Cuba staat al lang bekend om zijn medische diplomatie – duizenden Cubaanse artsen werken over de hele wereld in de gezondheidszorg en verdienen miljarden dollars in contanten voor hun land. Maar volgens een nieuw rapport, zeggen sommige artsen zelf dat de condities nachtmerrieachtig kunnen zijn – gecontroleerd door geestelijken, onder voorbehoud van een avondklok en gepost op extreem gevaarlijke plaatsen.
De medische missies kwamen in de schijnwerpers te staan toen vorig jaar Jair Bolsonaro president werd van Brazilië. Cuba besloot na een conflict met Brazilië zijn artsen uit Brazilië terug te halen.
Bolsonaro betwistte de kwalificaties van de Cubaanse artsen en beschreef hun contractuele situatie als “slavenarbeid”, erop wijzend dat zij slechts 25 procent van hun salaris ontvangen, de rest gaat naar de Cubaanse regering. Cuba verwierp de aantijging en zei dat het “niet aanvaardbaar was om de waardigheid, professionaliteit en het altruïsme” van zijn medici ter discussie te stellen.

Interview Cubaanse arts
Voor de 31-jarige Dayli Coro was medicijnen studeren een roeping. “Ik heb medicijnen gestudeerd, ik sliep ongeveer drie tot vier uur, omdat ik zo hard studeerde. Ik heb hard gewerkt in het eerste jaar van mijn studie. Ik heb veel extra diensten gedraaid en nu kan ik geen dokter in Cuba zijn, het is erg frustrerend.”

Coro wilde intensive care-specialist worden. Na haar afstuderen werd haar verteld, dat als ze op een medische missie naar Venezuela zou gaan, ervaring zou opdoen in haar vakgebied en dat de missie zou tellen als drie jaar verplichte sociale dienst, waartoe alle afgestudeerden in Cuba verplicht zijn.

Ze sloot zich samen met andere artsen aan bij wat Havana zijn ‘’internationalistische missies’’ noemt. Sinds 1960 zijn duizenden artsen door Cuba uitgezonden. Hun medisch werk in het buitenland wordt door de communistische regering omschreven als een symbool van solidariteit met mensen over de hele wereld. Fidel Castro beschreef de medici als Cuba’s “leger van witte jassen”. Behalve een bron van grote trots en prestige is het ook een economische levensader voor het regime. Cuba verdient op deze manier de broodnodige vreemde valuta.

Met meer dan 30.000 Cubaanse artsen die momenteel actief zijn in 67 landen – velen in Latijns-Amerika en Afrika, maar ook Europese landen, waaronder Portugal en Italië – stellen de Cubaanse autoriteiten strikte regels op om te voorkomen dat de artsen in het buitenland falen.
Voor Coro, die oorspronkelijk uit de kleine Cubaanse stad Camagüey komt, was het salaris een sterke stimulans om zich aan te sluiten. Uitgaande van een dokterssalaris in Cuba van slechts US-dollar 15,- per maand in 2011, zegt ze dat ze de eerste zes maanden US-dollar 125 per maand in Venezuela werd betaald, een bedrag dat na zes maanden steeg naar 250 en in het derde jaar US-dollar 325 bedroeg. Haar familie in Cuba ontving ook een bonus van US-dollar 50 per maand.

Volgens een rapport van Prisoners Defenders, een in Spanje gevestigde ngo die campagne voert voor de mensenrechten in Cuba en banden onderhoudt met de oppositiegroep Patriottische Unie van Cuba (UNPACU), ontvangen artsen gemiddeld tussen de 10 – 25 procent van het salaris betaald door de gastlanden, de rest gaat naar de autoriteiten van Cuba.
Coro zegt dat ze vrijwillig een contract heeft getekend voor een periode van drie jaar, maar ze had geen tijd om het te lezen en kreeg ook geen persoonlijk exemplaar.

