Cyanide kent vele (industriële) toepassingen. Het wordt onder andere gebruikt om goud uit gesteenten te winnen in goudmijnen. Cyaniden zijn chemische stoffen met een cyaan groep (CN), waarin het stikstofatoom een driedubbele verbinding maakt met het koolstofatoom. We staan er niet bij stil, maar we komen dagelijks in aanraking met cyanide. Denk maar aan dat kopje koffie dat je elke dag drinkt, in de kern van een appel zit ook cyanide. Hiermee willen wij niet stellen dat het geen gevaarlijk product is, maar wij moeten er wel voorzichtig mee omgaan. Het belangrijkste aspect is om te kijken wat er wordt gedaan om te voorkomen dat als er iets mocht gebeuren, men voorbereid is om de effecten te minimaliseren. “Om commercieel goud te kunnen mijnen, heb je cyanide nodig. Op dit moment is cyanide het enige alternatief, want andere alternatieven zijn veel slechter voor het milieu en de mens. Cyanide is momenteel de meest veilige stof die binnen de goudsector gehanteerd kan worden”, stelde Albert Ramdin, toen hij de functie van Senior Director External Relations bij Newmont bekleedde in 2018. De multinational Newmont Suriname importeert al jaren cyanide op een verantwoorde wijze vanuit de Verenigde Staten in gesloten tanks in pellet vorm, via de zee. “Cyanide komt in Suriname aan in containers en die worden zwaar beschermd met een omhulsel, ter voorkoming van beschadiging. De veiligheid tijdens het vervoeren, lossen en laden is zo goed mogelijk gegarandeerd”, zei Ramdin. Thans leven we in 2023 en in de afgelopen weken is ons land in de ban van het feit dat er cyanide wordt gebruikt om goud te winnen in en rondom het stuwmeer. Wij willen hiermee duidelijk maken dat het gebruik van cyanide in Suriname al jaren wordt toegelaten, het enige verschil is dat multinationals zich houden aan veiligheidsvoorschriften en de illegale goudwinning zwaar aangepakt moet worden, want anders gaat alles in de omgeving dood. Het is zeer ernstig en wij moeten absoluut niet licht hierover denken, want we stevenen af op een ware ramp.  De regering heeft vorige week in een persbericht vanuit de CDS bekendgemaakt, dat  rond het Prof. dr. ir. W.J. van Blommensteinmeer op basis van vastgestelde coördinatie en grenzen, een veiligheidszone wordt vastgesteld. Deze veiligheidszone is onder toezicht van Staatsolie in samenwerking met de districtscommissarissen en de ministeries van Justitie en Politie en Defensie die voor de handhaving zorgdragen. Het is de bedoeling dat in deze zone alle economische activiteiten verboden worden. Er mogen volgens de regering geen vergunningen gegeven worden voor gronduitgifte, concessies en bedrijfsactiviteiten binnen dit gebied. Indien er vergunningen zijn uitgegeven voor de eerder genoemde zaken in dit gebied, zullen die worden ingetrokken. Dit alles wordt bij staatsbesluit vastgesteld. “Minister Dinotha Vorswijk van Grondbeleid en Bosbeheer en de directie van Staatsolie Maatschappij Suriname, zijn belast met de formalisatie hiervan”, aldus de CDS. Volgens president Santokhi zal er alles gedaan worden om de stuwdam te beschermen. Er is ook beloofd dat er gesproken zal worden met de lokale bevolking en dat voor degenen die in de zone wonen, er andere woningen ter beschikking worden gesteld. Maar wij weten dat deze veiligheidszone het onverantwoord gebruik van cyanide niet zal stoppen. Alleen regulering op overheidsniveau zal het gebruik kunnen indammen. Wij zijn van mening, dat als de regering de kleinschalige goudindustrie wil behouden, ze deze moet reguleren door milieustandaarden af te dwingen, zoals bij de multinationals het geval is. Hierbij moet er met een vergrootglas worden gekeken binnen de bevoegde autoriteiten om te zien wie dit allemaal toelaat en