De covid-pandemie en de toenemende conflicten, voedselonzekerheid en klimaatverandering, hebben jaren van vooruitgang in de strijd tegen tuberculose ongedaan gemaakt. Vorig jaar meldde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor het eerst in bijna twee decennia een toename van overlijdens, nieuwe gevallen en meer resistentie tegen geneesmiddelen. Volgens Mel Spigelman, die al meer dan tien jaar voorop loopt in de strijd tegen tbc, is het nochtans mogelijk om de ziekte de wereld uit te helpen.

Tuberculose (tbc) doodt volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) jaarlijks 1,5 miljoen mensen. Ondanks het feit dat de infectieziekte te behandelen is tegen relatief lage kosten, blijft het een grote last voor de volksgezondheid, vooral in ontwikkelingslanden. Dat komt door een combinatie van slechte diagnose en behandeling en onvoldoende financiering voor onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe vaccins.

Binnen enkele maanden belegt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een vergadering om de geneesbare ziekte – die desalniettemin meer mensen doodt dan aids en Covid-19 samen – uit de wereld te helpen. Volgens Mel Spigelman, topman van de gezaghebbende non-gouvernementele organisatie TB Alliance, is meer politieke betrokkenheid cruciaal voor het beëindigen van tbc.

Mel Spigelman: “Een van de grootste problemen met tbc is dat het heel erg een ziekte van de armen is, en de realiteit is dat dat een weerslag heeft op de politieke wil om het probleem aan te pakken. Overheden zijn zelfgenoegzaam geworden over tuberculose, een ziekte die al zo lang bestaat en meer mensen doodt dan enige andere infectieziekte.”

Wat moet er gebeuren om tbc wereldwijd onder de aandacht te brengen? Moet er een tbc-pandemie komen in Amerika en Europa vooraleer er daadwerkelijk actie wordt ondernomen?

Spigelman: “We moeten beginnen met te benadrukken hoe belangrijk het is om tbc de wereld uit te helpen, maar ook hoe haalbaar het is. We moeten hoge-inkomenslanden aanspreken op wat ze kunnen doen op vlak van financiering en lage- en middeninkomenslanden op het gebied van toegang tot zorg en deelname aan onderzoek.

“Momenteel worden klinische proeven allemaal gedaan in relatief arme landen. We moeten ervoor zorgen dat we niet enkel input krijgen van een klein aantal landen – wat nu echt het geval is – maar van alle landen over de hele wereld. Tuberculose treft elk land ter wereld.”

Zijn er nieuwe ontwikkelingen op vlak van behandelingen?

Spigelman: “Bij TB Alliance hebben we een kortere, verbeterde behandeling van tbc geïntroduceerd met de naam BPAL. Hiermee hebben we de tijd die nodig is om resistente tuberculose te genezen teruggebracht van 18 maanden naar 6 maanden. De behandeling heeft ook het genezingspercentage verhoogd tot 90 procent voor alle orale geneesmiddelen. De therapie werd voor het eerst goedgekeurd in de Verenigde Staten in 2019 en in Europa in 2020. Het is pas sinds dit jaar dat we aanzienlijk meer opnamen beginnen te zien in de landen waar tuberculose een groot probleem is.”

Waarom heeft het zo lang geduurd voordat levensnoodzakelijke medicijnen tegen tbc wereldwijd zijn opgenomen?

Spigelman: “Innovaties als deze zijn zeldzaam, en in veel landen zijn er een heleboel tussenstappen nodig eer zo’n behandeling kan worden goedgekeurd. Met een beetje politieke wil kan dat proces aanzienlijk verkort worden. Hierbij kunnen zelfs de armste landen een grote rol spelen door te kijken naar de regelgevingssystemen en de structuur van de gezondheidszorg bij het invoeren van nieuwe innovatieve behandelingen. Hetzelfde geldt voor diagnostiek. Er zijn veelbelovende nieuwe diagnostica op de markt gebracht die amper worden gebruikt.

Hoe groot is de financiële kloof voor universele toegang tot tbc-behandeling en onderzoek?

Spigelman: “Als we uitgaan van de cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie en andere instituten, hebben we het over een tekort van 2,5 tot 3 miljard dollar per jaar.”

De VN-top over tuberculose vindt plaats in september. Zult u op deze bijeenkomst de politieke wil voldoende financiering kunnen vergaren?

Spigelman: “Ben ik rotsvast overtuigd van het welslagen? Nee. Is het de moeite waard? Ja, want het is zeker mogelijk dat het resultaat waar we op hopen bereikt wordt. Als ik zie hoeveel mensen onvermoeibaar werken om de kans te vergroten dat deze top de nodige toezeggingen oplevert, stemt het me hoopvol. Voor ons is het van groot belang dat tbc-behandeling voor iedereen betaalbaar is, vooral voor ontwikkelingslanden – waar zowel de prevalentie als de kosten voor diagnose hoog zijn. Het is duidelijk dat elke innovatie betaalbaar moet zijn. De nieuwe behandeling is dan ook goedkoper dan de oude. Nieuwe therapieën en diagnostiek hoeven niet per se duurder te zijn. Ze kunnen juist geld besparen. Dat is de reden dat we op mondiaal niveau moeten investeren in innovatie, omdat innovatie uiteindelijk geld bespaart.”

Bron: IPS