Diverse financiële instellingen hebben de kans op een staatsfaillissement van Venezuela in de komende periode levensgroot ingeschat. Het land kampt met miljarden dollars aan schulden en de fors kelderende olieprijs betekent een financiële ramp voor de Venezolanen. De begroting en de schuldaflossingen van de Staat zijn gebaseerd op een olieprijs van rond de US$ 100, maar de Venezolaanse verkoopprijs van een vat ruwe olie is geruime tijd onder de US$ 60 gezakt. Inmiddels moeten miljardenleningen worden afgelost en belangrijke financiële markten gaan ervan uit dat Venezuela niet zal kunnen voldoen aan zijn verplichtingen. De kredietbeoordelingsbureaus Moody’s en Standard & Poor’s hebben de kredietstatus van Caracas naar beneden bijgesteld, en de wisselkoers van de Venezolaanse munt, de bolivar, heeft op de zwarte markt een duikvlucht genomen. In de afgelopen periode is de officieuze wisselkoers fiks gekelderd. Voor een Amerikaanse dollar werd vandaag 317 bolivar geboden en voor een euro 364 bolivar, meldt de populaire website dolartoday.com die de koers bijhoudt. In 2012 was de officieuze wisselkoers voor een Amerikaanse dollar zo’n 10 bolivar, toen president Nicolas Maduro in april 2013 aantrad, was de koers reeds gestegen naar 24 bolivar voor 1 dollar, terwijl begin dit jaar op de zwarte markt ongeveer 200 bolivar voor 1 dollar werd geboden. De socialistische Venezolaanse regering heeft overigens een officiële koers vastgesteld van 6,3 bolivar voor 1 Amerikaanse dollar, waardoor er vergelijkbare situaties onstaan als de situatie in Suriname tijdens de jaren tachtig van de vorige eeuw. Iedereen kijkt uit naar door de Staat beschikbaar gestelde dollars tegen de officiële koers, met name deviezen die men mag kopen als men op reis gaat zijn in trek, om die via een omweg in te wisselen tegen de straatkoers.

SCHAARSTE EN LANGE RIJEN

Inmiddels is de situatie erg explosief geworden en is er een opvallende parallel met de eerdere militaire dictatuur in ons land, namelijk schaarste aan de meest basale goederen en lange wachtrijen voor staatswinkels. Een gemiddelde wachtrij voor een door de regering gerunde Bicentenario-keten is misschien wel duizend mensen lang. Een dergelijke winkel is het vlaggenschip van de door de regering gerunde Bicentenario-keten, onderdeel van een project, gestart door president Hugo Chávez, die stierf in 2013, en voortgezet door zijn opvolger, Nicolás Maduro, om de controle te hebben over de productie, import en distributie van levensmiddelen. Nooit meer, zwoeren zij, zouden tegenstanders van de regering in staat zijn de toegang tot voedsel te beperken, zoals ze dat deden tijdens een door het bedrijfsleven geleide staking in 2002-03. In plaats daarvan is er nu het doctrinebeleid van het regime dat maakt dat voedsel wordt geplukt uit de monden van de burgers. De ene keer heeft Bicentenario bijvoorbeeld suiker, maïsmeel, kip en wc-papier tegen door de overheid gecontroleerde weggeefprijzen, maar dan weer geen melk. Geüniformeerde politie bewaart overigens de orde, want met het langer worden van de wachtrijen in het hele land, is er meerdere malen melding geweest van protesten, alsook enige plunderingen en geweldsuitbarstingen. Gevechten zijn uitgebroken, de sterkeren hebben winkelwaar van zwakkeren weggegraaid en naar verluidt, zijn er vaker schoten gelost. Supermarkten hebben, vermoedelijk onder druk van de regering, klanten verboden lege schappen te fotograferen. Overheidswinkels beperken klanten om slechts één dag per week te winkelen, waarbij het toewijzen van de dag geschiedt volgens het laatste nummer van hun identiteitskaart. De regering benadrukt dat zij het slachtoffer is van een ‘economische oorlog’ gevoerd door de oppositie. Volgens een ambtenaar, zijn de kinderen van de rijken bezig met het “infiltreren van mensen in de wachtrijen”, om problemen te veroorzaken. De echte oorzaak van de problemen, waar economen uit de particuliere sector het over eens zijn, is gelegen in de prijscontroles die opgelegd zijn door de overheid, in combinatie met nationalisaties van voedselverwerkingsbedrijven en landbouwgrond. Het kelderen van de olieprijs, vrijwel het enige Venezolaanse exportproduct, betekent dat de overheid zich niet meer uit de problemen kan worstelen. De deviezeninkomsten zullen naar verwachting van US$ 65 miljoen in 2014 dalen met US$ 35 miljard dit jaar.

