De illegale mijnbouw in het Inheemse Yanomami in Roraima, Brazilië, neemt er-gere vormen aan. De regering Bolsonaro werd hiervan formeel op de hoogte gebracht, maar heeft besloten om geen actie te ondernemen.
In augustus 2022 stuurde de Nationale Stichting van Inheemse Volkeren (Funai) een explosief rapport met gedetailleerde kaarten van mijnbouw in de regio naar het ministerie van Justitie. De Funai-voorzitter, Marcelo Xavier, vroeg om “dringende, effectieve en assertieve” maatregelen tegen de situatie. Doordat de analyse van de zaak samen viel met de start van de herverkiezingscampagne van Bolsonario werden de documenten opgeborgen door het team van de toenmalige minister Anderson Torres.
Het Braziliaanse medium UOL heeft dit document onthuld en bewijst dat de regering-Bolsonaro op de hoogte was van het scenario dat leidde tot de slachting en ondervoeding van de Yanomami.
Een Funai-server vloog op 25 mei 2022 over een deel van het grondgebied van Yanomami. Het doel van de diligence was het verzamelen van inlichtingeninformatie voor een grote operatie in samenwerking met het ministerie van Justitie, die gepland was voor de tweede helft van het jaar. Funai identificeerde meer dan 80 punten die verband hielden met de mijnbouw. De onthulde situatie was angstaanjagend: Funai vond 32 actieve mijnbouwpunten in ongeveer 800 km afgelegd langs de kanalen van de rivieren Uraricoera, Couto Magalhães, Auaris, Parima en Mucajaí. De garimpeiros onderhielden alleen al in het geïnspecteerde gebied ten minste 18 landingsbanen, naast 13 steunpunten en drie als havens beschreven gebieden.
Funai identificeerde verder mijnen in de buurt van de Uxiú-Inheemse gemeenschap aan de oevers van de Mucajaí-rivier. Dat het scenario bij de autoriteiten bekend was, kon niet voorkomen dat er bijna een jaar later een bloedbad in de regio uitbrak. De inspectie van Funai heeft ook de milieu-effecten van de mijnen in het oog gekregen, die bijgevolg de gezondheid van de Yanomami aantasten. Naast het vervuilen van rivieren, brengt illegale mijnbouw ziektes naar Inheemse gemeenschappen en schaadt het jacht- en landbouwgebieden. Onder de regering-Bolsonaro leidden stimulansen voor mijnbouw ertoe dat 570 Yanomami-kinderen stierven door vermijdbare oorzaken. Malariagevallen werden meer dan verdubbeld in die periode.
Een clandestiene mijnhaven werd eveneens geïdentificeerd: Porto do Arame, beschreven als de “hoofdroute” voor mijnwerkers op het grondgebied van Yanomami. Een dozijn boten stond afgemeerd en er stonden tenten om illegale mijnwerkers te ondersteunen. Negen maanden later, op 12 februari, werden garimpeiros betrapt bij het verlaten van het inheemse gebied via Porto do Arame. De ontsnapping vond plaats na de start van de operatie van de federale politie en Ibama, doordat er een humanitaire crisis in het Inheemse gebied uitbrak. Het doel van de actie was om illegale mijnwerkers uit de regio te verwijderen. De regering van Lula beweert 330 mijnsites in Yanomami-land te hebben vernietigd.
Twee weken nadat het ministerie van Justitie het Funai-rapport had begraven, toonde de toenmalige vicepresident en nu senator Hamilton Mourão, (Republicanos-RS) kennis te dragen van de humanitaire crisis van de Yanomami. Hij was voorzitter van de Amazon Council en was verant-woordelijk voor het formuleren van interministeriële acties ter bestrijding van milieu misdaden in het bioom. Bij een bijeenkomst op 30 augustus sprak Mourão over de noodzaak van een grote operatie. Het ministerie van Justitie werd op de bijeenkomst vertegenwoordigd door secretaris Antônio Ramirez Lorenzo, die niets zei over het rapport van Funai of de situatie van de Inheemse bevolking. Hetzelfde standpunt werd ingenomen door twee van Bolsonaro’s eerste bondgenoten: ministers Augusto Heleno (GSI) en Paulo Sérgio Nogueira (Defensie).
Ondanks de verklaring deed Mourão niets om de situatie van de Yanomami op te lossen. Aan UOL schreef hij de passiviteit van de regering toe aan financiële problemen.
