De politieke crisis in Brazilië heeft dinsdag een nieuw hoogtepunt bereikt. De regeringscoalitie is uiteen gevallen, en de kans dat president Dilma Rousseff haar val nog kan voorkomen neemt razendsnel af. Terwijl de grond onder haar voeten afbrokkelt, is Rousseff vastbesloten zichzelf en haar Arbeiderspartij PT van de ondergang te redden. De PMDB, de grootste politieke partij van Brazilië en sinds veertien jaar coalitiepartner, heeft dinsdag de steun voor de regering opgezegd. Het was van het begin af aan een verstandshuwelijk, waar beide partners profijt van hadden. En nu er zwaar weer is aangebroken, heeft de PMDB besloten alleen verder te gaan. Want de PT bevindt zich op de rand van de afgrond. Oprichter en oud-president Luiz Inácio Lula da Silva is begin deze maand opgepakt en ondervraagd. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij het grootste corruptieschandaal dat ooit aan het licht kwam in Brazilië. Het management van se-mi-staatsoliebedrijf Petro-bras kreeg voor miljarden aan steekpenningen van bouwbedrijven, en speelde een deel van de buit door aan politici. Rousseff is zelf geen verdachte in het schandaal, maar haar positie wankelt. Het congres is een afzettingsprocedure tegen haar gestart omdat ze tekorten in de overheidsbegroting heeft verdoezeld. Ze heeft tot maandag om haar verdediging te sturen naar de Kamercommissie die zich over de zaak buigt. 37 van de 65 leden van die commissie zijn overigens zelf aangeklaagd wegens corruptie of andere zware misdaden.

Golf van woede

De actie van Rousseff bracht een golf van woede teweeg in Brazilië, waar toch al massale antiregeringsdemonstraties plaats vinden. Rousseff, die zichzelf graag presenteert als een integere corruptiebestrijder, zou met de benoeming het onderzoek willen belemmeren en Lula’s eventuele misdaden onder het tapijt willen schuiven. Volgens de president zelf was de benoeming bedoeld om beter het hoofd te kunnen bieden aan de economische crisis waar het land onder gebukt gaat. Een rechter besloot dat de benoeming illegaal was waarna voor- en tegenstanders van de regering op straat met elkaar op de vuist gingen. Sergio Moro, de rechter die belast is met het onderzoek naar het corruptieschandaal, stuurde afgetapte telefoongesprekken van Lula naar de pers. Uit de gesprekken met Rousseff bleek dat ze hem met de ministerpost inderdaad immuniteit wilde garanderen. Woensdag besluit het hooggerechtshof of Lula mag aantreden als kabinetschef. Er zijn grote vraagtekens te plaatsen bij het optreden van de juristen. De rechter die de ministerbenoeming illegaal verklaarde, had enkele dagen eerder nog selfies genomen in een antiregeringsdemonstratie. En wat bezielt federaal rechter Sergio Moro om afgetapte privé telefoongesprekken uit een strafrechtelijk onderzoek naar de media te sturen?

In een persconferentie trok Lula maandag fel van leer. ‘Het doel is om mijn imago te vernietigen’, aldus de oud-president over de ‘gelekte’ telefoontaps. Enkele dagen voordat de politie hem van zijn bed lichtte, had Lula laten weten dat hij zich weer kandidaat wilde stellen voor de verkiezingen in 2018. ‘Een staatsgreep, dat definieert de gebeurtenissen in dit land’, aldus de oud-president.