Het Rekenkamerverslag 2023 laat een beeld zien van de staatsfinanciën, volgens het IMF en volgens de ratingbureaus, een van de grootste risico’s van onze ontwikkeling als land, die niet noemenswaardig afwijkt van de periode waarin thans veroordeelden en voortvluchtigen financieel de dienst uitmaakten in dit land.

Met nog een jaar en een paar dagen te gaan voor de algemene verkiezingen, merken we dat er vanwege de regering verschillende projecten worden uitgevoerd. Haast bij allemaal staat de samenleving centraal en moet de druk voor haar worden verlicht. Ook de aanpak van criminaliteit verdient nu topprioriteit. Echter hebben we dit in de afgelopen vier jaar niet gezien! Het was meer een periode van ikke ikke en de gemeenschap mag stikken.

De vakbeweging vertegenwoordigt te veel bonden, waardoor de bundeling tegen de verschillende regeringen maar niet kan lukken. Alleen de leerkrachten al kennen meer dan vijf bonden, terwijl de gezondheidszorg er meer dan vier kent. Het ministerie van Justitie en Politie blijft niet achter, dat heeft meer dan drie bonden. Het grappige hierbij is, dat ze allemaal te kampen hebben met dezelfde problemen. Wanneer komt dan die bundeling tegen de regering? De ene vakbondsleider vertrouwt de andere niet! Achteraf verkoopt toch 90 procent van de zogenaamde vakbondsleiders zijn achterban voor een appel en een ei.

Het verslag van 2023 van de Rekenkamer, die fungeert als een onafhankelijk controleorgaan, wijst op ernstige tekortkomingen in het financiële beheer van de overheid. Dit schreef De Ware Tijd onlangs in een uitgebreid artikel. In zowel de begrotingsrekening, operationele uitgaven, middelenbegroting als het beleidsprogramma zijn werkprocessen niet vastgelegd, en de afdeling Interne Controle functioneert niet naar behoren. Hierdoor neemt het risico op zowel onbewuste als bewuste fouten aanzienlijk toe.

De schaduw overheid aan commissies blijft verder uitdijen. De grondwet kent dit verschijnsel niet. Er is ook geen wet over dit fenomeen. Het is simpelweg een instrument waarmee politici tunnels graven onder het bestuur, dat geordend is volgens departementen (ministeries) en directoraten. Vanouds was de minister een politieke benoeming. Directeuren, onderdirecteuren en zelfs hoofdambtenaren worden door de jaren heen steeds meer op basis van partijpolitiek benoemd en bevorderd. Santokhi en Bouterse gebruikten commissies om hun partijpolitieke invloed onder die benoemingen door te laten graven.

Het lijkt erop dat de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (SLM) inderdaad te kampen heeft gehad met operationele problemen, wat heeft geleid tot vertragingen en annuleringen van vluchten, zoals in het geval van vlucht PY993 van Amsterdam naar Paramaribo onlangs en tevens op de route Paramaribo-Miami van afgelopen dinsdag 30 april. Het is zeer frustrerend voor passagiers wanneer vluchten niet volgens schema vertrekken of worden geannuleerd, vooral als het om internationale reizen gaat. Onlangs liep de vlucht PY422 vanuit Miami wederom een vertraging op van ruim vijf uur. Op zich is een vertraging niet een groot probleem, mits er tijdig wordt gecommuniceerd.

De PALU geeft bij iedere gelegenheid Nederland de schuld van alles. Ook voor hun eigen misdaden in de 80’er jaren geeft PALU de schuld aan Nederland. Volgens de PALU en de zogenaamde nationalisten, moeten we economisch onafhankelijk worden. Maar is dat wel mogelijk? Eind 50’er jaren begon het dekolonisatieproces van de voormalige koloniën in Afrika, Azië en het Caribische gebied.
De landen werden economisch nooit onafhankelijk, omdat die landen grondstoffen moesten blijven exporteren naar de EU en de VS om deviezen te verdienen. Met die deviezen moesten producten worden geïmporteerd die hun eigen economie niet produceerden, zoals olie, medicijnen, voeding en voertuigen. Dus die afhankelijkheid bleef.
Je hebt elkaar nodig als producent of als markt. In de jaren ‘90 begon het proces van globalisatie waarbij economieën nog sterker aan elkaar werden verbonden. Dit gebeurde met het vrij verkeer van goederen, personen, diensten en financiën. En als je economisch met elkaar verbonden bent, dan volgen de politieke lijnen. Dus de PALU zal blijven praten over de kolonisator, terwijl je economisch nooit los van elkaar kan zijn. Een totaal achterhaald verhaal. De PALU schitterde in NDP-regeringen die met hun linkse inborst liever met Cuba en Venezuela zaken wilden doen.
Landen die sancties hebben en waar je geen deviezen mee kunt verdienen. Bovendien heeft de PALU geen staat van dienst. De PALU- exponenten die het brein waren achter de militairen in 1980, hebben het West-Suriname plan stopgezet. Een miljoeneninvestering is daarbij verloren gegaan, terwijl er lokale kennis aanwezig was voor de bauxietindustrie.
Suralco en Billiton waren al 70 jaar in Suriname en voldoende Surinamers hebben daar gewerkt. Dus de lokale kennis was er. Meteen na de Decembermoorden werd Errol Alibux van de PALU, premier van Suriname. Tegen 1985 waren alle winkels leeg in Suriname en schaarste werd een realiteit voor de doorsnee man van de straat. Kinderen gingen zonder brood naar school, want ook meel was schaars. Dit is de prijs die het Surinaamse volk heeft betaald voor de ideologie van de PALU.

