EBS en SWM zijn op aangeven van de regering en van het IMF, overgegaan tot tariefverhogingen die ondraaglijk zijn voor het Surinaamse volk. Verhoging na verhoging heeft in korte tijd de vaste lasten voor veel Surinamers ondraaglijk gemaakt. In complete Santokhi-stijl, erkende hij dat het wel erg gortig werd en dat gekeken moest worden wat er aan de tarieven gedaan kon worden, maar verlaagde hij die niet met de snelheid waarmee hij ze verhoogd had. Die mooie macro-cijfertjes verdwijnen namelijk als sneeuw voor de zon, als het geld niet met kracht en geweld uit de portemonnee van het volk geklopt werd.

Goed bestuur en transparantie zijn daar niet de basis bij geweest: Santokhi heeft niet toegezien op naleving van de wettelijke verplichting om jaarrekeningen op te leveren door die bedrijven: zij hebben over de jaarcijfers van zijn regeertermijn, nog nooit jaarcijfers uitgebracht. Hij heeft ook niet de beste bestuurders neergezet bij de bedrijven volgens zijn ‘right man for the job’ campagnebelofte, maar juist nepotisme, etnische sturing en vriendjespolitiek hoogtij laten vieren met de ABOP-aanvullingen in beide directies.

De stroomtoelevering is abominabel qua consistentie. Vrijwel ieder huishouden in Suriname kan meepraten over kapotte airco’s, koelkasten en wasmachines, als gevolg van uitval, storingen, spanningen en hele buurten zitten de afgelopen tijd weer in het donker. Bij de aanschaf van ieder groot apparaat, mag men gerust extra geld opzij zetten voor beschermers, omdat je anders na een paar weken, je aankoop kwijt bent. Dit terwijl het tarief met bijna vier keer gestegen is voor de meeste huishoudens, sinds het aantreden van de regering.

De watercrisis is nog triester. Hele wijken kunnen zelfs met een hydrofoor, wat in verreweg de meeste landen geen noodzaak is, omdat normale druk een basisbehoefte is waarin het waternet behoort te voorzien, niet aan voldoende water voor het normale huishouden en de persoonlijke hygiëne komen. Hiervoor moeten tanks afgenomen worden voor duizenden SRD’s per maand, met alle ongemak en rompslomp van opvullen. In vele wijken pleegt SWM regelrechte wanprestatie, terwijl nieuwe aansluitingen dusdanig lang op zich laten wachten, dat een heel grijs circuit is ontstaan rondom illegale meters.

Nu kunnen wij als volk wel blijven klagen hierover, maar de tijd voor een gecoӧrdineerde aanpak, is aangebroken. Op de vakbonden hoeft men niet te rekenen, want al zou de wil er zijn, de rechtspraak is zo ver af gaan wijken van het stakingsrecht zoals men dat internationaal kent, dat de regering kan doen en laten wat ze wil. Petities zijn voor deze regering wc-papier. En sociale media klachten duren twee dagen, totdat een poppetje op een brancard wordt afgevoerd of de zoveelste uitloper op video uitgescholden wordt door de vrouwen in zijn leven.

De aanpak zou uit vijf onderdelen moeten bestaan om effectief te zijn.

Bewustwording van de onderliggende problematiek moet via media en sociale media uitgelegd en herhaald worden. Veel staatsbedrijven en vooral de nutsbedrijven, hebben ongezonde zakelijke relaties tot leveranciers. Zij houden geen eerlijke aanbestedingen, maar laten zich voorfinancieren door partijen die woekertarieven en woekerrentes aanhouden, om te profiteren van de cash flow van die bedrijven, via het abonnementssysteem. De praktijken zijn dan misschien strikt genomen legaal, maar ze zijn niet in lijn met eerlijk en goed bestuur. De leiding van deze bedrijven sponsort grof aan alle politieke partijen en wedt op alle paarden tegelijk, omdat zij weten dat zij met geld van de abonnees, een voorspelbaar boekjaar tegemoet gaan en een gezond plaatje aan de banken kunnen laten zien, al betaalt het staatsbedrijf of de overheid misschien een beetje laat. Water, gas en stroom zitten qua tarieven vol van inefficiënties, verkwisting en persoonlijk voordeel voor particuliere partijen.

De benadeelden moeten hun ontevredenheid kenbaar maken aan de verantwoordelijke beleidsmakers. Dat houdt in dat men zich zal moeten organiseren in bestaande consumentenorganisaties, met commissies of werkgroepen gericht op de dienstverlening en de tarieven van EBS en SWM. Zij kunnen beleidsadviezen, een bemiddelende rol en een mobilisatiefunctie vervullen. Als meldpunt kunnen zij benadeelden ook ondersteunen met dossieropbouw en verzamelen van bewijsmiddelen.

Rechtszaken moeten overwogen worden. EBS en SWM wijzen namelijk met de beschuldigende vinger naar de overheid en de overheid wijst de vinger terug naar de bedrijven, als het gaat om zowel investeringen, tarieven als bedrijfsvoering. In rechtszaken kan men alle verantwoordelijke partijen betrekken, het concrete verwijt op (de groene) tafel leggen en bij uitspraak tegemoet zien waar de rechterlijke macht de verantwoordelijkheid legt.

Wanneer eenmaal een kritieke massa georganiseerd is, moeten boycots overwogen worden. De macht van de bedrijven als marktpartijen vloeit voort uit de vaste inkomsten van abonnees. Als abonnees massaal overgaan tot opzeggingen, of betalingsopschortingen, zullen de bedrijven en de overheid acuut aan tafel moeten komen. Voor die opschorting is alle grond aanwezig, als de bedrijven zich stelselmatig schuldig blijven aan tekortkoming.

De laatste fase is de wisselwerking rondom alternatieven van bemensing van het bestuur en vaststellen van beleidsdoelen en realistische financiering. Niet in commissievergadering, maar via de publieke fora, moeten de benadeelden kandidaatbestuurders en kandidaattoezichthouders, ondersteuning en draagvlak geven, als vervanging voor de partij politieke actoren die verantwoordelijk zijn voor het wanbeleid op dit moment. Daarnaast moeten de benadeelden zelf, bereid zijn de technische vereisten voor een verbeterde dienstverlening, aan te reiken als concrete eisen.

Wij kennen het draaiboek van de regering. Eerst gaat men de trekkers van de beweging bekladden. Dan gaat men de justitiële machtsspelletjes spelen. En uiteindelijk gaat men in nietszeggende toneelstukjes benadeelden uitnodigen voor gesprekken, persstiltes en opschorting van acties vragen en uiteindelijk niets voor de mensen doen. Daarom moeten benadeelden concrete eisen klaar hebben en de druk niet verminderen, totdat deze ingewilligd zijn en er weer een leefbare balans ontstaat tussen wat men betaalt en wat men ervoor terug krijgt.