De Vereniging van Economisten in Suriname (VES) heeft in een rapport aan De Nationale Assemblee (DNA), ernstige bezwaren geuit tegen de ontwerp-machtigingswet voor een mineralenovereenkomst tussen de staat Suriname en de Aluminum Corporation of China (Chinalco). Volgens de VES is de concept-mineralenovereenkomst op meerdere punten in strijd met bestaande wetgeving en eerdere besluiten van DNA.
Een van de grootste zorgen betreft het Free, Prior and Informed Consent (FPIC) principe. DNA heeft dit principe op 4 april 2024 opnieuw bevestigd en gecodificeerd in de Milieu Raamwet, doch de concept-mineralenovereenkomst is al onderhandeld zonder dat het FPIC is toegepast, wat in strijd is met deze wetgeving.
Het Memorandum of Understanding (MoU) tussen de regering en Chinalco, verwijst naar een machtiging van de president d.d. 7 augustus 2024, om het contract te onderhandelen en stelt dat het parlement geen wijzigingen mag aanbrengen. Hierdoor wordt het FPIC juridisch en feitelijk onmogelijk gemaakt.
Daarnaast staat de concept-mineralenovereenkomst haaks op het Meerjaren Ontwikkelingsplan (MOP) 2022-2026, dat op 20 december 2021 door DNA is goedgekeurd. Dit plan bevat specifieke strategische acties met betrekking tot de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen, waaronder de invoering van een carbon tax en de regulering van transfer pricing. Artikel 7 van de concept-mineralenovereenkomst maakt deze besluiten onuitvoerbaar.
DNA heeft op 30 januari 2023 de Wet Fiscale Jurisdictie goedgekeurd, die de belastingheffing op het gehele grondgebied en de exclusieve economische zone van Suriname bevestigt. Echter, sluit de concept-mineralenovereenkomst deze wetgeving uit voor Chinalco en haar geaffilieerde vennootschappen, waardoor Suriname zijn fiscale jurisdictie over dit bedrijf verliest.
Verder wijst de VES op de strijdigheid van de concept-mineralenovereenkomst met de Wet ter voorkoming en bestrijding van Money Laundering en Terrorismefinanciering (WMTF). DNA heeft deze wet in 2022 en latere wijzigingen in 2023 en 2024 goedgekeurd. De concept-mineralenovereenkomst zet deze regelgeving gedeeltelijk opzij voor werknemers en relaties van Chinalco, zonder duidelijke rechtvaardiging.
Volgens het huishoudelijk reglement van DNA, mogen eerdere besluiten van deze zittingsperiode alleen worden teruggedraaid als er zwaarwichtige redenen of nieuwe omstandigheden zijn, doch de werkzaamheden van de Presidentiële Commissie, die op 7 augustus 2024 toestemming kreeg om met Chinalco te onderhandelen, hebben geen nieuwe of zwaarwegende informatie opgeleverd die het terugdraaien van eerder genomen besluiten rechtvaardigt. De VES stelt dat er geen ontwikkelingsplan is gepresenteerd dat kan worden beoordeeld en dat het contract geen garanties biedt voor een geïntegreerde aluminiumindustrie.
De VES benadrukt dat het ontwikkelen van West-Suriname een strategische stap kan zijn voor de nationale economie, maar dat dit zorgvuldig en met een doordacht beleid moet gebeuren. De huidige aanpak mist volgens de VES, essentiële voorwaarden voor succes. Er is geen ontwikkelingsplan, de bepalingen in de conceptovereenkomst zijn eenzijdig en in het voordeel van Chinalco en Suriname loopt het risico, de controle over zijn eigen bauxietreserves te verliezen. De VES roept daarom op, deze machtigingswet niet goed te keuren zonder ingrijpende wijzigingen en een herstart van de procedures.