Er zijn figuren waar je als media mee wacht, totdat het rieten mandje waarin ze hun gouden eieren ronddragen, genoeg verrot is, dat eigenaar en eieren er samen doorheen vallen. Niets is zo tijdrovend en demotiverend om een zelfverrijkende figuur op slinkse maniertjes te zien ontkennen, wat heel Suriname weet, in een rechtszaal. En dan als beloning voor leugenachtigheid en doofpot tactieken, een rechter te horen zeggen dat zo een ellendeling verontschuldigingen verdient. Omdat de boef niet voldoende sporen achter heeft gelaten heeft dat bewijs genoemd.

De vakbeweging was toch de organisatie die de met de regering om de tafel had gezeten en had ingestemd, om de energietarieven, te verhogen? Volgens een vakbondsleider betaalde de regering te veel aan subsidie. Op grond daarvan zou dus een koopkrachtversterking worden gegeven. Afgelopen week kondigde C-47, die toen had ingestemd met de verhogingen, aan dat zij acties zou voeren tegen de regering, omdat de werkenden de verhogingen niet meer konden dragen.

De minister van Natuurlijke hulpbronnen heeft de afgelopen week in het parlement gezegd, dat naar alle waarschijnlijkheid er eind mei niet genoeg water is om stroom uit de Afobaka krachtcentrale op te wekken. De minister zei dat het waterniveau in het stuwmeer nog steeds laag is, ondanks de regen van de afgelopen periode in het kustgebied.

De Energie Bedrijven Suriname, EBS, zijn ertoe overgegaan hun tarieven voor geleverde elektriciteit fors te verhogen. Deze verhogingen zijn bij verreweg de meesten in ons land, in het verkeerde keelgat geschoten. Vrijwel eenieder moet nu meer dan 100 procent voor stroom betalen. Bij bedrijven houdt de  verhoging van het tarief zelfs honderden procenten meer in. Hoe dat allemaal betaald zal moeten worden, schijnt het staatsbedrijf totaal niet te interesseren. Bij deze verhogingen is ook een nieuw fenomeen opgetreden, dat van de schattingen.

Het standpunt van minister Stanley Raghoebarsing over de staatsbedrijven, is terecht kritisch, gezien de problemen met inefficiëntie en financiële wanorde. Het is belangrijk dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt en actie onderneemt om deze situatie te verbeteren. Al heel lang is het een feit dat de aanpak binnen bepaalde staatsbedrijven zou moeten zijn: pompen of verzuipen. En niemand kan ons iets anders wijsmaken, want bepaalde verzuipen al jaren in hun eigen rommel.

Keerpunt heeft onlangs het 118 pagina tellende rapport van de UNESCO/ICOMOS over de voorgestelde locatie en het ontwerp van de nieuwe vergaderzaal van De Nationale Assemblee in onze historische binnenstad gelezen, en dat roept naar onze mening belangrijke vragen op over de toekomstige ontwikkeling van het historische centrum. De bevindingen van ICOMOS wijzen op aanzienlijke uitdagingen met betrekking tot de voorgestelde bouwplaats achter de gerenoveerde gebouwen aan de Henck Arronstraat 2-4 en 6, samen met de hoek van Grote Combéweg.

