“Ik hoef geen mooi graf, ik zorg liever voor een gedenkwaardig monument. Het behoud van de Kathedraal”

De familie Brahim moest onlangs voor een tweede keer in een korte periode, droevig nieuws delen. Waar het overlijdensbericht van George Brahim nog net was geplaatst, kwam nog geen week later het nieuws van het heengaan van de oud-directeur van De Surinaamsche Bank, Jozef Brahim. Een groot verlies voor de familie en een ieder die hem dierbaar was. Voor velen was Jozef Brahim een vriendelijke, nette en veelzijdig man. Zijn oudste zoon Antoine Brahim, zei in een interview wat voor bewogen individu zijn vader was. “Hij heeft vele belangrijke functies bekleed, is geridderd en hij heeft hoge onderscheidingen mogen ontvangen. Wij hebben afscheid genomen van Pa, een ware Sranan Mang, een groot en door velen geliefde man, die een zeer imposante carrière en een veelbewogen leven achter de rug heeft. Op de eerste plaats was hij echtgenoot, vader, schoonvader en Opi, zoals zijn kleinkinderen hem noemden, waardoor hij thuis een zeer centrale plaats innam”, zegt zoon Brahim.

Familieman

In het gezinsleven had Jozef Brahim altijd een druk schema en er moest zorgvuldig worden omgegaan met zijn schaarse vrije tijd. Zijn echtgenote Bernadette Mora Brahim-Elias (meer bekend als Dette), zorgde ervoor dat de kinderen na school altijd al hadden gegeten als hij thuiskwam van het werk. Dan hadden zij bij de lunch quality time met elkaar en konden zij de “dingen van de dag” bespreken. Na het middagdutje had hij de accu weer opgeladen voor de namiddag- en avondvergaderingen en andere verplichtingen. “Onze ouders bouwden zorgvuldig speciale momenten in van samen zijn, rust en liefde. Zij hebben daarmee ongetwijfeld de basis gelegd voor een uitzonderlijk huwelijk, wat het fundament is van ons gezin. Pa’s carrière stond centraal en ook onze scholing en opleiding. Ondanks zijn drukke werk en sociaal schema, zag Pa toch kans om tijd vrij te maken voor zijn kinderen en later voor zijn kleinkinderen, vooral in de avonduren en in het weekend”, zegt Brahim.

Directeur DSB

Jozef Brahim trad op 1 april 1968 in dienst van De Surinaamsche Bank (DSB), nadat hij enkele jaren gewerkt had bij de Centrale Bank van Suriname. Hij vervulde eerst de functie van directiesecretaris en werd op 1 januari 1971 benoemd tot algemeen directeur. In 1993 ging hij na een loopbaan van 25 jaar met pensioen. Op dat moment bekleedde hij ongeveer 15 functies. Dit speelde hij klaar, omdat hij een meester was in timemanagement en in het gecontroleerd delegeren van taken.

De huidige CEO van DSB, Steven Coutinho, heeft mooie herinneringen die DSB, de DSB’ers en gepensioneerden van de bank hadden aan ‘ome Jo’, ‘Bra’ of ‘Brammetje’, zoals hij op de bank genoemd werd, gedeeld.  Als directeur was hij een vaderfiguur, maar hij kon ook streng zijn. Vooral met cijfers maakte hij geen grappen. Hij sloeg weleens met zijn vuist op tafel, hij kleedde het weliswaar zodanig in dat je het als medewerker niet erg vond. Van tijd tot tijd stond hij om 07.15 uur bij de deur om te zien wie te laat op kantoor kwam. Recidivisten kregen steevast een: “Je bent laat”, maar de rest kreeg “Morgen zie ik je toch niet op dit uur?’’, te horen. Hij kende alle medewerkers bij naam en faam en vaak ook de namen van gezinsleden. Wanneer je een hypotheekaanvraag deed, liet hij je roepen om samen met jou te kijken naar je aflossingsschema, hij adviseerde je en hielp je te kijken wat je nog nodig kan hebben. Voor veel DSB’ers en gepensioneerden heeft Jozef Brahim een grote betekenis gehad in hun leven. Hetzij door zijn toewijding, hetzij door zijn vriendschap, hetzij door zijn warmte. Als DSB’ers zijn wij trots en dankbaar dat wij tot zijn DSB-familie mochten behoren. Wij danken hem voor zijn onverlate inzet. Als bankdirecteur zei de heer Brahim eens, dat zijn grootste probleem in het bedrijf niet het nemen van een beslissing over het bedrijf was, maar de beslissing over het ontslag van een employee. Een sterke eigenschap was zijn belangstelling voor het personeel, vooral voor hen die aan de onderste trede van de bedrijfsladder zitten en zichzelf als de underdogs beschouwden. Ome Jo heeft de grote afstand die er jarenlang tussen de directie en personeel bestond, weggemaakt door het initiatief te nemen naar het personeel toe te gaan en zich praktisch bij alle activiteiten, onder het personeel te begeven. Zijn liefde voor dansen kon hij op deze activiteiten nooit onder stoelen of banken schuiven. Ook niet toen hij reeds gepensioneerd was en naar onze activiteiten kwam. Zo ook op de Bigi Sma Dey van DSB, waar hij ieder jaar naar uitkeek en aan deelnam.

