Arme Stephano Biervliet, bijgenaamd Pakittow. Hij wordt aansprakelijk gesteld voor ordeverstoring, geweldpleging, brandstichting en vandalisme, en ook diefstal in Vereniging en vernieling van goederen..  Dit is de aanklacht wegens de mede door hem op gang gebrachte protestdemonstratie van 17 februari 2023, die uit de hand liep.  Hij liet via de media weten, dat het niet de bedoeling was dat het zo zou gaan.  Op filmpjes op Facebook is te zien dat hij geprobeerd heeft tijdens de acties mensen tegen te houden die gewelddadig bezig waren.  Hij vertelde dat hij door onbekenden met pistolen werd bedreigd, terwijl hij dat deed. Ik geloof hem, maar al was het geweld niet zijn bedoeling, zijn aansprakelijkheid voor het een en ander is daarmee niet geheel weggenomen.

De rol van de NDP

Ik weet niet hoe de leiding van de protestacties er precies uitzag en hoe de communicatie was tussen de verschillende personen en organisaties.  De NDP deed niet officieel mee, maar parlementariër Ebu Jones liep luidruchtig in de voorhoede.  De vakbeweging deed mee.  Ik weet niet hoe de inbreng van de vakbonden eruit zag.  De massa was groot , maar niet zo groot als bij vroegere demonstraties op het Plein. Mogelijk zijn veel vakbondsleden niet naar het Plein gegaan, maar naar huis. Twee vrienden van mij, vakantiegangers uit Nederland, waren in de menigte op 17 februari 2023. Ze raakten in gesprek met enkele jongemannen die vertelden dat ze uit Powaka kwamen en met bussen waren opgehaald. Die bussen zijn waarschijnlijk niet door Pakittow gestuurd. En als hij ze stuurde, dan heeft hij daarvoor waarschijnlijk niet uit eigen zak kunnen betalen.  Op 31 januari 2023 heeft de openbare aanklager in hoger beroep 20 jaar gevangenisstraf en onmiddellijke opsluiting van geëist van de voorzitter van de NDP,  D.D. Bouterse.  De volgende zitting van de rechter in deze zaak is op 31 maart.  Op 4 februari 2023 verklaarde de voorzitter van de NDP, de oorlog aan de VHP.  Hij zei daarbij dat hij militair is en zaken op militaire wijze zal aanpakken. In de nacht van 13 op 14 januari 2023 werd er een aanslag gepleegd op het gerechtsgebouw aan de Mgr.Wulfinghstraat.  Biervliet was ongetwijfeld op de hoogte van dit alles. Hij en zijn medestanders hadden in de opzet van hun acties rekening moeten houden met mogelijke infiltratie van de protestacties door ‘labaria’s’ van de NDP.

Groepen met verschillende agenda’s

Voordat zaken uit de hand liepen, kreeg iedereen de gelegenheid zijn zegje te doen op de soundtruck. Er kwam geen coherente inspirerende boodschap naar voren.  De mensen vervielen in herhaling met opsommingen van wantoestanden en eisen.  Tot er een vrouw de microfoon nam en zei: “Ik vraag de president en de First Lady vergiffenis voor het wangedrag dat vandaag vertoond is.”  Ze werd uitgejouwd door de menigte.  Niet lang daarna vielen er schoten en haastten mijn kennissen zich weg van het Plein.

De menigte op het Plein bestond uit verschillende groepen met verschillende bedoelingen.  De jongens van Powaka genoten van een uitje. De jongens hadden een leuk gesprek met mijn kennissen.  Ze vertelden dat ze het moeilijk hadden in Powaka, maar boos waren ze niet.  Het werd niet duidelijk of ze kwamen voor beleidsombuiging of voor regiemsverandering.  Nadat de zaken op het Plein uit de hand liepen, trok het grootste deel van de mensen zich terug van het Plein.  Een harde kern bleef nog een uur doorgaan.  Ondertussen verspreidden groepen jongeren zich vernielend en plunderend door de stad.   Er waren enkele bendes die zich in auto’s verplaatsten en aanvallen pleegden op locaties in de buitenwijken en de randdistricten.  Op videobeelden van 17 februari 2023 blijkt dat enkele van de voornaamste geweldenaren NDP-leden waren, althans dezelfde mensen die ook te zien zijn op filmpjes van Bouterses entourage die gemaakt werden buiten het gerechtsgebouw.

Wie is verantwoordelijk waarvoor?

Hoe zag de leiding van de acties eruit en wat hebben ze gedaan om de orde en  de veiligheid te verzekeren?   Wie is verantwoordelijk voor de gebeurtenissen? Stephano Biervliet is aansprakelijk, maar wie nog meer?  Hij is misbruikt. Hij werd in de steek gelaten door zijn eigen politieke partij, PRO, die hem de wildernis in liet gaan zonder ideologische en organisatorische leeftocht.   Ze gaven hem niet de nodige adviezen en ondersteuning bij de organisatie van het geheel.  Ze zorgden wellicht ook niet voor een eenduidig thema om de massa richting te geven.

