Europa’s zwakste grens?

Stuart Codrington is een voorstander van de directe benadering. Binnen vijf minuten nadat ons interview is begonnen, pakt de Surinaamse grenscontrolebeambte zijn pistool, stopt het in zijn zak en neemt ons mee uit zijn piepkleine kantoortje met airconditioning de middaghitte in. Al snel rijden we in zijn witte pick-up over een slecht onderhouden weg. Het is een korte trip naar de rand van de Marowijnerivier, die een natuurlijke grens vormt tussen Suriname en Frans-Guyana, een overzees departement van Frankrijk. Aan de Surinaamse kant ligt het plaatsje Albina. Aan de overkant van de rivier ligt Saint-Laurent-du-Maroni. Codrington mindert vaart als we een pad inslaan dat langs het water loopt.

“Ze smokkelen hier diesel”, zegt hij, terwijl hij naar een gebied wijst en uitlegt dat smokkelaars brandstof kopen in Suriname en die tegen een hogere prijs aan de overkant van de rivier in Frans-Guyana verkopen. Een eindje verderop wijst Codrington op andere plekken waar smokkelaars de rivier oversteken met brandstof en andere goederen zoals kippen, alcohol en schroot. “We hebben niet genoeg mensen om ze allemaal aan te houden”, zegt hij.

Het smokkelen van smokkelwaar op de Marowijnerivier is niets nieuws, maar de cocaïnehandel naar Frans-Guyana is de laatste tijd enorm gegroeid. Overweldigd, onderbezet en met corruptie binnen hun gelederen worstelen de Surinaamse autoriteiten om allerlei soorten illegale handel te bestrijden over wat mogelijk de zwakste grens van Europa is.

Plotseling maakt de gespierde douanebeambte een scherpe bocht en spoedt zich naar de rivier. “Ze zijn nu aan het smokkelen!”, roept hij. Op de rivieroever lossen een half dozijn jonge mannen, die er allemaal tussen de 15 en 20 jaar oud uitzien, een houten boot vol met pallets met duizenden blikjes Coca-Cola. Een tweede boot, geladen met Coca-Cola en bier, komt aan. Codrington springt uit zijn auto en vertelt hen dat hij het perceel in beslag neemt. De jongeren zien er verslagen uit. Een in beslag genomen zending betekent dat ze niet worden betaald voor het dagelijkse werk.

Makkelijk oversteken

‘’Smokkelen naar Suriname is wijdverbreid. Over zeker 75 procent van alle invoer wordt geen of te weinig belasting betaald’’, aldus Ramon Fredrik, plaatsvervangend hoofd van de douane van Suriname. Dit is een aanzienlijk inkomensverlies voor een land dat in een diepe economische crisis verkeert.

“Ik zit hier nu een jaar. Ik heb nog geen enkel bedrijf gezien dat legaal importeert uit Frans-Guyana. Maar je ziet wel veel producten uit Frans-Guyana in Paramaribo”, vertelt Codrington. Smokkelaars die betrapt worden op het oversteken van de Marowijnerivier, worden doorgaans geconfronteerd met lichte straffen die de illegale handel in Suriname niet afschrikken. En rekruten zoals de jongeren die Codrington arresteerde, lijken vaak over te steken.

“Albina heeft veel drop-outs, jongeren die aan hun lot worden overgelaten”, vertelde een politieagent in Albina aan InSight Crime, die om anonimiteit vroeg omdat hij geen toestemming had om met verslaggevers te praten. Er zijn geen statistieken beschikbaar, maar het aantal leerlingen dat de school verlaat voordat ze is afgestudeerd, is tijdens de pandemie dramatisch gestegen, meldde Dagblad Suriname in september 2021.

Terwijl douanebeambten in staat zijn om af en toe een boot die de Marowijne oversteekt te stoppen, gaan vele anderen ongeïnspecteerd voort. Die middag was InSight Crime getuige van tientallen schepen die goederen en mensen vervoerden tussen Saint-Laurent-du-Maroni en Albina, sommigen door de legale grensovergang, de meeste niet. “Die boot smokkelt brandstof naar Frans-Guyana”, zegt Codrington, wijzend op een houten schip geladen met vaten dat ongeveer 100 meter verderop de rivier oversteekt. Hij kan hier niets aan doen, aangezien hij zijn handen vol heeft met de inbeslagname van Coca-Cola.

Grenscontrole-uitdagingen

Codrington bracht de gevangen genomen jongens en hun smokkelwaar Coca-Cola naar Albina. Het duurde uren, want met slechts een handjevol douanepersoneel, zijn dit soort operaties zeldzaam en willekeurig. Bronnen op elk niveau van autoriteit in Suriname gaven dezelfde boodschap: autoriteiten zijn overweldigd en onderbezet. “De grootste uitdaging is de grenscontrole”, vertelde kolonel Werner Kioe a Sen, bevelhebber van het Nationaal Leger van Suriname, aan InSight Crime. “Vanwege de economische crisis hebben onze veiligheidstroepen niet voldoende budget, wat hun efficiëntie beïnvloedt.” Minister van Justitie en Politie Kenneth Amoksi, herhaalde de opmerkingen van Kioe a Sen. “We hebben niet de middelen om onze grenzen te bewaken zoals andere landen”, zei hij. Corruptie belemmert ook de handhavingscapaciteiten van de Surinaamse autoriteiten in Albina.

