Resume:

Onder conversie wordt verstaan omzetting van erfpacht cq grondhuur naar volledige eigendom. Op grond van de bestaande wetgeving is conversie reeds nu mogelijk.

Inleiding

De grondbetekenis van conversie is omzetting. In Suriname heeft conversie een eigen betekenis gekregen, namelijk het omzetten van het ene recht (erfpacht/grondhuur) in een andere (volledige eigendom). Na de invoering van de landhervormingswetgeving in 1982 kon domeingrond alleen in grondhuur worden uitgegeven, met dien verstande dat alle bestaande rechten op grond (bijv. eigendom en erfpacht) geëerbiedigd werden. In 2003 (kabinet Venetiaan-Ajodhia) is de titel eigendom voor domeingrond weer mogelijk gemaakt. Dit kan op twee wijzen:

1. Uitgifte van domeingrond in eigendom. Deze vorm wordt in dit artikel niet verder besproken.
2. Omzetten van erfpacht/grondhuur in (volledige) eigendom (conversie).

Bij conversie draagt de staat zijn rechten op de grond over aan de erfpachter/grondhuurder. In dit geval wordt het recht dat de staat overdraagt blote eigendom genoemd, hetgeen betekent dat de staat weliswaar in naam eigenaar is, maar dat het genot van de grond (bewonen, bewerken en bebouwen) bij de erfpachter of grondhuurder ligt. Laatstgenoemden zijn verplicht periodiek een vergoeding (canon) te betalen aan de staat.

Operationalisering conversie

De wetswijzing van 2003 kon echter niet direct operationeel gemaakt worden. Hiervoor waren er één of meer staatsbesluiten nodig.

Het heeft tot 2009 geduurd (kabinet Venetiaan-Sardjoe), voordat het noodzakelijke staatsbesluit kwam: Besluit Overdracht Domeingrond in Eigendom. Globaal gezegd is een staatsbesluit een wetgevingsproduct, vastgesteld door de President – de Staatsraad gehoord – dat een nadere uitwerking is van een wettelijke bepaling.  De eerste conversie vond pas in 2016 (kabinet Bouterse-Adhin) plaats. De toenmalige regering startte met een zgn. pilotproject met de bedoeling de staatskas een forse injectie te geven. Uit mededelingen van de toenmalige minister van Financiën kon opgemaakt worden, dat het project als mislukt beschouwd werd vanwege gebrek aan belangstelling. Het is wel duidelijk dat de huidige president een groot voorstander is van conversie. Hij heeft in dit verband reeds kort na zijn aantreden een presidentiële commissie benoemd om het een en ander te begeleiden.

De commissie heeft binnen recordtijd een wetsontwerp met bijbehorende staatsbesluiten vervaardigd, die in 2021 bij De Nationale Assemblee (DNA) werden ingediend. Vanwege verschillende inzichten binnen de coalitie is het wetsontwerp niet in behandeling genomen.  De vraag rijst of het noodzakelijk is dat de ingediende wetgevingsproducten eerst door DNA moeten worden aangenomen om conversie mogelijk te maken. Het antwoord hierop is ontkennend. Het bewijs is aanwezig in de vorm van een op het Gliskantoor geregistreerde conversie van een perceel aan de Kwasistraat in 2016.

Deze conversie is door niemand betwist en mag dus als rechtsgeldig beschouwd worden. Dit ondanks de kritiek die vanuit rechtswetenschappelijk oogpunt daarop is geleverd. De kern van deze kritiek is dat in de wet van 2003 staat dat de overheid bij conversie de eigendom overdraagt, terwijl dit had moeten zijn de blote eigendom. De wet zegt verder dat door de overschrijving van de transportakte in de daartoe bestemde openbare registers het recht van grondhuur c.q. erfpacht van rechtswege vervalt, hetgeen juridisch niet correct is.

Huidige stand van zaken

Het is duidelijk dat de laatstbedoelde wettelijke regeling juridische mankementen bevat. Een bekend rechtsprincipe is dat je nooit meer rechten kan overdragen dan je zelf hebt. Dus ook al zegt de wet dat de staat eigendom overdraagt, is het duidelijk dat daarmee bedoeld is: blote eigendom. Ik ben het wel eens met het standpunt dat het uit rechtswetenschappelijk oogpunt de voorkeur verdient dat de juridische onjuistheden bij wetswijziging worden gecorrigeerd. Maar dat neemt niet weg dat hangende de wetswijzigingen, de conversie op de reeds eerder ingeslagen weg voort kan gaan.

Oplossing Kraan

Mr.dr. C.A. Kraan, eminent kenner van de Surinaamse do-meinwetgeving, geeft in zijn boek: De uitgifte van domeingrond in Suriname, te kennen dat de weg gevolgd kan worden dat bij de akte van conversie gesteld wordt dat de staat het blote eigendom overdraagt aan de erfpachter/grondhuurder. Doordat blote eigendom en erfpacht/grondhuur in één hand komen, is er juridisch sprake van vermenging van rechten met als resultaat dat de verkrijger (gewezen erfpachter/grondhuurder) volledige eigendom verkrijgt. Volgens Kraan komt dan aan de bepaling in de wet dat het recht door overdracht van rechtswege vervalt, als zijnde overbodig, geen betekenis toe.

Opgemerkt wordt dat deze constructie reeds is toegepast in de genoemde conversie aan de Kwasistraat.

Advies

Het verdient aanbeveling de conversie op grond van de bestaande wetgeving te doen geschieden om de volgende redenen:

– de regering laat hiermee zien dat er geen sprake is van een nieuwe uitvinding en in geen geval één die etnisch is ingegeven;

– conversie maakt geen inbreuk op de rechten van inheemsen en Marrons.

Carlo Jadnanansingh