De gemoederen in district Para lopen hoog op. Bewoners en vertegenwoordigers van Paraplantages, uiten hun verzet tegen wat zij zien als een directe bedreiging voor hun erfgoed en bestaansrecht. Aanleiding vormt de recente inwerkingtreding van de nieuwe Wet Grondregistratie en Gronduitgifte, die bedoeld is om meer orde, transparantie en rechtszekerheid te brengen in het eigendomslandschap van Suriname. Maar voor de bewoners van Para, klinkt de wet als het begin van een nieuwe strijd om grond – een strijd die zij al generaties voeren.

“Onze voorouders hebben met bloed, zweet en tranen deze grond gekoloniseerd voor hun nageslacht”, verklaarde Hesdy Ommen, voorzitter van de Federatie van Paraplantages, tijdens een openbare bijeenkomst. “Dat gaat nooit gebeuren, dat men deze gronden inpikt.’’

De kern van het conflict ligt in de botsing tussen formeel recht en historisch gebruik. De nieuwe wet stelt dat domeingronden alleen via officiële procedures kunnen worden toegewezen en dat deze in het gronddomein van de staat blijven, tot er rechtmatige uitgifte plaatsvindt. Voor veel gemeenschappen zoals in Para, betekent dat onzekerheid: hun voorouders hebben het land bewerkt, huizen gebouwd en samenlevingen gevormd, vaak zonder ooit officiële grondpapieren te hebben ontvangen.

Deze juridische leemte is decennialang genegeerd of gedoogd, maar nu lijkt het tij te keren. Voorstanders van de wet wijzen op grondspeculatie, corruptie en oneigenlijk gebruik als reden voor hervorming. Tegenstanders vrezen dat het legaliseren van een nieuwe orde, gepaard zal gaan met onteigening van degenen die het land historisch hebben bewerkt.

Het wantrouwen jegens de overheid is diepgeworteld in Para. Volgens Ommen, zijn eerdere beloftes niet nagekomen, en is er nooit sprake geweest van echte inspraak. “Ze komen nu met rechters en regels, maar waar was de overheid toen we onze gronden zelf moesten ontwikkelen?”, vraagt een bewoner zich af tijdens het forum. De roep om gerechtigheid is dan ook niet alleen juridisch, maar emotioneel geladen. De gronden symboliseren meer dan bezit: het zijn sporen van voorouderlijk lijden, gemeenschapszin en identiteit.

De overheid heeft nog geen officiële reactie gegeven op de beschuldigingen van de federatie, maar insiders meldden dat het ministerie van Grondbeleid gesprekken voert met traditionele gezagsdragers en belangenorganisaties om bruggen te bouwen.

is het maar de vraag, of technocratische benaderingen voldoende zijn in een context waarin de emoties hoog oplopen. Volgens jurist en gronddeskundige dr. Jules R., zou het verstandig zijn om binnen de nieuwe wet ruimte te scheppen voor erkenning van collectieve historische rechten. “Zonder die erkenning creëer je een kloof tussen wet en werkelijkheid, en dat kan leiden tot escalatie.’’

Nieuwe Wet op Grondregistratie en Uitgifte (2025):

– De wet moderniseert het proces van  grondregistratie.

– Voor het eerst worden digitale kadasterkaarten verplicht gesteld.

– Traditioneel landgebruik wordt erkend, maar moet voortaan via vastgestelde procedures worden aangemeld.

– Alle gronduitgiften dienen transparant en openbaar bekendgemaakt te worden.

– Er komt een onafhankelijke toetsingscommissie om geschillen over grondrechten te beoordelen.

De situatie in Para laat zien, dat wetgeving niet in een vacuüm werkt. Nieuwe regels kunnen pas succesvol zijn als ze rekening houden met het verleden. De uitdaging voor de regering ligt nu in het zorgvuldig balanceren van juridische modernisering en sociaalhistorische rechtvaardigheid.

Of Para een testcase wordt voor verzoening of confrontatie, hangt af van de bereidheid van alle partijen om in dialoog te gaan – met respect voor feiten, rechten én gevoelens.

“De nieuwe grondwetgeving is bedoeld om rechtszekerheid te bieden aan álle burgers, zonder af te doen aan de rechten van lokale gemeenschappen. We zijn bereid in dialoog te treden waar misverstanden bestaan”, aldus Roline Samsoedin, onderminister Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.

Toch is het maar de vraag, of technocratische benaderingen voldoende zijn in een context waarin de emoties hoog oplopen.

door Glenn Cooman