Waarom deed rechter ‘A’ zus en waarom doet rechter ‘B’ zo? Mag mijn zaak behandeld worden door een rechter die in de eerste lijn familie is van de tegenpartij? Dat zijn vragen die weleens opkomen bij de gewone burger, maar die nooit of niet afdoende worden beantwoord. Het Hof van Justitie (HvJ) heeft op 30 juni dit jaar tijdens een algemene ledenvergadering besloten het vastgelegde procesreglement en de gedragscodes voor rechters publiek te maken. Daarmee zal de gewone burger niet alleen meer inzicht krijgen in de wijze waarop het werk van een rechter in elkaar steekt en hoe hij/zij tot een oordeel komt, maar ook de gelegenheid hebben om met deze ‘bijbel van de rechters’ de rechter als mens en als rechtspreker beter te begrijpen. Mr. Iwan Rasoelbaks, waarnemend president bij het HvJ, heeft gisteren en vandaag journalisten ingelicht over het voornemen van het Hof om op een buitengewone openbare zitting van 6 november aanstaande het procesreglement en de gedragscodes officieel vrij te geven: “De rechterlijke macht heeft altijd impliciet gewerkt met de gedragsregels, omdat deze regels aan de rechter middels de trainingen en opleidingen worden meegegeven, doch heeft het Hof gemeend om vanaf het komend zittingsjaar deze gedragsregels te expliciteren in een gedragscode voor de Surinaamse Rechterlijke Macht.” Het nieuwe zittingsjaar van het Hof begint op 2 oktober. Met de gedragsregels probeert het Hof tot uitdrukking te brengen dat de RM voornemens is om de gemeenschap in zijn voortdurende streven naar welvaart en welzijn, te dienen met onafhankelijke, onpartijdige, integere en deskundige rechtspraak.

Daarnaast moet de burgerij weten dat de RM het ambt van rechter op waardige wijze uitdraagt. In zijn toelichting wijst Rasoelbaks erop dat deze opdracht onder meer is verankerd in artikel 10 van de Grondwet van de Republiek Suriname en ook voortvloeit uit artikel 14 van het Verdrag voor Burger en Politieke rechten (BUPO-verdrag). Markant is aldus Rasoelbaks ook de transparantie die gepaard gaat met de lancering van het procesreglement voor de handlesrollen (advocatenrollen, deurwaardersrollen en kortgedingrollen). Zowel het procesreglement als de gedragscodes gaan eventueel al in werking met de aanvang van het nieuwe zittingsjaar. Het belang hiervan? De hofpresident zegt daarop: “Jarenlang werden de advocatenrollen in eerste aanleg bemenst door meerdere rechters en griffiers die elk op hun eigen wijze invulling gaven aan deze rollen. Na intensieve interne discussies heeft de mening post gevat dat er snelheid en uniformiteit, maar ook transparantie dient te komen in deze rollen, daar er wekelijks een vrij groot aantal civiele zaken zijn.”

Ter illustratie: De beschikbare 19 rechters en 16 griffiers verwerken gemiddeld 41 civiele zaken per maand. Hetzelfde team krijgt 31 strafzaken te behandelen, ook al per maand. De additionele zaken, zoals Hoger Beroep, Medisch Tuchtcollege en de Krijgsraad, zijn nog niet meegeteld. Hoewel het altijd al traditie is geweest bij de Rechterlijke Macht om achter gesloten deuren zichzelf te toetsen en bij te sturen, komt met de publicatie van deze twee richtsnoeren bij kijken dat de burgerij meer dan nu het geval is, zich kan beklagen wanneer zij het gevoel krijgt dat in hun zaak de rechter daarvan is afgeweken. Rasoelbaks spreekt van een markant moment nu het Hof overeenstemming heeft over de samenstelling, en de openbaarmaking van het procesreglement en de gedragscodes. Daarnaast is de offciële opening van het rechterzittingsjaar de herintroductie van een traditie die bijna was vergaan.