Een protestdemonstratie moet een duidelijk thema hebben.  Spandoeken en borden moeten vooraf geproduceerd worden met eenduidige boodschappen.  De sprekers moeten zich aan het thema houden.  Er behoren shopstewards, beveiligers, hulpverleners en EHBO’ers aanwezig te zijn in de menigte om problemen op te vangen. Deze ordebewakers moeten duidelijk herkenbare hesjes en hoofddeksels hebben. Het ideale voorbeeld van een goed opgezette protestmanifestatie is een van de geweldigste protestdemonstraties die er ooit gehouden zijn, namelijk het massaprotest van de NAACP in Washington DC op 28 augustus 1963, waar Martin Luther King zijn beroemde “I have a dream” speech hield.  Wat een verschil met de stormloop van Trump aanhangers op 6 januari 2021. Zonder een inspirerende boodschap, zonder leiders, zonder een duidelijk thema, zonder ordediensten, is de menigte een speelbal van opgeklopte emoties en mensen met een andere agenda.

De actoren

Wat de rol van de vakbeweging precies was, is niet duidelijk, maar het lijkt erop dat zij ook weinig gedaan heeft om ontsporingen en geweld te voorkomen.  Best mogelijk dat de vrouw die haar excuses aan de president aanbood, iemand van de vakbeweging was, maar dat wisten mijn kennissen niet. De NDP heeft een belangrijke rol gespeeld.  Juridisch onderzoek en ondervraging van gearresteerde geweldenaars zal deze rol in beeld brengen, maar daarnaast zou er een speciale onderzoekscommissie kunnen worden gevormd om in de achtergrond verborgen actoren  in beeld te brengen.

Er zijn mensen die de schuld leggen bij de regering. De regering is schuldig, omdat haar beleid niet goed is.  President Santokhi is arrogant en ongevoelig tegenover het volk en haar noden, zegt men.  Bovendien had de regering te weinig maatregelen genomen om escalaties te beheersen.Sommige mensen vinden dat de NPS mede schuldig is.  De timing van het moment van uittreden uit de regering heeft bijgedragen aan de stemming van wanhoop en boosheid die de menigte voortdreef.  De boosheid van de NPS droeg bij aan het algemene klimaat van boosheid van het moment.

 De rol van Facebook

Maar ook mensen die niet direct bij de gebeurtenissen betrokken waren, zijn mede verantwoordelijk en aansprakelijk. Ik heb het over de eigenaren en managers van Facebook.  De algoritmes van Facebook bepalen welke berichten prioriteit krijgen, wie de berichten zien, welke mensen met elkaar in verbinding worden gebracht en hoe er groepen gevormd worden.  Deze algoritmes bepalen wat zichtbaar wordt op Facebook.  Het uiteindelijk effect van deze algoritmes is de vorming van ‘echokamers van haat’, om de woorden te gebruiken uit het rapport van Amnesty International van september 2022.  In dat rapport wordt Meta Platforms Inc. (het bedrijf dat Facebook bezit) mede verantwoordelijk gesteld voor de systematische moorden, verkrachtingen en de verwoesting van dorpen van de Rohingya in Myanmar.  In 2017 ging het leger van Myanmar over tot een  gewelddadige campagne om deze bevolkingsgroep uit het land te verdrijven.  Deze actie volgde op  jarenlang haat zaaien tegen de Rohingya op Facebook, in een land waar Facebook de voornaamste vorm van internet is. Een onafhankelijke onderzoekscommissie van de United Nations kwam tot de conclusie dat “de rol van social media significant was” in de dynamiek van genocide.

Op Facebook is er sedert het aantreden van regering Santokhi, een haatcampagne aan de gang tegen de president, de VHP en Hindostanen in het algemeen.  Dit heeft bijgedragen aan het geestelijke klimaat dat de weg vrij maakte voor mensen om zich te buiten te gaan aan vernielingen.

Twee soorten verantwoordelijkheid

Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee soorten verantwoordelijkheid: actieve en passieve verantwoordelijkheid.  Actieve verantwoordelijkheid is een houding van betrokkenheid bij een situatie, een persoon of een organisatie. Iemand met actieve verantwoordelijkheid kan en wil antwoord geven op vragen over zijn doen of laten. Hij kan redenen geven voor zijn gedrag.  Hij aanvaardt de gevolgen van zijn handelen en wentelt de verantwoordelijkheid daarvan niet af op anderen. Iemand heeft passieve verantwoordelijkheid wanneer hij aansprakelijk gesteld kan worden voor fouten die hij begaan heeft. Dit laatste impliceert dat hij zich bewust is van wat hij gedaan heeft en dat hij in vrijheid en zonder dwang van buiten dingen gedaan heeft.