PLUNDERINGEN

Met de alsmaar verergerende economische crisis in het getergde Zuid-Amerikaanse land, zakt ook de moraal en de ethiek van de bevolking weg. Indien zich bijvoorbeeld de mogelijkheid daar toe aandient, schroomt men er niet voor over te gaan tot plunderingen. Enkele dagen geleden overleed de chauffeur van een gekantelde vrachtwagen op Caucagua, deelstaat Miranda, ter plaatse aan zijn verwondingen. Wat deden de aanwezigen? Ze schoven het lichaam van de overleden man aan de kant en plunderden de vrachtwagen en alsof dat niet erg genoeg was, maakten ze ook tijd voor foto’s met de buit. Motorrijders in Venezuela zijn overigens vogelvrij geworden door een tekort aan reserve-onderdelen. Daarvoor waarschuwde Jorge Montaño, een leider van een landelijke vereniging van motorrijders vorige week donderdag. “Ze doden ons op straat om onze voertuigen te stelen, omdat er geen motoren of reserve-onderdelen zijn”, aldus Montaño. De motorrijdervoorman zegt geen landelijke cijfers te hebben, maar alleen al in zijn thuisstaat Vargas zouden dit jaar zeventien motorrijders zijn omgebracht. Motoren zijn populair, omdat je er relatief makkelijk mee over het verstopte wegennet kunt zoeven. Het Zuid-Amerikaanse land gaat gebukt onder een tekort aan voedsel, medicijnen en machine-onderdelen. Daardoor lijkt het geweld op straat te verhevigen. Volgens Montaño, worden onder meer goed geklede vrouwen ingezet om motorrijders in de val te lokken. Wie zich verzet, riskeert te worden neergeschoten. Ook andere motorrijders zeggen zich zorgen te maken. “De situatie verslechtert”, vertelt een motorrijder uit Caracas die eerder werd beroofd van zijn voertuig. “Je leeft van minuut tot minuut. Aan dit verontrustende nieuws kan nog toegevoegd worden, dat Venezuela het wereldrecord heeft van 25.000 moorden per jaar en voor velen een land geworden is dat synoniem is voor een hel op aarde.

POPULARITEIT MADURO NAAR DIEPTEPUNT

De president zag zijn populariteit de jongste maanden sterk dalen, wat ook blijkt uit de dagelijkse straatprotesten over het gehele land. Hij wordt nog slechts gesteund door minder dan 30 procent van de bevolking. Tegelijk toonde een recente opiniepeiling dat 80 procent van de Venezolanen zich niet kan vinden in het economisch model dat door Maduro wordt gepromoot. Een meerderheid wijt de tekorten aan de staatscontroles op de prijzen en vindt dat de regering teveel inzet op de overheidssector als motor van de economie. Als recente problemen met elektriciteitsleveringen aanhouden, zou de regering van Maduro voor de hinder verantwoordelijk kunnen worden gehouden, wat mogelijk het einde van zijn bewind misschien weer een stap dichterbij zou kunnen brengen. Alsof Venezuela nog niet genoeg geplaagd werd door een snel stijgende criminaliteit, gewelddadige confrontaties tussen betogers en politie en tekorten aan benzine en voedsel, krijgt het land nu ook nog te maken met elektriciteitstekorten.

President Nicolas Maduro, die bij de bevolking al bijzonder impopulair is, heeft vorige week aangekondigd stroomleveringen te zullen rantsoeneren. Om elektriciteit te besparen, zal de Venezolaanse regering sommige overheidsdiensten minder lang openhouden en streng controleren op maatregelen die privébedrijven verplichten zuiniger met energie om te springen. Tegelijk wordt ook de bevolking opgeroepen om elektriciteit efficiënter te gebruiken. Venezolanen zijn traditioneel grote elektriciteitsconsumenten, onder meer omdat genereuze subsidies de energiebevoorrading bijzonder goedkoop maken. Een Venezolaanse gezin consumeert gemiddeld bijna 6.000 kilowattuur. Dat is het hoogste verbruik van de hele regio. Bovendien is de Venezolaanse bevolking, volgens Reuters, al jaren gewend aan regelmatige stroomstoringen. Voormalig president Hugo Chavez die twee jaar geleden overleed, nationaliseerde acht jaar geleden de Venezolaanse elektriciteitsindustrie. Sindsdien probeerde de regering de elektriciteitsproductie te verhogen, maar de operationele capaciteit van 16.800 megawatt is momenteel duidelijk onvoldoende. Het tekort zou vooral worden veroorzaakt door de uitzonderlijke warme weersomstandigheden die de jongste weken werden opgetekend.