De recente discussie over de bauxietovereenkomst tussen de Surinaamse regering en het Chinese bedrijf Chinalco, heeft geleid tot felle reacties vanuit diverse delen van de samenleving. Tijdens de panelbijeenkomst van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES) afgelopen vrijdagavond in het Lalla Rookh gebouw, werd de kwestie uitvoerig besproken door experts, waaronder civiel ingenieur Henry Kramer, belastingexpert Stanley Esajas en ‘groene’ econoom John Goedschalk. Het debat bracht ernstige zorgen naar voren over milieuproblemen, mensenrechten en de economische implicaties van het project.

Henry Kramer, met jarenlange ervaring in de mijnindustrie, opende de bijeenkomst met een overzicht van de historische rol van bauxiet in de Surinaamse economie. Hij benadrukte, dat eerdere overeenkomsten gericht waren op de naleving van de wetgeving, belastingheffing en samenwerking tussen overheid en concessiehouders. Kramer onderstreepte dat zorgvuldige processen, zoals milieu- en sociale effectbeoordelingen, essentieel zijn voor verantwoorde mijnbouw. Hij verwees naar de huidige overeenkomst met Chinalco en waarschuwde voor de mogelijke gevolgen, als deze zonder gedegen analyse wordt uitgevoerd.

Stanley Esajas, vertegenwoordiger van de VES, belichtte de financiële aspecten van de bauxietindustrie.

Hij wees op de risico’s van complexe transactiekosten en verrekenprijzen, die over een cyclus van 30 jaar, moeilijk te voorspellen zijn. Volgens Esajas weerspiegelt het huidige belastingstelsel mogelijk niet de werkelijke winstgevendheid van de sector. Hij pleitte voor een eenvoudiger royaltystelsel, waarmee winstdeling en kostenstructuren transparanter kunnen worden gemaakt.

John Goedschalk richtte zich op de milieuproblemen en schendingen van mensenrechten die met het project samenhangen.

Hij noemde de VN-verklaring over de rechten van inheemse volken en de Surinaamse grondwet, die prioriteit geven aan soevereiniteit en bescherming van inheemse gemeenschappen. Volgens Goedschalk is er geen vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming gevraagd aan de getroffen gemeenschappen. Hij waarschuwde voor de gevolgen van het omzeilen van parlementaire controle door de regering.

Lloyd Read van de Vereniging van Inheemse Dorpen in Suriname (VIDS) bekritiseerde de regering scherp. Hij kondigde juridische stappen aan om de grondenrechten van inheemse gemeenschappen te verdedigen en benadrukte dat er acties zullen volgen als de plannen worden doorgezet. Read waarschuwde dat de gevolgen verstrekkend kunnen zijn, met mogelijke escalatie van het conflict.

Robby Berenstein, voorzitter van vakbond C-47, sprak namens de arbeidsorganisaties zijn bezorgdheid uit over de implicaties van de overeenkomst. Hij waarschuwde dat het contract de deur opent voor juridische immuniteit van Chinalco, wat de controle over 28.000 hectare land zal vergemakkelijken. Dit zette veel aanwezigen aan tot discussie over de autonomie van particuliere bedrijven binnen dergelijke overeenkomsten.

Zowel Goedschalk als de andere sprekers riepen burgers op zich uit te spreken tegen het project. Het contract raakt volgens hen de kern van de Surinaamse identiteit, waarden en soevereiniteit. Er werd opgeroepen tot een brede maatschappelijke beweging om de rechten van burgers en inheemse gemeenschappen te verdedigen. Econoom Wonnie Boedhoe van de VES heeft vrijdag tijdens de discussieavond van de vereniging opgeroepen dat niet alleen vanuit de VIDS acties moeten komen. De gehele bevolking moet volgens Boedhoe, protesteren tegen de overeenkomst van de regering en het mijnbouwbedrijf Chinalco.

Hoewel de regering optimistisch is over de potentiële economische voordelen van het project, blijft de bezorgdheid over de duurzaamheid en rechtvaardigheid ervan overheersen. Esajas benadrukte de noodzaak van een zorgvuldige analyse van de financiële implicaties, terwijl Goedschalk en VIDS zich richtten op de bescherming van mensenrechten en milieu.

Tijdens de bijeenkomst werden er verschillende opmerkingen gemaakt vanuit de zaal, waaronder die van vertegenwoordigers van de commissie die hebben meegewerkt aan de overeenkomst. Zij stelden dat de genoemde zinsneden uit de overeenkomst, hen nooit onder ogen zijn gekomen en betwijfelen of hetgeen dat tijdens de bijeenkomst werd besproken, wel op waarheid berust. Goedschalk wees vervolgens naar artikel 8.8 en andere artikelen uit de overeenkomst als overtuigend bewijs van wat is overeengekomen tussen de regering en het Chinese bedrijf.

Enkele personen uit de zaal waarschuwden dat burgers niet te zeker zouden moeten zijn dat De Nationale Assemblee (DNA) in de resterende dagen van de regering, in hun voordeel zou handelen. Tijdens een felle reactie vanuit de zaal werd van een aanwezige VHP-assembleelid, geëist te verklaren of hij aan de kant van het volk stond. Assembleelid Ronny Aloema verklaarde dat hij de bijeenkomst bijwoonde, om zich persoonlijk te oriënteren over de presentaties en discussies. Hij maakte duidelijk, dat hij een eigen mening heeft, maar niet van plan was deze tijdens de bijeenkomst, prijs te geven.

De meeste aanwezigen benadrukten het belang van inheemse rechten en milieubescherming, en bekritiseerden het gebrek aan verlening van toestemming van de getroffen gemeenschappen. VES-voorzitter Steven Debipersad deed een algemene oproep aan de burgers om hun medeburgers en de nationale soevereiniteit te verdedigen tegen dit project.

De uitkomst van deze overeenkomst zal een cruciale test zijn voor de balans tussen economische ontwikkeling en sociale en ecologische verantwoordelijkheid in Suriname.