waar de schoen daadwerkelijk wringt. Het kan daarbij ook niet dat er toestemming wordt gegeven om te bouwen nabij de voet van de dam. Wij hopen dat er daadwerkelijk goed wordt gekeken naar de ‘veiligheidszone’, want wij hebben begrepen dat er tot vorige week nog stortwerk is verricht nabij het beruchte ‘winkelpand’ van de Chinese ondernemer, die bij de voet van de dam toestemming kreeg voor de bouw van een winkelpand annex woning. Keerpunt is reeds in het bezit van de toestemmingsbrief van het ministerie van Openbare Werken, waaruit blijkt dat de directeur D. aan een Chinese ondernemer daadwerkelijk toestemming heeft gegeven om een winkelpand annex woning langs het Afobaka stuwmeer op te zetten. Aan de Chinese ondernemer C.Z. is meegedeeld, dat hij een gebouw van 200m2 kan opzetten en dat de bestek- en constructietekeningen na technische toetsing goed zijn bevonden. Naar onze mening, is dit schandalig en het doet er niet toe of er überhaupt zogenaamd afspraken zijn gemaakt met betrekking tot de veiligheidsvoorschriften. Het kan gewoon niet verantwoord zijn om dichtbij de dam toestemming te verlenen voor de bouw van een winkelpand. Wij vernemen dat dit pand inderdaad ingezet zal worden als pompstation en verkooppunt van materiaal dat de illegale goudsector bemoedigt. Om terug te komen op het cyanidegebruik in het stuwmeer, vindt er volgens onze bronnen, daadwerkelijke een zorgelijke ontwikkeling plaats die alleen aangepakt kan worden als er een optimale controle is in deze sector. Daarbij moeten de mensen die werken met dit zeer giftige spul, bewust worden gemaakt van de gevolgen op de lange termijn voor henzelf, omgeving en het milieu. Jarenlang werken de multinationals met cyanide en hebben zelfs een Rapid Response Plan, indien er zich calamiteiten mochten voordoen. Dit plan houdt onder andere in dat gedurende een echte ‘drill’, in de praktijk wordt gedemonstreerd hoe te handelen wanneer een container met cyanide in het water valt. Alleen zo zal men kunnen toetsen of de juiste tools, procedures en afspraken aanwezig zijn om zo een incident in de realiteit effectief met minimale schade aan het milieu en de mens, aan te pakken. In Suriname heeft het Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling in Suriname (NIMOS), de toezichthoudende rol die moet rapporteren, indien zaken niet verlopen volgens internationale standaarden en er mogelijk gevaren kunnen ontstaan voor het milieu. Het gebruik van schadelijke stoffen en de vernietiging van de gebieden waarin er wordt gewerkt, zijn belangrijke zorgpunten bij mijnbouwactiviteiten.  Wij vragen aan het NIMOS om daadwerkelijk toezicht te houden en geen struisvogelpolitiek te spelen. Met de uitbanning van kwik is cyanide de meest toegepaste stof die gebruikt wordt bij de chemische verwerking van goud. Hoewel cyanide giftig kan zijn, kan deze chemische stof in sommige vormen en concentraties onder bepaalde omstandigheden niet-toxisch zijn. Het gebruik van cyanide is daarom ook vele malen besproken en toegelicht, toch worden er horrorverhalen verteld die voor heel wat ophef zorgen. Kortom, wij denken dat voorlichting, controle en regulering deel uitmaken van de oplossing, daarbij geloven wij ook dat de gemeenschap die rondom de dam woont, niet moet doen alsof zij onschuldig is als het gaat om gebruik van cyanide voor de illegale goudwinning.

Het zorgwekkende gehalte aan cyanide is niet in een paar weken tijd ontstaan, maar zeker gedurende een paar jaar en daaraan hebben deze gemeenschappen zelf een steentje bijgedragen.

Nu is het hoog tijd om verantwoordelijkheid te nemen en te denken in oplossingen en niet meer met de vinger naar elkaar te wijzen. Het ‘a no mi syndroom’ hoeft niet besmettelijk te zijn.