Toen ik enkele weken geleden het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen via de pers steunde met haar plan tot ordening van concessiehouders, had ik niet kunnen vermoeden, dat op bijna dezelfde dag grondspeculanten mijn concessie met dubieus verkregen documenten waren binnengedrongen en daarbij historische en educatieve zaken vernietigden, voor het door hen opzetten van een opslagplaats voor houtblokken voor een betalende Chinese ondernemer uit China. Mijn bijval van het plan tot ordening was gebaseerd op het feit dat ik meerdere gevallen van dubbele uitgifte van gronden kende, een zeldzaamheid 30 jaren geleden, maar juist in deze digitale tijd, steeds vaker voorkomend.
De kaarten van Suriname met daarop dorpen, kreken, rivieren, wegen en vliegvelden ,zijn in het verleden steeds vervaardigd bij slechts een centraal orgaan, het Centraal Bureau voor Luchtkartering van het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen. De kaarten werden opgemaakt met behulp van luchtfoto’s. In de noordelijke helft van Suriname werden de kaarten gemaakt en gecontroleerd door de ervaren stafleden van het bureau. Voor het zuidelijke deel werden er ook anderen, assistenten, stagiaires en aankomende technische stafleden ingezet, natuurlijk ook onder controle van ervaren stafleden. Het verschil in benadering van Noord en Zuid-Suriname was verdedigbaar, omdat de tijd dat de zuidelijke gebieden een grote rol zouden spelen in de ontwikkeling van Suriname, destijds ver leek te zijn. Er werden in totaal 104 kaartbladen voor publicatie voorbereid. De noordelijke bladen werden afgezet als “warang boru”, maar naar het zuiden toe bleven ze langer en soms zelfs heel lang in de kasten. Bij het maken van de kaarten in het binnenland waren er op de zwart wit foto’s grote delen, waar in het veld de enige zichtbare kleur het groen was van het tropenbos, af en toe onderbroken door het geel van een bloeiende groenhartboom, het paars van een purper-hartboom, of het wit van een pluisende kankantrie. De grote rivieren waren natuurlijk ook te zien, maar de veel meer voorkomende kleinere kreken minder. Het asfaltdek van de Verlengde Gemenelandsweg was ooit niet waar te nemen onder de originele Grote Boom van de Grote Boommarkt, omdat die boom ver over de weg heen groeide. De assistent kaartenmakers van destijds konden kreken van die ‘Gemenelandswegkreek’ grootte in het binnenland ook slechts op enkele plaatsen volgen via waarneming van open water en van zwamp-planten. Voor de rest moest de locatie tussen de wel zichtbare heuvels aan weerszijden door hen worden ingeschat. De kreken werden en worden daarom tot de huidige dag niet als lijnen getrokken, maar met gestippelde lijnen weergegeven. Er waren dus meerdere onvolledige waarnemingen mogelijk in gebieden zonder heuvels. Waar twee kreken samenvloeiden tot een grotere, gebeurde het vaak dat het cruciale punt van de samenvloeiing onder de grote bomen niet te zien was. Deze punten zijn wel zeer belangrijk, omdat men concessies kan aangeven, met deze eenduidige samenvloeiings-punten als uitgangspunt. Als het punt van samenvloeien in 1976 niet correct was in de kaart van de assistent, is dat punt in 2016 ook fout, dus ook de kaarten die aan dat punt zijn gelieerd. Wanneer men later deze kaart moet inpassen in het wereldnetwerk, moet die kaart worden aangegeven ten opzichte van het mondiale noorden. Er zijn drie richtingen die gebruikt worden als noordrichting. Die zijn het noorden van de aardas, ten tweede de as van het aardmagnetisch veld in het systeem van 360 graden voor een cirkel, en als derde dezelfde as, maar dan in het moderne digitale systeem van 400 graden voor een cirkel. Indien een meestal jonge landmeter in het binnenland of aan zijn ICT apparaat meet volgens het systeem van 400 graden, en de oudere uitzetter op de grote verzamelkaart van Suriname de zaken uitzet in het 360 graden systeem, ontstaan er onvoorziene overlappingen, en onbedoelde open plekken. Veel landmeters oude stijl gingen destijds het veld in, en legden verplicht ter plaatse een bestaand uitgangspunt vast, los van wat de kaart aangaf. Dat kon zijn een in de natuur voorkomend blok steen van achthonderd ton, een brug over een kreek, of de concrete samenvloeiing van twee kreken. Geen scherpzandeiland of grote kankantrie die na een jaar verdwenen kunnen zijn. De gevolgen van het gebruik van de twee systemen waren en kunnen dus zijn overlapping van concessiekaarten, door GPS verschillen, met twee beheerders voor hetzelfde deel van de gebieden. Als in zo een gebied later een goudader wordt ontdekt, bestaat de kans dat begrafenisondernemers als Hamdard, Poese en Hennep ook een bijdrage zullen moeten leveren in de voorfasen van deze mijnbouwkundige handeling. Zonder ordening zullen de verschillende uitgangspunten voor en oriëntatie van kaarten ,tot conflicten blijven leiden. Corruptieproblemen zullen er blijven ontstaan als een groep of bedrijf zijn wil doordrukt met zijn politieke partij of door processen met smeergeld te initiëren, ongeacht het systeem van meten of weergeven. De conflicten zullen steeds toenemen door het toenemend aantal aanvragen voor concessies, en de toenemende beschikbaarheid van smeergeld. In 1975 waren er ongeveer zes concessiehouders in delen van de 77 km lange weg van Brownsweg naar Atjoni. De houders waren ver van elkaar, kenden elkaar niet en hadden geen grensconflicten of exploitatieconflicten. In 2016 is de hele weg bezet met tientallen concessies, en door de verschillend toegepaste technieken om de grenzen aan te geven zijn er meerdere overlappingen, terwijl er ook mensen formeel zelfs kilometers buiten hun gebied actief zijn, zonder zelf daarvan bewust te zijn. Dit zal op den duur leiden tot Wilde Surinaamse situaties, later tot Wild West situaties en ten slotte tot Wild Brazil situaties. Herregistratie en ordening met een landelijk uniforme manier van opmeten en weergeven van de concessiegrenzen, kan dit probleem beperken. Dit technisch probleem moet primair door technici opgelost worden. Ik zal binnenkort mogelijk gedwongen zijn om de rollen van de destijds uit de coalitie verwijderde partijen Pertjaja Luhur en PALU bij een aantal gevallen van onregelmatigheden met gronden in Para en Brokopondo, nader toe te lichten. De reactie van de in dit verband aangeschreven ministeries over enkele specifieke gevallen wacht ik nog even af. Oplossen van het corruptieprobleem bij aanvraag en uitgifte van gronden, eist wetgeving en een mindshift bij delen van de groepen ambtenaren, politici, ondernemers en potentiele aanvragers. Dat kost meer tijd dan het technische deel van de oplossing. Tot aan die oplossing zullen er nog meer veldonderzoekslijnen in het bos, maar ook mensen in het bos fysiek opengekapt worden. Het kapseizoen met de bekende Britse “Crocodile” houwers lijkt in Brokopondo en Sipaliwini al geopend, getuige de vele moorden om grondzaken in 2015 en 2016 in die districten.
Ingezonden:
Drs. Eddy Monsels