Het uitstel van de definitieve investeringsbeslissing (FID) voor Blok 58 voor de kust van Suriname door TotalEnergies en APA, heeft aanzienlijke repercussies voor de Surinaamse economie en haar ambities op het gebied van olieproductie. Dit uitstel van de FID, dat aanvankelijk verwacht werd in 2022, dreigt niet alleen de economische ontwikkeling van het land te vertragen, maar werpt ook twijfels op over de levensvatbaarheid van het project. TotalEnergies’ beslissing om de FID uit te stellen, gebaseerd op problemen zoals de hoge gas-olieverhouding en teleurstellende exploitatieresultaten, is een teken van toenemende onzekerheid in de regio.

Waarnemend president Brunswijk sprak onlangs in De Nationale Assemblee in de stijl die het volk graag hoort, over het veiligheidsbeleid: “Tak’ nanga yu pikin dat a no go roof. Want als je een kind verliest, skowtu sutu yu kiri, dan a ma lasi. Van hieruit doe ik ook een beroep tapu ala den brada nanga sisa san e go roof. Vanaf tamara a trafra o draai. En ik mag u zeggen, de politie gaat heel hard optreden. Dan ye no mus taki baka tamara, politie treedt te hard op.” Een lust in de oren van Surinamers die nog steeds denken dat ‘hard optreden’ een simpele oplossing is voor het complexe probleem van geweldsdelicten. Soortgelijke boodschappen door politici in functie zoals Van der San en Belfort, hebben eerder geen daling in de criminaliteit teweeggebracht.

Keerpunt heeft vol belangstelling gekeken naar de op woensdagavond gehouden persconferentie van de regering, waar minister Amoksi onder meer aan het woord kwam over de criminaliteitsbestrijding en de veiligheidsplannen die klaar liggen en volgens de bewindsman, zullen worden uitgevoerd. Keerpunt weet precies waar de schoen wringt en waarom er vaak over tal van veiligheidsplannen wordt gesproken, maar in de praktijk vaak genoeg niet veel van de grond komt en daarom kan er worden gesproken van veelvuldig raaskallen.

De Wet op de Jaarrekeningen, het Wetboek van Koophandel en de Comptabiliteitswet verplichten samen vrijwel iedere parastatale organisatie tot een behoorlijke financiële verslaglegging, minstens één keer per jaar, grofweg een half jaar na afsluiting van het boekjaar. Het nalaten daarvan is niet alleen een strafbaar feit, het is een rechtsvermoeden van wanbestuur. Volgens het regeerakkoord zou het niet bij dat wettelijk minimum blijven. Erkend werd, dat er een periode voorafgegaan is van geen transparante verslaglegging en bestuur door dit soort organisaties, maar dat verbetering op komst was en dat er zelfs een evaluatie plaats zou vinden van parastatale organisaties, gericht op de vraag of deze niet beter als private ondernemingen voortgezet konden worden.

Minister Kuldipsingh van Economische Zaken, Ondernemerschap en Technologische Innovatie (EZ), heeft zich laten ontvallen dat het ministerie, op de prijs van luxe goederen, geen zicht heeft. De voorzitter van de Winkeliers- en Ondernemersvereniging Suriname (WOVS), plaatst hier kanttekeningen bij. De wet houdt bepaalde winstmarges aan. Luxe staat vrijwel gelijk aan import en prijsvergelijking en controle zouden dus geen probleem moeten zijn. De bevoegdheid, de berekeningswijze zijn voorhanden. De minister wijst op de spreiding van importen. Voor echte prijsbeheersing zou binnenkomst via EZ moeten gaan. Een uitermate juiste oplossing in theorie. Net als hoe alle drugs beter beheersbaar zijn bij melding van iedere export aan de douane.