Het behoud van de Kathedraal

Na zijn pensionering deed hij uit dank voor de gastvrije ontvangst van zijn ouders in Suriname, graag iets terug voor de kerk: hij nam het voorzitterschap op zich van de Stichting tot Behoud van de Kathedraal. De Kathedraal staat als unieke houten constructie op de Werelderfgoed-lijst van Unesco, maar werd in 1989 gesloten vanwege instortingsgevaar. Zodoende was ook het graf van de zalig verklaarde Tilburgse priester Petrus (’Peerke’) Donders, niet meer voor het publiek te bezoeken. Brahim: ’’Ik heb er samen met veel anderen mijn beste krachten aan gegeven om de kerk te behoeden voor de ondergang en weer een functie te geven in de Surinaamse samenleving.”

“Onze vader was een zeer sociaal bewogen mens en heeft in zijn leven vele sociale en maatschappelijke organisaties en instellingen pro-deo ondersteund met zijn expertise en ervaring. Ik noem onder andere het Bisdom en de Kathedraal, de Kennedy Stichting, het revalidatiecentrum en nog meer. Ik memoreer wat mijn vader ooit heeft gezegd: “Ik hoef geen mooi graf na mijn overlijden, ik zorg liever bij leven al voor een gedenkwaardig monument: het behoud van de Kathedraal”, zegt Antoine.

Pater Cross heeft bij de uitvaart van Jozef Brahim, uitvoering gesproken over zijn werk voor de Kathedraal. Hij bracht in herinnering, dat Mgr. Zichem die in 1970 de eerste Surinaamse bisschop van het RK Bisdom werd, voor een gigantische uitdaging stond. Hij was slechts 38 jaar oud en moest een groot team van 300 Nederlandse paters, fraters en zusters, leiden in grote maatschappelijke en organisatorische veranderingen. Het was de tijd van dekolonisatie en grote maatschappelijk veranderingen. Suriname ging richting onafhankelijkheid en het kerkelijk klimaat vroeg om een shift van een exclusief door paters en religieuzen geleide Kerk naar een Kerk waarbij er een veel grotere inbreng en medeverantwoordelijkheid zou zijn voor de lekegelovigen. Dit bracht ingrijpende veranderingen met zich mee waarvoor er geen ‘blue print’ was om op terug te vallen. Bij deze zware bestuursverantwoordelijkheden was Brahim de getrouwe, kundige en energieke adviseur en vertrouwenspersoon waar Mgr.Zichem enorm op heeft kunnen terugvallen en die hem door dik en dun gesteund heeft.

Leiding restauratie Kathedraal

Toen de Kathedraal in 1989 dicht moest, omdat hij uit het lood was geraakt, gevaarlijk begon te hellen, in elkaar dreigde te zakken en slechts door een groot aantal stijgers buiten en in het gebouw overeind werd gehouden, begon een periode van verval. De precieze oorzaken konden jarenlang niet goed worden vastgesteld en pas toen een deskundige op het gebied van gothische kerkbouw, de kern van de problemen kon vaststellen en een plan van aanpak voor de restauratie in detail had uitgewerkt, kon er weer gedacht worden aan restauratie. De Europese Unie (EU) was bereid tot financiering van een restauratieproject, maar deed dat, gezien het hoge bedrag dat ermee gemoeid was, slechts vanuit een gecompliceerd proces van samenwerking met het toenmalige ministerie van PLOS, de lokale vertegenwoordiging van de EU in Suriname, buitenlandse deskundigen en het Bisdom. Brahim heeft toen als voorzitter van Stibeka, het werkorgaan dat het beheer van de Kathedraal aanstuurt, het Bisdom met enorm staatsmanschap, grote gedrevenheid en betrokkenheid vertegenwoordigd in een gecompliceerd proces dat allerlei moeilijke procedures, spanningen en problemen van allerhande aard heeft gekend. Hij was de drijvende kracht van de restauratie en het moet absoluut gezegd worden dat zonder zijn grote ervaring, leiderschapservaring en inzichten, de restauratie van de Kathedraal waarschijnlijk niet tot een goed einde zou zijn gekomen. Daarom heeft Paus Benedictus XVI, op verzoek van het Bisdom, jozef Brahim verheven tot ridder in een van de meest prestigieuze kerkelijke orden.

