De wisselkoers is in de afgelopen maanden enorm gestegen. We kunnen stellen, dat onze oude vriend hyperinflatie, uit het middagdutje is ontwaakt en waart over een september dat alleszins stabiel had behoren te zijn, vanwege de post-covid-toerismevaluta, het politiek reces en ‘earnings season’, waarbij het beursgroepje aan vennootschappen, zelfs na pijnlijke IFRS-becijfering, geen onaardig jaarnieuws te rapporteren had. In plaats daarvan, blijkt er voor bijna een miljard verkapt monetair gefinancierd te zijn in een hele korte periode, is het geheel team dat aan de hand van persoonlijk verdiend vertrouwen, het schip van Financiën wist te sturen, vertrokken, is IMF-steun voor 2022 niet meer te verwachten, zal de pompprijs van brandstof verder stijgen, ondanks dat de wereldprijs omlaag gaat. Het stoppen met informatie aanleveren aan ratingbureaus is nooit een goed teken. Het stoppen met rente betalen aan obligatiehouders evenmin. Je zou verwachten dat in een economische crisis, een bestuursteam waar de nummer één en nummer twee posities niet door een econoom vervuld werden, de rest van het kabinet zou barsten van economen, macro-economen als het even kon. Met het vertrek van Achaibersing zit er welgeteld een enkele econoom milieubeleid te vormen, op wiens schouders de taak rust in de Raad van Ministers een steentje vanuit deskundigheid, gevormd in vak educatie, bij te dragen. Wie het herstelplan herleest, weet inmiddels dat President Santokhi, dat faliekant verkeerd gepland en desastreus ondermaats uitgevoerd heeft. Er is vol ingezet op diaspora kapitaal, onder verschillende noemers, maar er is niet één enkele diaspora euro Suriname binnengevloeid in de vorm van investeringen. Het diaspora team is zelfs formeel volledig teruggetreden (net als overigens het financieel team). De denkfout die gemaakt zou zijn, volgens de President, is dat IMF en/of het schuldenakkoord met bestaande schuldeisers nieuwe investeringen niet toelaten. De VHP heeft echter met ongepast en onrealistisch optimisme een verkiezing lang gezworen, dat het IMF niet nodig en niet welkom was. Hetzelfde over-optimisme was de schaduwinkt van het ‘eigen’ IMF-plan. Een plan, dat niet door enige organisatie die stakeholders vertegenwoordigde, gedragen werd. Niet de VES, niet de landsdienaren, niet de oppositiepartijen, die daar overigens niet tijdig over geconsulteerd zijn, niet de consumenten, wier koopkracht geraakt werd. Niet de nu zogenaamd strategische partners, zoals exporteurs of de brandstofleveranciers. Niet de geldwisselkantoren en niet de banken. Geen wonder dat in de uitvoeringsfase de frictie met elk van deze partijen, de uitvoerbaarheid sloopte, of beter gezegd als een zenuw blootlegde. Er zijn acht landen, naast de Verenigde Staten zelf, ter wereld, waarvan de US-dollar, het betaalmiddel is. Landen met bevolkingen groter dan Nederland en vele malen groter dan Suriname. Een aardig deel ervan op het westelijk halfrond. Allemaal in goed overleg met en ondersteuning van de Amerikaanse monetaire autoriteiten. Qua omvang zou het ze minder uitmaken dan een gemiddelde wijk in een gemiddelde stad.

Leg de SRD naast de meeste crypto currency die men zo vreest en jaar na jaar, ontloopt crypto de SRD niet veel in stabiliteit, terwijl er plus jaren zijn. De SRD is in haar kort bestaan nog nooit in waarde toegenomen. Pak een vliegtuig, steek een grensrivier of grensgebergte over en je hebt papier in handen, waarvoor je, met duizenden, nog geen bordje soep zou kunnen kopen.

Het is een papieren herinnering aan wanbeleid, importmentaliteit, instabiliteit en de bereidheid van een stelsel waarin de grootste wanbetaler, de grootste wanbestuurder, tegelijkertijd ook de grootste werkgever, opdrachtgever en schuldenaar van bijna ieder huishouden of iedere onderneming is: de Staat Suriname.

De koers is sinds u bent begonnen met lezen, al met wat centen gestegen, dus laat me mijn eindeloos herhaalde en vermoeide aanbevelingen, voor de zevenhonderdste keer grijsdraaien: benoem in een economische crisis, economen in je beleidsteam. Je zou toch geen operatiekamer inwandelen zonder artsen?

Sla de brug naar de voltallige oppositie en ga rond de tafel voor unanieme benoemingen bij je monetaire autoriteiten: deze leiders hebben draagvlak nodig.

Betrek alle stakeholders tijdig bij de nationale, middellange termijn plannen die je maakt, doe er niet zo geheimzinnig over en stop met achterkamertjes deals die het niet voorbij de voordeurdrempel halen.

Dollariseer de economie of kies voor mijn part voor de euro, als munteenheid van je buurland, nummer een reisbestemming van je kapitaalvlucht en je braindrain en opleiding tuin voor je bestuurders. Verplicht de cambio’s binnen 90 dagen het beleid om te buigen naar een dienstverlener, in opdracht van en onder toezicht van de banken, binnen bankgebouwen, met 24 uur supervisie van roulerende observatoren namens de Deviezencommissie en de Centrale Bank van Suriname, met steekproeven door de CARICOM en US Federal Reserve en ECB observatoren.

