Tijdens een presentatie voor de Vereniging Surinaams Bedrijfsleven (VSB) op 6 november 2024 sprak econoom Karel Eckhorst over het verantwoord omgaan met Surinames eindige natuurlijke hulpbronnen. Hij benadrukte dat de opbrengsten van olie en gas niet enkel ingezet moeten worden voor directe welvaart, maar omgezet moeten worden in blijvende vormen van kapitaal zoals menselijk kapitaal, zodat toekomstige generaties hiervan kunnen profiteren. ‘’Voor deze transformatie zijn sterke instituties essentieel’’, aldus Eckhorst, die in 2005 al pleitte voor een Spaar- en Stabilisatie Fonds bij de Centrale Bank van Suriname.

Wettelijke verankering en bescherming noodzakelijk

Eckhorst wees erop dat het huidige fonds in Suriname kwetsbaar is, doordat het wettelijke kader ontbreekt. Hij legde uit dat fondsen eerder zijn aangesproken wanneer de druk op staatsfinanciën toenam, wat volgens hem een duurzame groei belemmert. Om de financiële stabiliteit te waarborgen, stelde hij dat het fonds wettelijk verankerd moet worden in het begrotingsproces en de wetgeving voor overheidsfinanciën. Hij benadrukte dat bestaande wetgeving uit 2013 en 2017 niet volstaat en dat nieuwe wettelijke kaders cruciaal zijn om politieke inmenging te voorkomen.

Onafhankelijk beheer en veiligheidsmaatregelen essentieel

Ondanks misvattingen dat het fonds buiten de invloed van de staat zou opereren door buitenlandse beleggingen, maakte Eckhorst duidelijk dat het een Surinaams staatsfonds betreft. Hij legde uit dat wettelijke controlemechanismen en veiligheidsmechanismen in de Comptabiliteitswet noodzakelijk zijn om te reguleren, hoe en wanneer geld uit het fonds kan worden opgenomen, en dat deze controle door de begroting moet plaatsvinden om de duurzaamheid te waarborgen.

Noorwegen als inspirerend voorbeeld

Eckhorst verwees naar Noorwegen als een model voor Suriname, omdat het Noorse fonds door middel van strenge ‘fiscal rules’ bestand is tegen politieke druk. Deze regels maken de overheid minder afhankelijk van fonds middelen en bieden een voorbeeld van hoe Suriname zijn fonds beter kan beschermen tegen politieke invloeden en marktvolatiliteit.

Risico’s van economische volatiliteit en kortetermijnbeleid

Met simulaties toonde Eckhorst de sterke schommelingen op de oliemarkt en de noodzaak om afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen te beperken. Hij pleitte voor een anticyclisch beleid, waarbij in economische goede tijden reserves opgebouwd worden die ingezet kunnen worden om perioden van economische neergang te overbruggen. Eckhorst waarschuwde dat kortetermijndenken en politieke druk de stabiliteit van een fonds kunnen ondermijnen, met als risico zogenaamde ‘white elephants’ – grootschalige projecten met weinig rendement die de staatsfinanciën belasten.

Oproep tot institutionele versterking

Eckhorst sloot af met een oproep om de komende drie jaar te benutten voor institutionele versterking en juridische verankering van het fonds. Door lessen te trekken uit andere olieproducerende landen, kan Suriname volgens hem een solide Spaar- en Stabilisatie Fonds opzetten, waarmee het land economische stabiliteit en welvaart voor toekomstige generaties kan waarborgen.