Op 20 december 2023 heeft het Hof van Justitie Desi Bouterse veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf voor meervoudige moord, een bekrachtiging van het vonnis van de Krijgsraad, vier jaar eerder. De veroordeelde is nog altijd voortvluchtig en formeel, voorzitter van de tweede grootste politieke partij in zetelaantal, de grootste oppositiepartij, de NDP. De regering Santokhi-Brunswijk lijkt geen aanstalten te maken met gratieverlening (of met arrestatie inspanningen), zodat het politiek lot en de juridische status, van de oud-president, politicus en veroordeelde crimineel, zoals in de 42 jaar ervoor, nauw met elkaar verwant zijn. De situatie is complex, verweven en onvoorspelbaar, maar de mogelijkheden zijn in feite beperkt tot een paar opties. De eerste hangt samen met de kracht van het merk Bouterse, als persoon, als politieke familie na flink wat tegenwind in de afgelopen jaren. De persoon, omdat er niets in de Grondwet, de kiesregeling of de veroordeling staat, wat Bouterse, op de vlucht of in het gevang, uitsluit van actieve deelname aan de verkiezingen als (presidents)kandidaat of lijsttrekker. Qua stemmenaantal, naamsbekendheid en een diepgeworteld gevoel aan loyaliteit, is en blijft Bouterse een fenomeen. Een experiment is de overdraagbaarheid van het fenomeen. Gezien de bedrevenheid die de families Santokhi en Brunswijk ontwikkeld hebben in staatsmiddelen, functies leiden in de richting van zichzelf en hun familieleden, is misschien op de achtergrond geraakt, dat het model van ‘Friends and Family’ kleeft aan beide Bouterse regeringen. Met het tragisch heengaan van kleinzoon Walter, het onvrijwillige verblijf in de Verenigde Staten van zoon Dino, de ongunstige nationaliteit van dochter Peggy, lijkt de voormalige First Lady een Hillary Clinton in de spiegel te herkennen. Bouterse zelf heeft tekenen in die richting gegeven voor zijn voortijdig vertrek. In hoeverre de kiezer op een Imelda Marcos-scenario zit te wachten, is nog onduidelijk. De tweede mogelijkheid is dus Ingrid Bouterse als regent, met een terugkeer van Bouterse als inspirator en vaste hand, achter het beleid, na de verwachte gratie. Partijprominenten, zoals Patricia van Ommeren, hebben zich in ondersteuning hiervan uitgesproken.

De derde mogelijkheid, bestaat uit de vertrouwde aanwezigheid van oud DNA- voorzitter en NDP’er van het eerste uur, Jenny Simons. Behalve een golf van serieus feminisme, kan de sfeer van technocratisch bestuur en dossier inhoudelijke kennis, samen met een sfeer van democratisering, de sluizen opengooien voor een instroom aan zwevende en nieuwe kiezers. De terugkeer van Misiekaba na een periode van inactiviteit en flirtages met andere partijen, is voor dit scenario een gezond teken.

De vierde mogelijkheid, waarvan de tekenen zich reeds aan de wand nagelen, is het uiteenvallen van de partij in stromingen. Etnische, militaire, ideologische, gradaties van integer tot corrupt, kortom chaos. Een voedingsbodem van dictatuur en militarisme kan zichzelf niet zonder meer herverpakken en democratische vruchten voortbrengen. In dit geval, zullen verschillende versplinteringen en afsplitsingen een erosie teweegbrengen, die verkiezingswinst vrijwel uitsluit.

Ramon Abrahams heeft zich, als belangrijkste spreker op de dag van arrestatie, de viering van de staatsgreep en daarna als waarnemend voorzitter tijdens de jaarvergadering, het meest geprofileerd als de erfgenaam van de militaristische flank van de partij. Zijn bewering om geen enkele politieke functie te ambiëren, strookt niet met zijn centralisatie van invloed in de korte periode sinds het verdwijnen van de daadwerkelijke voorzitter van het politieke toneel.  De overdaad aan variabelen, maakt dat een accurate en smalle voorspelling voor de NDP uitdagend is. Maar met een ondergrens van ongeveer acht zetels en een bovengrens van vijftien zetels, kan de partij op zowel de oppositiebanken als de dominantie van een regeercoalitie rekenen.