Codrington vertelde InSight Crime dat hij tijdens de inbeslagname van Coca-Cola, een dreigend telefoontje kreeg van een hoge ambtenaar in het gebied. “Hij heeft zijn interesses. Hij weet alles van de smokkel hier, en er zijn bepaalde mensen aan wie hij verdient”, zei Codrington. De politieagent die in Albina was gestationeerd, zei dat hij soortgelijke geruchten had gehoord, maar geen bewijs had gezien. Twee andere Surinaamse politieagenten, afzonderlijk geïnterviewd, vertelden InSight Crime, dat ze dreigende telefoontjes hadden gekregen van verschillende functionarissen na het arresteren of beboeten van smokkelaars. ‘Omkoping en corruptie zijn diep geworteld binnen verschillende overheidsinstanties’, aldus een rapport van de Surinaamse regering uit 2021.

Van Coca-Cola tot Cocaïne

Er wordt veel meer gesmokkeld dan Coca-Cola. Albina’s poreuze grens, beperkte staatscapaciteit en diepgewortelde corruptie maken de stad tot een aantrekkelijk startpunt voor de cocaïnehandel naar Europa. In iets meer dan een decennium groeide de cocaïnehandel van Frans-Guyana naar het vasteland van Frankrijk tot 30 procent van de cocaïneconsumptie in de Europese natie.

De drugs bereiken doorgaans eerst de jungle van Suriname met kleine vliegtuigen die vanuit Brazilië, Colombia of Venezuela worden gevlogen en vervolgens worden de drugs over land naar Albina vervoerd. Smokkelnetwerken hebben appartementen in Albina waar drugs worden opgeborgen en coördinatoren rekruteren menselijke koeriers. “Ze plakken ze op hun lichaam, sommigen maken koffers klaar, maar de meest gebruikelijke methode is doorslikken”, zegt Codrington, verwijzend naar een methode waarbij passagiers de drugs die stevig in cellofaan of ander materiaal zijn gewikkeld, innemen.

De economie biedt mensenhandelaars meer prikkels: een kilo gekocht in Albina, kost ongeveer USD 3.800 tot USD 4.500; op het vasteland van Frankrijk ligt de waarde dichtbij USD 35.000.

‘’Koeriers moeten hun paspoort laten afstempelen door de Surinaamse militaire politie in Albina, voordat ze oversteken naar Saint-Laurent-du-Maroni’’, aldus Codrington.

InSight Crime was getuige van boothouders die naar voorbijgangers schreeuwden om hun aandacht te trekken langs de waterkant van Albina, in een poging zoveel mogelijk mensen aan boord te krijgen. “Als iemand vragen begint te stellen, gaan ze gewoon naar de volgende boot”, zei Assaid, een Surinaamse man die de boot bestuurde die Coca-Cola vervoerde.

Vanuit Saint-Laurent-du-Maroni nemen koeriers een deelauto naar Cayenne, de hoofdstad van Frans-Guyana, en vliegen meestal dezelfde dag naar Parijs. Het gebruik van deze route is het afgelopen decennium aanzienlijk toegenomen, deels als reactie op een beperking van passagiers op rechtstreekse vluchten van Suriname naar Nederland, zo blijkt uit een Frans parlementair onderzoek dat in 2020 werd afgesloten.

Het onderzoek schatte dat cocaïne die uit Frans-Guyana arriveerde, 15 procent tot 20 procent van de in Frankrijk geconsumeerde cocaïne in 2020 leverde, tegen bijna 0 procent tien jaar eerder. Sommige onafhankelijke experts denken dat het cijfer nog hoger kan zijn. David Weinberger, een associate research fellow bij het Franse Instituut voor Internationale en Strategische Zaken (IRIS), vertelde in oktober aan InSight Crime, dat tot 30 procent van de cocaïne bestemd voor het vasteland van Frankrijk, via Frans-Guyana stroomt. Maar hoewel de omvang van de cocaïnehandel over de grens tussen Suriname en Frans-Guyana moeilijk in te schatten is vanwege een gebrek aan inbeslagnamegegevens, suggereren de inbeslagnames aan Franse zijde dat de stromen in de orde van grootte van meerdere tonnen zouden kunnen liggen.

