De algemene verkiezingen in Suriname, die op zondag 25 mei zijn gehouden, zijn volgens de verkiezingswaarnemingsmissie van de Caribische Gemeenschap (CARICOM), vreedzaam en ordelijk verlopen. Ondanks enkele operationele en personele knelpunten, spreekt de missie van een democratisch proces, dat zich voltrok in een sfeer van maatschappelijke betrokkenheid en kameraadschap onder de Surinaamse bevolking. Eerder dit jaar had de regering de CARICOM uitgenodigd om een verkiezingswaarnemingsmissie (CEOM) te sturen ter ondersteuning van transparantie en geloofwaardigheid bij de stembusgang. De missie, bestaande uit acht verkiezings-experts uit verschillende Caribische landen en ondersteund door drie medewerkers van het CARICOM-secretariaat, verbleef van 22 tot en met 27 mei in Suriname.

In de aanloop naar de verkiezingen, voerde de missie gesprekken met een breed scala aan belanghebbenden. De CEOM sprak onder meer met president Chandrikapersad Santokhi, de Onafhankelijke Kiesraad, diverse ministeries, politieke partijen en maatschappelijke organisaties, waaronder de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden (VIDS) en de Interreligieuze Raad.

Tijdens deze gesprekken kwamen diverse zaken naar voren, waaronder:

• Onvoldoende scholing van stembureau-personeel.
• Uitsluiting van kandidaten van lokale kieslijsten.
• De gevolgen van de wijziging van de kieswet in oktober 2023.
• Beweringen van mogelijke kiezersfraude.
• Onvoldoende publieke voorlichting, met name in inheemse en Marrongemeenschappen.
• De veiligheid van de nieuwe plastic stembussen.

Op de dag van de verkiezingen observeerde de missie 136 stembureaus verspreid over zes districten: Paramaribo, Wanica, Commewijne, Saramacca, Coronie en Marowijne. De stemlocaties werden over het algemeen als goed toegankelijk en gunstig gelegen beoordeeld, ook voor kiezers met een fysieke beperking. De waarnemers merkten op dat de stemprocedures in grote lijnen werden gevolgd en dat de stemming vreedzaam en ordelijk verliep. In Paramaribo deden zich volgens de missie, vertragingen voor bij de opening van sommige stembureaus, soms oplopend tot anderhalf uur. Dit werd mede veroorzaakt door een tekort aan personeel en gebrekkige voorbereiding. Daarnaast uitten partijvertegenwoordigers zorgen over het feit dat zij de namen van kiezers niet altijd goed konden horen. Dit bemoeilijkte hun pogingen om toezicht te houden op mogelijke onregelmatigheden.

De missie prees de innovatie van de Surinaamse overheid bij de introductie van nieuwe stemhokjes, inclusief voorzieningen voor rolstoelgebruikers. Tegelijkertijd werd erop gewezen dat de positionering van de hokjes verbetering behoeft om de geheimhouding van de stemming beter te waarborgen.

De stembureaus sloten volgens de voorschriften om 19.00 uur. Bij het tellen van de stemmen, bleek opnieuw dat sommige medewerkers niet voldoende waren voorbereid, waardoor extra assistentie van de Onafhankelijke Kiesraad nodig was. De missie benadrukte het belang van het versterken van de capaciteit van verkiezingsmedewerkers en het verbeteren van logistieke processen. De aanwezigheid van partijwaarnemers tijdens het telproces, beoordeelde de missie als positief.

De waarnemers zullen hun volledige bevindingen en aanbevelingen verwerken in een eindrapport dat wordt aangeboden aan de secretaris-Generaal van CARICOM. Doel is bij te dragen aan de verdere versterking van het democratisch proces in Suriname. De CARICOM-missie sprak haar waardering uit voor de uitnodiging van de Surinaamse regering en bedankte alle betrokkenen voor hun inzet en samenwerking.