Frans-Guyana staat te boek als een relatief rustige plek om te vertoeven. Dat imago is gisteren aanzienlijk geschaad. Het toenemende geweld heeft vorige week een piek bereikt met de moord op de ondernemer Maurice Chen-Ten-You die ook in Suriname veel bekendheid genoot. Honderden mensen hebben de levensberoving aangegrepen om de straat op te zoeken en te protesteren tegen een ongekende geweldsgolf die het overzees Frans gebiedsdeel treft. De betogers scandeerden leuzen richting immigranten uit de buurlanden Suriname en Brazilië. Ze riepen de Franse autoriteiten op om ‘hun land’ te vrijwaren van het gespuis en de veiligheid in Frans-Guyana onder alle omstandigheden te garanderen.

DE MOORD OP CHEN-TEN-YOU

Het begon allemaal vorige week zaterdag 16 juli om 19.00 uur in de avond. De 55-jarige Maurice Chen-Ten-You kijkt thuis naar de televisie in de Wijk Montoban dicht bij Cayenne.

Zijn vrouw merkt echter op dat iemand de deur probeert te forceren. Zij rent de keuken in en sluit de ijzeren rolgordijnen terwijl zij schreeuwt. De daders proberen het luik te forceren, maar Chen-Ten-You gooit allerlei keukengerei om hen te stoppen. Het lukt hem de daders tegen te houden, maar plotseling valt een schot. Uit frustratie heeft een van de daders Chen-Ten-You in de borstkas geschoten.

Hij wordt in allerijl naar het ziekenhuis gebracht waar hij komt te overlijden.

Zijn dood is de oorzaak van de woedegolf die nu gaande is in Frans-Guyana. Woede, omdat Maurice Chen-Ten-You een zeer gerespecteerde man was. Hij was raadsman van de regionale raad van 2001 tot 2004, penningmeester van een voetbalclub, betrokken bij de vereniging van ondernemers en handelaren, maar het belangrijkst was misschien wel dat hij de voorzitter was van Lions Club Cayenne, een status die hem ook in Suriname bekendheid heeft gegeven.

FRANSEN DE STRAAT OP

“Frans-Guyanezen en iedereen die ervoor heeft gekozen om dit grondgebied als hun land te beschouwen, ik roep jullie massaal op tijdens een crisis vergadering om de Staat te verplichten dit wijdverspreide fenomeen in acht te nemen” zei Rodolph Alexandre, de voorzitter van de territoriale collectiviteiten. Hij heeft gehoor gekregen. Gisterochtend hebben uit protest alle winkels en benzinestations hun deuren gesloten. Cayenne en Saint-Laurent waren het epicentrum van protest. Ongebruikelijk groot was het aantal demonstranten. Bij protestacties komt het namelijk voor dat er slechts vijftig tot honderd mensen demonstreren, omdat de steden dunbevolkt zijn. Gisteren waren er echter twaalfhonderd demonstranten in Cayenne.

“Wij Frans-Guyanezen praten niet, maar wanneer wij echt moe zijn, dan komen wij in actie!” schreeuwde Aneth, een onderneemster die recentelijk ook slachtoffer is geweest van een overval.

MEER DAN ALLEEN DE DOOD

De protesten waren er niet alleen vanwege de dood van Maurice Chen Ten You. Het was een opeenhoping van omstandigheden in een regionale context.

“Wij zijn niet omringd door Europese landen, maar door Suriname en Brazilië. Maatregelen moeten in deze specifieke context worden genomen. Ik wil een veilig Frans-Guyana waarin mijn kind zonder geweld kan opgroeien”, zegt Marie-José, die ondersteuning krijgt van de vele aanwezigen. Zij doelt daarbij op de grensoverschrijdende criminaliteit die niet alleen aan de grens, maar ook in de grote steden te merken is.

Illegale activiteiten, zoals gouddelving en het smokkelen van drugs door onder andere Surinamers, zijn nu bijna een dagelijks verschijnsel geworden en komen de Fransen de neusgaten uit. En in de meeste gevallen van afrekening kiezen de daders ervoor om te vluchten naar Suriname, waar door gebrek aan informatie en wetgeving, de daders ontkomen aan achtervolging.

In Saint-Laurent waren er slechts tweehonderd mensen op straat, maar de situatie is daar ook anders. Sinds anderhalf jaar is de gendarmerie daar zeer actief bezig. Het in beslag nemen van goederen, het controleren van boten en het dagelijks uitvoeren van acht patrouilles hebben ervoor gezorgd dat geweld met 17 procent is gedaald. Ook de gezamelijke patrouilles met Suriname hebben ervoor gezorgd dat onverlaten wel twee keer nadenken.

Een nieuwe ontwikkeling is de verandering in mentaliteit van de inwoners van Saint-Laurent. De inwoners nemen nu het heft in eigen hand. Zo probeerde vier maanden geleden een jongeman een winkel te beroven. Na zijn mislukte poging probeerde hij te vluchten naar Suriname, maar werd achternagezeten door de lokale inwoners die hem hebben te pakken kregen en hebben mishandeld alvorens hem geboeid over te brengen naar de politiepost. “Wij Marrons hebben een slecht imago door dit soort jongens. Famillie, vriend of niet. Wij pikken dit niet!” schreeuwde de menigte toen.

Ook tijdens de protestactie kwam dit weer tot uiting: “Als wij niets doen, doen jullie niets”, zo verwoorden veel mensen hun ongenoegen.