De concept-mijnbouwovereenkomst tussen Suriname en het Chinese bedrijf Chinalco, staat zwaar ter discussie. John Goedschalk, expert op het gebied van klimaatverandering en duurzame ontwikkeling, analyseerde de pijnpunten van deze overeenkomst in de decembereditie van VES Inzicht. Hij waarschuwt voor de verstrekkende gevolgen voor inheemse gemeenschappen, het milieu en de nationale governance.
Een van de grootste kritiekpunten is de schending van het principe van Free, Prior, and Informed Consent (FPIC). Volgens de overeenkomst vindt FPIC pas plaats tijdens de milieueffectrapportage (ESIA). Dit betekent dat de overheid het project al heeft goedgekeurd voordat inheemse gemeenschappen hun stem hebben laten horen. Goedschalk stelt dat dit gemeenschappen onder druk zet en kapiteins, die vaak in dienst zijn van de overheid, voor een pijnlijk dilemma plaatst: zich verzetten tegen het project of instemmen onder dwang. Hij benadrukt dat FPIC voorafgaand aan de ondertekening van de overeenkomst moet plaatsvinden. ‘’Het proces moet onafhankelijk zijn, vrij van invloed van de overheid of het bedrijfsleven, zodat gemeenschappen vrijwillig en goed geïnformeerd hun beslissing kunnen nemen’’, stelt Goedschalk.
Daarnaast maakt de overeenkomst het mogelijk dat infrastructuur zoals havens en wegen worden aangelegd in beschermde natuurgebieden en gebieden van inheemse gemeenschappen. Dit brengt een groot risico op onteigening met zich mee. Gemeenschappen kunnen worden afgesneden van essentiële middelen zoals visgronden, landbouwgebieden en spiri-tuele locaties. Dit is volgens Goedschalk een schending van internationale normen zoals de United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples (UNDRIP) en de Equator Principles. Hij stelt dat bedrijven moeten aantonen dat hun projecten geen schadelijke impact hebben op gemeenschappelijke middelen en dat compensatie of alternatieve toegang moet worden geboden als infrastructuur onvermijdelijk is.
Ook baart de verantwoordelijkheid voor gedwongen verhuizing zorgen. In de overeenkomst wordt gesteld dat de overheid hiervoor verantwoordelijk is. Dit druist in tegen de Equator Principles, die bedrijven verplichten om niet alleen volledige compensatie te bieden, maar ook te zorgen voor het herstel van de levensstandaard van getroffen gemeenschappen. Volgens Goedschalk ontslaat deze bepa-ling Chinalco van sociale verplichtingen. Hij pleit ervoor dat Chinalco volledig verantwoordelijk wordt gehouden, in lijn met internationale normen zoals de IFC Performance Standards.
Hoewel Chinalco beweert tegen 2050 koolstofneutraal te zijn, noemt Goedschalk deze claim misleidend. Hij wijst erop dat de reserves tegen die tijd waarschijnlijk uitgeput zullen zijn, aangezien het bedrijf van plan is om in korte tijd 100 miljoen ton hoogwaardige bauxiet te winnen. Hij benadrukt dat directe en meetbare verplichtingen nodig zijn, zoals investeringen in lokale koolstofopslagprojecten en andere duurzame initiatieven die het milieu en de gemeenschappen ten goede komen.
De overeenkomst geeft Chinalco volgens Goedschalk brede vrijheden, terwijl de overheid opdraait voor de kosten en risico’s van het project. Hij stelt dat zonder duidelijke controlemechanismen gemeenschappen en het milieu kwetsbaar blijven. Daarom pleit hij voor onafhankelijke monitoring, openbare rapportage en bindende nalevingsvoorwaarden om ervoor te zorgen dat de rechten van gemeenschappen en het milieu worden beschermd.
Goedschalk concludeert dat de voorgestelde overeenkomst niet in lijn is met de Surinaamse wetgeving en internationale normen. Het proces rondom FPIC, de risico’s van onteigening en de afwezigheid van duidelijke verantwoordelijkheden voor sociale en ecologische schade maken deze overeenkomst onacceptabel. Hij benadrukt dat Suriname zijn burgers en gemeenschappen moet beschermen tegen oneerlijke bedrijfspraktijken en zijn natuurlijke hulpbronnen duurzaam moet beheren.
John Goedschalk heeft een rijke achtergrond in de private sector, non-profitorganisaties en beleidsontwikkeling. Hij heeft meerdere bio-economische projecten geleid met inheemse en tribale gemeenschappen. Zijn werk richt zich op het verenigen van economische groei met respect voor natuurlijk kapitaal en gemeenschapsrechten.
De discussie over de mijnbouw-overeenkomst met Chinalco benadrukt volgens hem de noodzaak van zorgvuldige afwegingen bij grote mijnbouwprojecten. Suriname staat op een kruispunt: kiest het land voor snelle economische winst ten koste van gemeenschappen en milieu, of voor een duurzame toekomst waarin alle belanghebbenden worden gerespecteerd? Goedschalk roept op tot gezamenlijke inspanningen om rechtvaardigheid, duurzaamheid en respect voor Suriname’s natuurlijke en culturele rijkdommen te waarborgen.