Onderscheidingen

Jozef Brahim heeft een aantal onderscheidingen ontvangen. Ter gelegenheid van 125 jaar DSB, ontving hij de op een na hoogste onderscheiding van ons land: Groot Officier van de Ere-orde van de Palm. Hij is verder onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje Nassau en Bijzondere Rotarian van de Rotary Club Paramaribo. Als één van de grondleggers en oud-voorzitter van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES), heeft hij in 2017 ook de Chief Lifetime Award ontvangen voor bewezen diensten.

Kunst

“Waar Jozef Brahim de tijd vond om alles te doen wat hij deed toen hij in leven was, moet waarschijnlijk worden toegeschreven aan de toepassing van zijn grote kennis van economische principes aan het management van tijd. Hij hield hele conversaties met eenvoudige mensen over hun kunstwerken. Hij was een geweldig mens en stimuleerde Surinaamse kunstenaars. Het was bekend dat Jozef Brahim, werk van Surinaamse kunstenaars kocht. Hij gaf ze frequent opdrachten en zo legde hij Surinames prominentste collectie moderne en postmoderne beeldende kunst aan: De Surinaamsche Bank Collectie”, zegt Carla Tuinfort, directeur Gallery Eygi Du. Hij spoorde overige invloedrijke Surinamers aan, om ook kunst te kopen voor hun privé- of zakencollecties. Brahim is van groot belang geweest voor de ontwikkeling van de moderne beeldende kunst in Suriname. Volgens Tuinfort is Jozef Brahim vele malen onderscheiden in allerlei hoge ordes, maar door de kunstenaars en kunstpromotors zal hij altijd herinnerd worden als ‘’de bankier met het gouden hart’’.

Een groot voorbeeld

Volgens oud-Assuria-directeur Steven Smith, was Jozef Brahim een goeroe die hem de fijne kneepjes van managen van een bedrijf bijgebracht heeft. Het ging niet alleen om het behalen van goede bedrijfsresultaten, maar ook om een goede relatie op te bouwen met je medewerkers. “Hij was voor mij het grote voorbeeld van hoe een manager moest omgaan met zijn medewerkers. Van Jozef is bekend dat hij ‘s morgens het personeel van DSB opwachtte om hen te begroeten, een prettige werkdag toe te wensen en indien nodig, een standje te maken als ze te laat waren. Ik heb vele mooie herinneringen aan Jozef. Van Jozef weten we dat hij van feestjes en van voetbal hield. Ons laatste persoonlijke contact was toen ik Jozef bracht naar het nieuwe kantoorgebouw van Assuria, waar we rondgeleid zijn door de hoofddirectie. Het was voor mij fijn om te zien hoe trots hij was op wat hij mede tot stand had gebracht”, zegt Smith.

“Uitstekend”

Op 14 februari 2012 kreeg de familie te horen dat moeder Brahim, terminale maagkanker had. Volgens dochter Nessa Brahim, werd aan de familie gezegd dat zij nog vier maanden te leven had. Zij gebruikte een inheems drankje van een sjamaan en vocht met succes voor meer tijd met haar gezin. “Wij hebben veel respect en waardering voor onze vader, die toen een groot deel van zijn eigen leven terzijde heeft geschoven om haar ruim twee jaren met veel geduld en liefde bij te staan. Hij stelde zelfs zijn eigen noodzakelijke hartklepoperatie uit voor zijn Dette”, zei Nessa. Na een succesvolle hartoperatie kreeg hij na enige tijd een beroerte. Zo noemde hij zichzelf na zijn beroerte, met de nodige zelfspot ‘‘Kron Mofo”, niets kon zijn positivisme verminderen. “Terwijl hij vocht voor zijn leven, antwoordde hij steevast op elke vraag van ons, arts of verpleegster, hoe het met hem ging: “Uitstekend.’’ Na het overlijden van onze moeder mochten wij nog enkele jaren genieten van Pa. Van Ma moesten wij haar urn voorlopig plaatsen in de muur op de RK Begraafplaats, alwaar zij zou wachten op hem. Conform hun wens zullen wij na de crematie van Pa, er uiteindelijk een (gezamenlijke) urn van maken, om hun as op een later tijdstip uit te strooien bij de monding van hun Surinamerivier, waar zij jarenlang van hebben genoten”, vertelden Antoine en Nessa.

-door Gladys Findlay-