Nu bij een grootschalig journalistiek onderzoek aan het licht is gekomen dat toppolitici, beroemdheden en rijke zakenlui massaal belastingen ontwijken via belastingparadijzen, komen de eerste namen aan het licht. En daar zitten heel wat bekende namen tussen. Een overzicht.

Gisteren kwam het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) met het nieuws. Uit 11,5 miljoen documenten van advocatenbureau Mossack Fonseca, die de Süd-deutsche Zeitung kon bemachtigen, blijkt hoe de rijksten der aarde gebruik maken van belastingparadijzen om hun rijkdom te verbergen.

Dat is volgens de letter van de wet niet verboden. Pas als dergelijke vennootschappen gebruikt worden om zwart geld wit te wassen, is het strafbaar. Toch is de laatste jaren veel ophef ontstaan over de constructies.

Op de gelekte lijsten staan ook 732 Belgen. Het betreft diamantairs en de Belgische haute finance. Maar volgens journalisten Lars Bové (De Tijd) en Kristof Clerix (Knack) gaat het ook om zelfstandigen en gewone burgers. “We spreken vaak van rijke Belgen en zakenfamilies, maar eigenlijk gaat dit over iedereen: uw tandarts en uw dokter. We hebben zelfs een marktkramer gevonden”, zei het duo in Radio 1-programma ‘De Ochtend’.

De komende dagen en weken zullen de journalisten met “verrassende en minder verrassende namen” komen, zo vertelden ze. De eerste naam die ze losten is Franco Dragone, de regisseur die voornamelijk bekend werd met zijn werk voor Cirque du Soleil.

Vooral uit Vlaanderen en Brussel

In totaal werden 1.144 schermvennootschappen van Belgen ontdekt. De Britse Maagdeneilanden zijn het populairst (539), gevolgd door Panama (314) en de Seychellen (177). Het grootste deel van de Belgen die gelinkt worden aan dergelijke schermvennootschappen wonen in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. “We identificeerden 178 mensen uit Brussel, 161 uit Antwerpen, 47 uit Vlaams-Brabant, 35 uit West-Vlaanderen, 25 uit Oost-Vlaanderen en 21 uit Limburg”, schrijft De Tijd. In de gemeenten Ukkel, Antwerpen, Elsene, Sint-Pieters-Woluwe, Sint-Gillis en Waterloo komen ze het meest voor.

Politiek en voetbal

Er staan ook heel wat bekende namen uit de voetbalwereld op die gelekte lijsten. Zo worden onder andere ex-UEFA-voorzitter Michel Platini en voetbalster Lionel Messi in de documenten genoemd. Naar Juan Pedro Damiani, een lid van de ethische commissie van de FIFA, is ondertussen een onderzoek ingesteld. Hij werd voorlopig geschorst.

Er zouden ook 72 staatshoofden en regeringsleiders op de lijsten staan, waarvan er nog 12 aan de macht zijn. Onder meer de presidenten van Oekraïne (Petro Poroshenko) en Argentinië (Mauricio Macri) komen in opspraak, net als de premier van IJsland (Sigmundur David Gunnlaugsson), de Egyptische ex-president Hosni Moebarak en een hoop sjeiks uit de Golfstaten. Ook de Pakistaanse premier Nawaz Sharif, de Saudische koning Salman en de voormalige Iraakse premier Iyad Allawi van de dubieuze constructies gebruik gemaakt hebben. Ook familieleden van de Chinese president Xi Jinping, een tante van de Spaanse koning Felipe VI en een neef van president Bashar al-Assad van Syrië zouden in de lijsten opduiken.

Ook Vladimir Poetin wordt in verband gebracht met de zaak. Zijn naam zelf zou niet in de documenten genoemd worden, maar veel mensen uit zijn entourage zouden met dergelijke geheime constructies wel rijk geworden zijn.

Nog opmerkelijk: Ian Cameron, de vader van de Britse premier, heeft een offshorebedrijf gerund op de Bahama’s dat jarenlang het kapitaal van de rijkste Britse families beheerde. Als directeur van het investeringsfonds Blairmore Holdings Inc wist Ian Cameron de Britse belastingdiensten meer dan 30 jaar te ontwijken. De vader van Cameron beheerde de rekeningen van de rijkste Britse families, waar tientallen miljoenen ponden op stonden.

Verder zijn er ondertussen nog namen als die van acteur Jackie Chan, staalmagnaat Lakshmi Mittal en de Braziliaanse hoofdaandeelhouders van AB Inbev.

De Franse Zakenman en miljardair Patrick Drahi, oprichter van het aan de beurs in Amsterdam genoteerde telecombedrijf Altice, wordt ook in verband gebracht met het gebruik van buitenlandse brievenbusfirma’s.

In een verklaring erkende Altice dat het tussen november 2008 en december 2010 gebruik heeft gemaakt van de diensten van een bedrijf in Panama. Het bedrijf zelf noch Drahi zou evenwel eigenaar of aandeelhouder van die firma zijn geweest. Ook spreekt Altice met klem tegen dat er sprake was van belastingontduiking.

De vrouw van eurocommissaris Miguel Arias Canete, Micaela Domecq, duikt ook op in de Panama Papers. De Europese Commissie verdedigt de integriteit van de Spaanse commissaris voor Energie en Milieu, aangezien zijn aangifte over mogelijke belangenconflicten conform lijkt met de regels daaromtrent.

Net als de 27 andere eurocommissarissen heeft Canete een “belangenverklaring” moeten indienen met professionele activiteiten en financiële participaties die mogelijk een belangenconflict zouden kunnen veroorzaken, zo verduidelijkte Commis-siewoordvoerder Margaritis Schinas.

“Volgens de informatie die commissaris Caneta heeft ingediend, lijkt zijn verklaring conform met de richtlijnen voor commissarissen”, klonk het. De aangifte bevat immers ook elementen over zijn echtgenote. Zij dook maandag op in de Panama Papers als beheerder van de vennootschap Rinconada Investments, gevestigd in het Latijns-Amerikaanse belastingparadijs.

Of er koppen gaan rollen, is voorlopig afwachten. Maar in IJsland heeft een vroegere premier de huidige wel al opgeroepen om op te stappen.

De komende dagen en weken zullen er nog een hoop nieuwe namen uit het dossier naar de oppervlakte komen. Om 17u30 maken De Tijd en Knack “een grote naam” bekend uit het onderzoek.