus of sociaal-maatschappelijke instanties die de vroege ontwikkeling monitoren. Zelfs als misstanden worden gemeld, is de opvolging, de alternatieve huisvesting en de psychologische begeleiding niet voldoende aanwezig om in te spelen op de behoeften van het kind en de overbelaste ouder. Het kind wordt vroeg blootgesteld aan mobiele telefoons, aan content die ongepast is voor zijn leeftijd en geen enkel educatief gewicht heeft. Eenmaal leerplichtig is er geen garantie dat het kind niet met een hongerige maag naar school vertrekt. Abjecte armoede en persoonlijke schaamte vormen alledaagse obstakels op het pad van ontwikkeling van een behoorlijk gedeelte van de leerlingen. Vervoer naar school is buiten Groot-Paramaribo niet gegarandeerd en er is een aantal scholen, dat maandenlang gesloten is gebleven. Al deze omstandigheden die niets met het curriculum of de onderwijsoverdracht zelf te maken hebben, remmen leerlingen in hun kansen nog voordat ze de schoolbanken behoorlijk bereiken. Een andere factor die niet onderschat mag worden, is dat de examenlichting van dit jaar tijdens cruciale en vormende mulo-jaren te maken heeft gekregen met behoorlijke onderwijsonderbrekingen vanwege de covid-lockdowns.

De gevolgen van dit alles is dat de weg zich afsplitst voor de helft van de Surinaamse leerlingen. Voor sommigen betekent dat tijdverlies in hun persoonlijke ontwikkeling. Voor een aantal betekent het demotivatie. En voor sommigen de eerste gedachte aan de handdoek in de ring gooien en kiezen voor een bestaan buiten volledige educatieve vorming. De droom van een kenniseconomie verdampt. Terwijl de wereld van corruptie, prostitutie en gewelddadige criminaliteit, nieuwe rekruten van hun blauw uniform afhelpt.