Mozambikaanse straatverkoper in koelen bloede vermoord

– Het xenofobe geweld in Zuid-Afrika kreeg in het afgelopen weekend een afschrikwekkende illustratie in de vorm van de moord op de Mozambikaanse straatverkoper Emmanuel Sithole. Hij zat op straat in de township Alexandra met een kleedje vol koopwaar, voornamelijk sigaretten, toen hij werd aangesproken door vier Zuid-Afrikanen. Ze scholden hem uit en deden een poging zijn koopwaar te stelen. Toen hij zich hiertegen verzette, werd hij eerst met een stuk hout neergeslagen en vervolgens met een mes in zijn hart gestoken.
Toevallig was bij deze gebeurtenis een journalist van de Zuid-Afrikaanse krant ‘Sunday Times’ aanwezig, persfotograaf James Oatway. Hij aarzelde niet en maakte een aantal foto’s, om de daders goed in beeld te brengen. Vervolgens wilde hij de zwaargewonde Sithole in zijn auto leggen om hem naar het ziekenhuis te brengen. Dat ging echter niet eenvoudig. In een toelichting in de krant schrijft hij: “Ik schreeuwde naar alle omstanders dat ze me moesten helpen de gewonde naar het ziekenhuis te brengen. Pas na meerdere aansporingen kwam uiteindelijk één omstander in actie en hielp me hem in de auto te leggen.”
In de dichtbij gelegen Alexandra Day Clinic, deden verpleegsters alles wat ze konden om Sithole te redden, maar er was geen dokter aanwezig. De dokter die er had moeten zijn, was namelijk een buitenlandse arts, die uit angst voor het xenofobische geweld niet naar zijn werk durfde te komen. Sithole werd daarop nog vervoerd naar een ander ziekenhuis, maar daar bezweek hij enkele uren na de aanval aan zijn verwondingen.
De medogenloze moord op Sithole zorgde voor zeer veel ophef in Zuid-Afrika, omdat het geval exemplarisch is voor het zinloze geweld richting onschuldige buitenlanders en omdat het voorval zeer duidelijk in beeld is gebracht. De schokkende foto’s worden op sociale media’s duizenden keren gedeeld.
President Jacob Zuma was op maandag aanwezig bij een bijeenkomst in een voetbalstadion in Durban, waar Zulu-koning Goodwill Zwelithini een toespraak hield om de gemoederen tot bedaren te brengen en het geweld te doen stoppen. Een aanwezige journalist van de ‘Globe and Mail’, Geoffrey York, tweette tijdens de bijeenkomst over Zuma’s reactie op het nieuws van de moord op Sithole: “Ongelofelijk, Zuma valt de ‘Sunday Times’ aan, omdat ze de foto van de moord op een Mozambikaan plaatsten. Hij zegt dat het het land in een negatief daglicht stelt. Hij beweert dat de media ‘patriottischer’ moeten zijn en dergelijke zaken niet zouden moeten publiceren.”
Media spreken schande van de opmerkingen van Zuma, die zich door het geweld al wel genoodzaakt zag een staatsbezoek naar Indonesië af te zeggen. De omstreden president lijkt nog zoekende naar een
oplossing voor de geweldsgolf die zijn land teistert. Op de bijeenkomst in Durban werd hij uitgejouwd door het publiek, voornamelijk Zulu’s, toen hij tijdens zijn toespraak aangaf dat hij alles zou doen om levens te beschermen: “De politie zit bovenop elke zaak. Als het nodig is brengen we het leger erbij.”
De bijeenkomst lijkt een averechts effect te hebben gehad, de aanwezigen luisterden nauwelijks naar de kalmerende woorden van koning Zwelithini en president Zuma, maar scandeerden haatdragende teksten richting buitenlanders en dreigden naar de straat in Durban te trekken waar buitenlandse ondernemers zich vorige week bewapend hadden om zich te verdedigen. Veel van de aanwezigen droegen stokken, messen en traditionele wapens bij zich.
Nu het geweld in de townships van Johannesburg en Durban een gezicht heeft gekregen in Emmanuel Sithole, is het voor alle buitenlanders in Zuid-Afrika te hopen dat de Zuid-Afrikaanse overheid zich nu echt gedwongen voelt hard op te treden tegen dit geweld, om niet alleen verder bloedvergieten, maar ook de woede van de regeringen van de landen van herkomst van de slachtoffers, te voorkomen.

door Rick Smits, correspondent in Zuid-Afrika