‘’De autoriteiten in Frans-Guyana hebben in 2022 in totaal 982 kilo cocaïne in beslag genomen, waarvan 80 procent bestemd was om via de luchthaven Felix-Eboué in Cayenne te verlaten’’, zei de Franse douanebeambte Richard Marie op een persconferentie van 2 mei. Drugskoeriers lijken een aanzienlijk deel van de luchtreizigers van Cayenne naar de luchthaven Orly van Parijs te vormen, die de enige rechtstreekse commerciële vluchten vanuit Frans-Guyana verzorgt. In een rapport uit februari 2023 van de Franse Senaat, werd opgemerkt dat in 2022; 30 procent van de passagiers die een dag voor vertrek op de hoogte werd gebracht van drugscontroles op hun vluchten, hun vluchten annuleerde of niet kwam opdagen.

Veranderende stromen

De dynamiek van de cocaïnehandel is de afgelopen maanden aan het veranderen na hardhandig optreden door de Franse autoriteiten, die in oktober is begonnen met het screenen van alle passagiers die vertrekken vanaf de luchthaven Felix-Eboué. ‘’Het aantal gearresteerde koeriers op de luchthaven Orly in Parijs is dramatisch gedaald als gevolg van de verhoogde beveiliging’’, zei de Franse aanklager Yves Le Clair, tijdens de persconferentie van 2 mei. Hij beweerde dat de nieuwe maatregelen nodig waren, nadat de Nederlandse autoriteiten een soortgelijk hardhandig optreden hadden uitgevoerd om de cocaïnehandel van Suriname naar Nederland een halt toe te roepen.

“Het drugssmokkel-fenomeen explodeerde in Frans-Guyana, toen de Nederlanders 100 procent controle uitvoerden op de luchthaven Schiphol”, aldus Le Clair. ‘’Smokkelaars lijken zich aan te passen aan de nieuwe veiligheidsmaatregelen door minder menselijke koeriers te sturen die de drugs hebben ingeslikt, terwijl ze steeds vaker cocaïne proberen te verstoppen in de koffers van nietsvermoedende passagiers’’, zegt Marie, de douanebeambte.

Een vergelijkbare dynamiek is waargenomen in Saint-Laurent-du-Maroni. De individuele hoeveelheden die op koeriers worden aangetroffen, blijven weliswaar klein, maar nemen toe. Bij het douanecontrolepunt langs de weg tussen de stad en Cayenne nam de Franse politie in maart 2023; 5,1 kilo cocaïne in beslag bij één man, waarmee een nieuw lokaal record werd gevestigd.

Een vergeefse strijd

Terug in Albina werkt Codrington aan de telefoon en gaat hij door met het proces van aanhouding van de jongeren en de smokkelwaar Coca-Cola. Terwijl hij wordt afgeleid, compenseert dezelfde jongen die de ambtenaar heeft tegengehouden, hun verlies door een paar van de smokkelwaarkisten op de rivieroever te verbergen, uit het zicht van Codrington.

De officier heeft veel te doen. De in beslag genomen goederen moeten op de wal worden gelost en vervolgens op een vrachtwagen. Hij belt voor logistieke hulp en al snel arriveren drie soldaten met aanvalswapens in een kleine boot om het schip naar het douanekantoor te begeleiden. ‘’De jonge mannen die de boot lossen, proberen gewoon de kost te verdienen’’, zegt Codrington. Hij laat ze gaan. Codrington is niet zo toegeeflijk tegenover Assaid, de smokkelaar. Assaid beweert dat Codrington hem voor de gek houdt. Hij zegt dat hij niet aan het smokkelen was en dat de Coca-Cola bestemd was voor een mijnbouwnederzetting stroomopwaarts. Toch riskeert Assaid een boete van maximaal 30 keer de importheffing, een gevangenisstraf als hij niet betaalt en de mogelijke confiscatie van zijn boot.

Volgens Assaid zijn de financiële voordelen van het verschepen van goederen over de rivier mager. Hij zegt dat de booteigenaar hem ongeveer USD 300 heeft betaald om de twee boten over de Marowijne te brengen. Maar Assaid zegt dat hij USD 60 gebruikte om de brandstof en de bemanning te betalen.

Codrington vertelde later aan InSight Crime, dat de Coca-Cola eigenlijk bedoeld was voor Paramaribo, de hoofdstad van Suriname, en daarheen ging toen die werd vrijgegeven. Codrington liet de smokkelaar gaan nadat hij de invoerrechten had betaald. Sinds het bezoek van InSight Crime in oktober, heeft Codrington er een extra douanebeambte bij. Hij zei dat het extra personeel heeft geleid tot een toename van het aantal inbeslagnames van goederen zoals bromfietsen, bier en kip. Geen cocaïne, en algemene statistieken blijven onbeschikbaar. En elke keer dat hij een inbeslagname doet, zei Codrington, is de hoge functionaris nog steeds aan de telefoon om hem te laten ontslaan.

Bron:https://insightcrime.org/news/europes-weakest-border-smuggling-between-suriname-and-french-guiana/