In oktober 2011 werd Coro geplaatst in een kliniek in de Venezolaanse stad El Sombrero. De plaatsing was onderdeel van het Barrio Adentro-plan (Inside the Neighbourhood), dat sinds 2003 Cubaanse artsen in achtergestelde gebieden van het Zuid-Amerikaanse land plaatst als een symbool van Cubaanse steun voor het regime van wijlen president Hugo Chávez en zijn opvolger, Nicolás Maduro. Venezuela betaalt met olie voor deze en andere diensten van Cuba.

Coro zegt dat ze zich in een virtuele oorlogszone bevond – een waarin ze eraan gewend raakte dat er een pistool op haar gericht was. Er was veel criminaliteit, volgens de ngo Venezuelan Observatory of Violence, lag het moordcijfer op 92 per 100.000 inwoners in 2016. Volgens de Wereldbank lag het op 56 per 100.000 inwoners en werd het alleen overtroffen door El Salvador en Honduras.

“Er waren veel criminele bendes”, zegt Coro. “Toen ze vochten, brachten ze hun gewonden naar ons toe, omdat in het plaatselijke ziekenhuis politie aanwezig was en bij ons niet. “De bendeleden die we behandelden, waren vaak tieners van 15 en 16 jaar. Ik behandelde er een met een kogel door het hart, een andere met vijf in het hoofd. Sommigen waren zodanig gewond dat ze binnen 20 minuten geopereerd moesten worden, anders zouden ze sterven. Maar we beschikten niet over de nodige middelen. We hadden zelfs geen basisgeneesmiddelen om patiënten daar te behandelen, er waren vier intensive care-artsen en normaal was er maar één in ploegendienst’’, zegt Coro.
Deze patiënten werden met een ambulance overgebracht naar een algemeen ziekenhuis op 45 minuten afstand. Soms verzochten de bendeleden Coro om met hen mee te rijden in de ambulance. “Ik was 24, een klein, mager meisje, maar op een plek waar zoveel geweld is, ontwikkel je een ongelooflijke emotionele kilheid.”

Cuba’s medische missies
Volgens een rapport van de aan de oppositie gelinkte Cubaanse gevangenen, op basis van directe getuigenissen van 46 artsen met ervaring in overzeese medische missies, plus openbare broninformatie uit verklaringen van 64 andere medici:
89 procent zei geen voorkennis te hebben over waar ze in een bepaald land zouden worden geplaatst.
41 procent zei dat hun paspoort bij aankomst in het gastland door een Cubaanse functionaris was ingenomen.
91 procent zei te werden bewaakt door Cubaanse veiligheidsfunctionarissen tijdens hun missie en dat gevraagd werd om informatie over collega’s door te geven aan veiligheidsfunctionarissen.
57 procent zei zich niet vrijwillig te hebben aangesloten bij een missie, maar zich daartoe verplicht voelde.
39 procent zei zich onder druk gezet te voelen om in het buitenland te dienen.
De BBC heeft herhaaldelijk de Cubaanse regering verzocht om een reactie te geven, maar ontving geen antwoord. Nadat het Cubaanse Prisoners Defenders-rapport werd gepubliceerd, twitterde de Cubaanse president Miguel Díaz-Canel: “Opnieuw proberen de leugens van het imperium Cuba’s samenwerkingsprogramma’s op het gebied van gezondheid met andere landen in diskrediet te brengen door ze te bestempelen als ‘’moderne slavernij en mensenhandelpraktijken’’. Ze zijn boos over Cuba’s solidariteit en voorbeeld.”
Afgelopen december bood president Diaz-Canel zijn steun aan “de helden van de Cubaanse en Latijns-Amerikaanse geneeskunde” aan ter gelegenheid van de Latijns-Amerikaanse Geneeskundedag. “Voor degenen die vechten voor het leven, het is allemaal hetzelfde in een bescheiden Cubaanse wijk of een dorp in de Amazone, meer dan artsen, zij zijn bewakers van menselijke deugd”, twitterde president Diaz-Canel.

(Bron naar www.bbc.com/news)