Biedt een amnestieregeling van repatriatie van valuta, waarbij zorgbestedingen, onderwijsuitgaven en productie-investeringen, tegen 0 procent belasting en geen enkel rapportagecriterium, terug naar Surinaamse banken mogen worden gestort van overal ter wereld, zonder als inkomen gerapporteerd te worden aan de Belastingdienst.

Onderteken een Memorandum of Understanding met alle voorzitters van alle politieke organisaties over vijf universele maatregelen gericht op exportverhoging, importvervanging en stimulering van nationale productie, waaraan iedere politieke partij zich toewijdt en waarvan afwijken in de komende vijf jaar, zal leiden tot een unanieme veroordeling van allen, in de nationale media.

Ondersteun middels het overschot aan arbeid in dienst of onder contract van de overheid, iedere vorm van nationale productie, door de mensen in te zetten voor ieder mogelijk werk, bij de organisaties die hun kunnen inzetten. Benoem ervaren oud-bestuurders als coördinatoren die tussen alle stakeholders, consensus moeten bereiken en toegang hebben tot alle informatie en documentatie om onafhankelijke aanbevelingen te doen.

Stel betaling van de water-, elektra- en telecomrekening in valuta door familieleden in diaspora open. Het levert valuta-inkomsten op, vergemakkelijkt rechtstreekse, menswaardige ondersteuning van familie en beschermt de consument deels tegen verdere prijsverhogingen.

Vraag iedere politieke partij die deelneemt aan de regering, om binnen een week tijd een aangifte tegen hun meest corrupte partijlid, nu of in het verleden te doen. Ontsla alle ministers, directeuren en beleidsadviseurs van de politieke organisatie die dat weigert en adviseer de achterban van de partij, het bestuur te vervangen en te royeren.

Geen van de voorgaande maatregelen kost geld. Geen van de voorgaande maatregelen vereist twee derde meerderheid in De Nationale Assemblee. Alleen dollarisering zou wetswijziging en verdragen vereisen. Het vereist politieke moed. Het vereist nederigheid. Het vereist het achterlaten van bedel mentaliteit. Het vereist een visie op economie die niet geworteld is in herverkiezing, maar in de leefbaarheid en levensstandaard van de gewone Surinaamse burger. Die deze prijzen niet meer aankan. Die deze stijgingen niet meer aankan. Die niet nog meer volwassen gezinsleden in huis kan hebben, familieleden kan opvangen. Die niet zou moeten kiezen tussen vervoer, elektriciteit, water of levensmiddelen, wanneer ze de hele dag werken. Die wil kunnen opstaan met hoop, geloof en nationalisme.

De regering kan het verpakken en verkopen met uren aan betaalde staatsmedia en propaganda, maar een simpel rekensommetje leert ons, dat als we het tot 2025 moeten redden, we aankijken tegen:

– een koers van minstens SRD 33

– een brandstofprijs van minstens SRD 82 per liter

– monetaire financiering of andere vormen van geldschepping van minstens SRD 1.200.000.000 (zegge: een miljard tweehonderd miljoen)

– minstens zes nieuwe ministers die voor het leven verzorgd zullen worden (drie daarvan bij Grond- en Bosbeheer)

– minstens 90.000 hectare aan concessies en grind aan coalitie politici

– 0 vervolgingen van verantwoordelijke politici

– geen definitieve hoogste vervolgingsambtenaar om dit alles te controleren of tegen te gaan.

Een optimist mag me vervolgens vertellen, wat hiertegen in te brengen is of wat het zou moeten afwenden. Is iemand van mening dat we op het ministerie van Financiën een deskundige, meer gedragen en vertrouwde technocraat terug zullen krijgen? Dat het wegvallen van een nationale luchtvrachtvervoerder tot een lagere transportprijs gaat leiden voor importen zoals medicijnen? Dat schaarste aan levensmiddelen, zoals door de importeurs aangekondigd, uit zal blijven? Dat ziekenhuizen en ziekenhuispersoneel als Lazarus zullen rijzen? Dat de vlucht van middelbaar en hoger opgeleiden zal staken en de kwaliteit aan middenmanagement miraculeuze zelfcorrectie tegemoet mag zien?

Het probleem van regeren met een achteruitkijkspiegel, is dat diezelfde achteruitkijkspiegel inmiddels al 26 maanden aan eigen afgelegde weg laat zien. De gaten in het wegdek, letterlijk en figuurlijk, zijn jouw gaten. Het water dat uit de oevers treedt, is jouw overstroming. Het onkruid dat van de berm uit, letterlijk en figuurlijk, zelfs het wegdek overwoekert, is jouw onkruid. Als er ooit een moment was voor visie, ooit een moment voor leiderschap, ooit een moment om de tijdmachine op in te stellen, om een serieuze poging te wagen, heel Suriname te betrekken bij ontwikkeling, gestoeld op eerlijkheid in woord, voorbeeld in opoffering en integriteit in daad, is dit het moment. Sla pagina 17 van het verkiezingsprogramma van de VHP open en neem een willekeurig onderdeel als vertrekpunt en ga het alstublieft uitvoeren op een manier die enigszins lijkt, op wat daar beschreven is.

Antoon Karg