De SEOB benadrukt in zijn meest recente bulletin de noodzaak van hervormingen binnen de publieke sector. Wij van Keerpunt zijn het eens met de volgende aanbevelingen in dit bulletin op het gebied van Goed Bestuur. Wij benadrukken verder ook dat de noodzaak voor gezonde overheidsfinanciën en het verder afbouwen van subsidies op nutstarieven, zeker prioriteit geniet.
Hoewel de overheidsinkomsten in nominale zin zijn gestegen, loopt de overheid nog steeds aanzienlijke inkomsten mis uit de BTW, overige belastingen en invoerrechten. Het versterken van instituten zoals de Belastingdienst en de douane, zijn van grote noodzaak om dit vraagstuk structureel aan te pakken. De SEOB ziet het instellen van de commissie ter evaluatie van de BTW als positief. Daarnaast dient naar de mening van Keerpunt, de kring van belastingbetalers uitgebreid te worden, naar eenieder die daar volgens de wet toe verplicht is. Bekend is dat veel in stamverband levenden en illegale vreemdelingen, de goudvelden bemensen en behoorlijke opbrengsten opstrijken. Voor de gezondheidszorg, net als voor infrastructuur en telecommunicatie, vormen zij een last voor systemen die door een minderheid in Paramaribo bekostigd worden om in stand gehouden te worden. Hoewel de afbouw van subsidies op nutstarieven cruciaal is, dient de overheid simultaan de subsidies aan personen tijdig te laten plaatsvinden, om hogere kosten van levensonderhoud op te vangen bij deze personen. De SEOB vraagt ook extra aandacht voor subsidies aan kwetsbare groepen. De SEOB beveelt aan om sociale uitkeringen via het bankensysteem te laten lopen in het kader van efficiëntie en tijdigheid. De overheid dient ook na te gaan, wat de effecten zijn van de verhoging van de nutstarieven voor lokale productiebedrijven. Keerpunt meent dat deze analyses, zichtbaar en met rekenvoorbeelden, in categorie gepubliceerd dienen te worden in het kader van openbaarheid van bestuur en transparantie van beleid. De SEOB verwacht dat de inflatie langzaam verder afneemt in 2024. Verdere tariefsaanpassing van nutsvoorzieningen zal echter een druk leggen op lokale prijzen. De SEOB schat dat de 12-maands gemiddelde inflatie in 2024 uitkomt tussen 14% en 21% in 2024, op basis van trendanalyse. Het IMF schat een 12- maands gemiddelde inflatie van 21,1% in 2024. Fiscale discipline blijft hier een voorwaarde. De SEOB verwacht dat de groei van de economie verder op gang komt in 2024. Ook verwachten wij dat de groei gestuwd zal worden door de opstart van de offshore oliesector, in geval van een positief investeringsbesluit van TotalEnergies en Apache.
Terwijl de inflatie terugloopt, hebben investeerders te maken met stijgende rentes als gevolg van de monetaire maatregelen. De SEOB vraagt daarom aandacht voor het faciliteren van kredietverlening aan het MKB, met name voor bedrijven in de importvervangende of exportsector. De SEOB juicht projecten zoals SURGE, het garantiefonds en het productiekredietfonds toe.
De SEOB is voorstander van een IMF-2 programma ter versterking van instituten, om de resultaten van dit IMF-programma niet teniet te doen en het simpele feit dat de overheid nog niet in staat zal zijn na het huidige IMF-programma, haar financiën zelfstandig duurzaam te beheren. Keerpunt vraagt er aandacht voor dat het huidige IMF-programma enkele maanden voor de verkiezingen van 2025 afloopt en dat het risico bestaat, dat het ontbreken van een vooraf aangekondigd vervolgtraject, de resultaten en effecten tot een politieke speelbal kunnen maken en daarmee deels teniet kan doen.
De SEOB pleit voor een serieuze aanpak van AML/CFT-acties die voortvloeien uit de CFATF-aanbevelingen. Verder beveelt de SEOB aan om functionarissen uit de private en bancaire sector op te nemen in de Nationale Anti-Money Laundering Commissie en/of de AML-PIU. Dit vanwege de effecten van non-compliance op de bancaire en private sector. De SEOB benadrukt dat tegengaan van fraude, corruptie en money laundering (AML/CFT) noodzakelijk is om het juiste investeringsklimaat te creëren, gedegen investeerders aan te trekken en een one-level-playing field voor alle ondernemingen in Suriname te waarborgen.

Op een laag vuurtje pruttelt in de achterste hoek van het fornuis van de regering, een schuimende doofpot, buiten het zicht van het Surinaamse volk. De stank die rondom sommige schandalen hangt, is absoluut niet minder geworden, door een regering die er het liefst niet over communiceert en een Openbaar Ministerie dat maar al te vaak de bal terugkaatst of de publieke opinie behandelt als slapende honden, die niemand echt wakker wil maken.

Amar Ramadhin, minister van Volksgezondheid, heeft de afgelopen week te kennen gegeven, een terugkeer van het zorgpersoneel te merken. Volgens de bewindsman hebben velen die toen zijn vertrokken, geschreven terug te willen keren. Volgens het zorgpersoneel is hetgeen bij vertrek werd beloofd, niet gerealiseerd. Ramadhin gebruikt dit als eyeopener voor degenen die nog plannen hebben te vertrekken? Of is dit het plan dat de minister al geruime tijd heeft om brain drain tegen te gaan, want het uitkeren van incentives blijkt nimmer goed te lukken