In juni 2014 ondertekende Suriname, in het kader van de samenwerking met de Europese Commissie (EC), het Nationaal Indicatief Programma (NIP) onder het 11e Europese Ontwikkelingsfonds (EDF 2014-2020). Miljoenen euro’s werden toegewezen aan de landbouwsector, waarbij in 2016 de EDF-commissie een actiedocument heeft goedgekeurd, waarin de belangrijkste gebieden zijn beschreven die aan bod zouden komen binnen het Suriname Agriculture Market Access Project (SAMAP), dat gericht is op een meer concurrerende en veilige productie van geselecteerde gewassen door middel van een faciliterende omgeving en verbeterde capaciteiten van de particuliere sector en relevante instellingen. SAMAP heeft tot doel de markttoegang voor groenten, fruit, wortel- en knolgewassen en bosbijproducten (NTFP) te vergroten. De VN Landbouw- en Voedselorganisatie (FAO) is belast met de uitvoering van SAMAP.
Bij aanvang van SAMAP werden er concreet twee belangrijke resultaten verwacht:
- Een verhoogde tuinbouwproductie en duurzame markttoegang voor 1000 kleinschalige boeren.
- Verbeterde voedselveiligheidscapaciteiten en -normen voor de particuliere sector en publieke instellingen.
Drie componenten
SAMAP heeft drie componenten:
Component 1: Duurzame productie en ontwikkeling van de waardeketen met drie subcomponenten: a) Verbeterde markttoegang tot markt(export)standaarden voor kleinschalige boeren en agrobedrijven met gerichte investeringen en leningen;
- b) De verbetering en vaardigheden op het gebied van zakelijk en financieel management voor boeren en landbouwbedrijven zijn verbeterd
- c) Kwaliteitsproductie ondersteund door de introductie van verbeterde technologieën en effectieve voorlichtingsdiensten aan boeren.
Component 2: Het versterken van de voedselveiligheidscapaciteiten en -normen en de toepassing ervan op de particuliere sector, met drie sub-componenten:
- a) Interinstitutionele coördinatie, dialoog en wet- en regelgevingskader voor nationale voedselveiligheidsnormen.
- b) De capaciteit van nationale laboratoria voor monitoring en certificering van de voedselveiligheid.
- c) Duurzaamheid van investeringen in voedselveiligheid en faciliterende omgeving.
Component 3: Projectcoördinatie, -beheer en -implementatie
Bij aanvang van SAMAP werd gesteld dat hulp zou worden geboden aan individuele en groepen kleinschalige boeren om de productiviteit en het concurrentievermogen te vergroten met behulp van verbeterde technologieën en innovatieve benaderingen in de hele waardeketen. SAMAP zal win-winpartnerschappen tussen kleinschalige boeren en landbouwbedrijven stimuleren en ondersteunen om duurzame markttoegang te garanderen. De nadruk zal worden gelegd op groenten en fruit, evenals op niet-hout bosproducten (NTFP) en de verwerking van wortelgewassen in geselecteerde binnenlandse gemeenschappen met de inclusie van vrouwen, kleine boeren, jongeren, boerengroepen en coöperaties, evenals het versterken van de capaciteit van voorlichtingsfunctionarissen bij het verlenen van diensten die verband houden met waardecreatie, marketing en financieel beheer.
Budget, projectduur en verlenging
Het budget voor de implementatie van SAMAP is USD 15.109.360 voor een uitvoeringsperiode van vier jaar met een einddatum van 30 juni 2023. SAMAP heeft een verlenging gehad tot eind december 2024. SAMAP heeft delen uit de diverse componenten niet geïmplementeerd tijdens zijn uitvoeringsduur van vier jaar, maar in de verlengingsperiode. Genoemd kan worden het kanaliseren van ongeveer USD 1 miljoen naar een garantiefonds ter ondersteuning van boeren en agrobedrijven bij het aanvragen van een lening. Op 12 december 2023 is tijdens de 14e Project Steering Committee (PSC) de status gepresenteerd van SAMAP over de drie componenten.
De uitvoering van SAMAP verdient geen schoonheidsprijs. Er zijn mensen blij gemaakt die in aanmerking zijn gekomen voor een small of large grant, er zijn waardeketenplatforms opgezet en er is gewerkt aan de diverse documenten. De daadwerkelijke ontwikkeling van de waardeketens met een integrale versterking van de waardeketenactoren is uitgebleven. In de afgelopen vijf jaar is er geen noemenswaardige (export)markt gecreëerd, zoals de naam van het project doet vermoeden.
Cruciale vraag anno februari 2024
“Wat het meest tegen de borst stuit, is de cruciale vraag 11 maanden voor het eind van de verlengingsduur van SAMAP, namelijk: Wat zal er gebeuren met de miljoenen USD die overgebleven zijn, waarvan een duurzame, adequate en effectieve besteding is uitgebleven? Deze momenteel hoge mate van non-performance moet per direct op het hoogste niveau besproken worden en er dient nagegaan te worden hoe de middelen te besteden voor de daadwerkelijke duurzame ontwikkeling van de agrarische sector. Immers, de financiële middelen zijn door de Europese Unie vanwege een historisch gegeven toegezegd aan Suriname ter ontwikkeling van de agrarische sector. Deze middelen mogen niet voorbijgaan aan de neus van agrarisch Suriname vanwege incompetentie van het lokale SAMAP-kantoor”, aldus de Vereniging van Economisten in Suriname (VES).
Bron: VES-Inzicht, februari 2024
