Dr. Carissa F. Etienne, directeur van de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie (PAHO), heeft op 6 mei, het startsein gegeven voor het instellen van de High-Level Commission on Mental Health and Covid-19. De commissie zal richtsnoeren en aanbevelingen opstellen om de gevolgen van de pandemie voor de mentale gezondheid en het daarmee gepaard gaande lijden van de bevolking van de regio te beperken.

De werkzaamheden van de commissie zullen zich toespitsen op vijf kerngebieden: (1) herstel van de pandemie en bevordering van de mentale gezondheid als prioriteit; (2) de behoeften inzake mentale gezondheid van kwetsbare bevolkingsgroepen; (3) integratie van de mentale gezondheid in de universele gezondheidszorg; (4) financiering; en (5) bevordering van de preventie van mentale gezondheidsproblemen.  “We moeten de pandemie aangrijpen om de reeds lang bestaande zwakke punten in de mentale gezondheidszorg aan te pakken en te versterken met het oog op de toekomst”, aldus dr. Etienne, die de commissarissen bedankte voor hun werk en inzet. “Het is nu tijd om de mentale gezondheid in de Pan-Amerikaanse regio te verbeteren”, benadrukte zij.

De commissie wordt voorgezeten door de vicepresident van Costa Rica, Epsy Campbell Barr, en mede voorgezeten door Néstor Méndez, assistent-directeur-generaal van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS). De commissie bestaat verder uit leiders van gezondheidsorganisaties, het maatschappelijk middenveld, academici en mensen met directe ervaring op dit gebied.  De voorzitter van de commissie zei dat de mentale gezondheid en het welzijn van miljoenen mensen, vooral vrouwen, “ernstig zijn aangetast” door de pandemie, opsluitingen, sluiting van scholen, telewerken en de zorg voor familieleden. Campbell Barr riep op om “dringend werk te maken van de mentale gezondheid” en “stappen te ondernemen om huiselijk geweld te voorkomen en erop te reageren, met inbegrip van mentale gezondheidsdiensten voor overlevenden’’.

De covid-pandemie heeft verwoestende gevolgen gehad, en verwacht wordt dat vele daarvan langdurig zullen zijn. In een door de Wereldgezondheidsorgasnisatie (WHO) gepubliceerd wetenschappelijk dossier werd gemeld, dat de prevalentie van angst en depressie in het eerste jaar van de pandemie wereldwijd met 25 procent was toegenomen. Een analyse van PAHO wees ook uit dat bij een derde van de mensen in de regio die aan Covid-19 leden, een neurologische of psychische stoornis werd vastgesteld, terwijl uit een andere studie die met de steun van PAHO werd uitgevoerd (COVID-19 HEalth caRe wOrkErs Study–HEROES), bleek dat in 2020 tussen 14,7 – 22 procent van het gezondheidspersoneel in de regio symptomen van depressie vertoonde.

Méndez van de OAS noemde het werk van de nieuwe commissie “actueel, relevant en urgent” en merkte op dat “een alomvattend actieplan voor het herstel van Covid-19, ook moet voorzien in de prioritering van mentale gezondheid vanuit een mensenrechtenperspectief en rekening houdend met de bijzondere situatie van vrouwen”. Hij gaf ook aan dat dit “een kans is om een culturele verschuiving teweeg te brengen die ons van stigmatisering af kan brengen en ons kan leiden naar meer inclusieve en open gesprekken om weer betere mentale gezondheidssystemen op te bouwen”. De landen van de Pan-Amerikaanse regio hebben aanzienlijke inspanningen geleverd om tegemoet te komen aan de groeiende noden inzake mentale gezondheid tijdens de pandemie. De historisch lage prioriteit die aan deze kwestie wordt gegeven – met onvoldoende middelen en ondergekwalificeerd personeel – heeft echter het vermogen om adequaat te reageren belemmerd.

De commissieleden zullen een rapport opstellen met wetenschappelijk onderbouwde aanbevelingen om de mentale gezondheid in de Pan-Amerikaanse regio te verbeteren en de stelsels en diensten voor mentale gezondheidszorg na de covid-pandemie te hervormen. Het rapport zal naar verwachting in het laatste kwartaal van 2022 klaar zijn.