Op dit moment wijzen de meeste beschuldigende vingers naar Stephano Bierlvliet. Met zijn helaas vruchteloze pogingen om het geweld tegen te houden, heeft Biervliet getoond dat hij zich actief verantwoordelijk achtte. Hij maakte zich oprecht zorgen over wat er gebeurde en probeerde corrigerend op te treden. Dat pleit voor hem. In hoeverre draagt hij passieve verantwoordelijkheid en kan hij juridisch vervolgd worden?

Zijn grootste fouten waren onverstandigheid en ijdelheid.  Hij was onverstandig, omdat hij geen rekening heeft gehouden met de mogelijkheid dat kwaadwilligen van de gelegenheid gebruik zouden kunnen maken om het vreedzame protest uit de hand te laten lopen. Hij heeft onvoldoende voorbereidingen getroffen, met name op het punt van de ideologische sturing van de menigte. Die verantwoordelijkheid deelt hij met zijn partijgenoten.

De organistoren en de deelnemers zaten niet op één lijn.  Er werden een heleboel speeches gehouden. Iedereen kon het woord voeren. De speeches op de soundtruck hadden weinig inhoud en gaven geen richting aan de menigte.

Er waren geen herkenbare veiligheidsmedewerkers van de organisatie.  Daarvoor hadden deelnemende organisaties zoals de vakbeweging kunnen zorgen. Maar men had geen geduld om de langere weg van de ideologische voorbereiding te volgen. Men wilde zo snel mogelijk de straat op. In plaats van face to face meetings, werd Facebook gebruikt bij de mobilisatie.

IJdele spektakelmakers

Biervliet deelt zijn ijdelheid met andere exponenten van de protestbeweging, die zichzelf zien als helden die Suriname zullen bevrijden van corruptie en wanbeleid.  Op Facebook plaatsen ze foto’s van zichzelf in heroïsche poses.  Partijgenoten van Biervliet plaatsten gebalde vuisten met de tekst: ‘Free Pakittow’ op Facebook  Hij wordt zo verder misbruikt door hem tot een held te maken, wat hij niet is, terwijl anderen hun handen in onschuld wassen en veilig thuis zitten.

Facebook heeft een nieuw soort activist voortgebracht.  Politiek activisme  heeft door sociale media het karakter gekregen van ‘performance art’.  Protestacties zijn slechts spektakels en geen inspirerende, educatieve, bewustwordingsactiviteiten.  Er is weinig communicatie tussen de protesterenden en ook niet tussen hen en de regering.   Performance art is een kunstvorm waarbij de kunstenaar gebruik maakt van zijn eigen lichaam om een boodschap over te brengen.  Voor veel politieke activisten is het doel van de actie het heroïsche gebaar, de gebalde vuist, geposteerd op Facebook.  Tot echte veranderingen leiden deze spektakels nooit.  Ik wijs nogmaals op het contrast tussen de protestdemonstraties onder leiding van Martin Luther King, en die werden geïnstigeerd door Donald Trump.  De protestbeweging in Suriname heeft, net als de beweging van Tump,  geen plan en geen visie.  Het is een allegaartje van performance artists, die op het Plein gaan staan met een spandoek of met lege potten en pannen.  Het voornaamste effect is een plaatje of filmpje op sociale media.  That ‘s it. Er is geen vervolg. Geen communicatie. Geen organisatie.

Onze eigen verantwoordelijkheid

Het ziet er niet naar uit dat er iemand naar voren zal stappen om de verantwoordelijkheid te nemen over de gebeurtenissen van 17 januari 2023.  Het is aan de rechterlijke macht om personen aansprakelijk te stellen. Het is te hopen dat het niet bij Biervliet blijft.  De mensen die misbruik maakten van zijn onverstandigheid en ijdelheid, inclusief zijn eigen partij, mogen niet schotvrij blijven als Biervliet straf krijgt. Biervliet tot zondebok maken, brengt ons niet verder.

We zijn als samenleving allen mede verantwoordelijk.

Ook degenen die thuis zitten en naar Facebook kijken. Wat nu?  Gedane zaken nemen geen keer.  Onze collectieve verantwoordelijkheid, een verantwoordelijkheid die de regering, de oppositie, de protestbeweging, de vakbeweging, de politieke partijen en wij allen elkaar delen, is dat wij moeten voorkomen dat de verworvenheden van de oude politiek (democratische rechtsstaat) niet verder verloren gaan en wij afglijden naar ‘Midden-Amerikaanse’ toestanden met gewapende bendes die het land teisteren.  We moeten niet terugvallen naar de tijden van de Binnenlandse Oorlog.

wjbakker53@gmail.com