De discussies in Suriname duren voort, net als de pogingen om de wisselkoers te beteugelen. De Centrale Bank van Suriname (CBvS) en de regering hadden stabilisatie en verlaging van de wisselkoers en rust op de valutamarkt beloofd, maar daar is niets van te merken. Dit is al jaren gaande in Suriname en opeenvolgende regeringen, governors van de CBvS en geweldige economen van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES), hebben tot op heden nog geen duurzame oplossing voor deze epidemie gevonden. IMF heeft ook geen oplossing hiervoor. De enige duurzame oplossing is exportgerichte industriële productie. IMF-economen zijn boekhouders en hebben hier geen verstand van. En omdat Surinamers en IMF’ers waarschijnlijk verstand hebben van duurzame innovatieve industriële productie, gaat Suriname in de eerste jaren sukkelen met het valutaprobleem. Dit probleem staat al 50 jaar duurzame economische ontwikkeling en duurzame welvaart in Suriname in de weg. Dit heb ik in dit interview met Durham nader toegelicht.
Er zijn twee concrete oplossingen voor de valuta-epidemie: 1) 10.000 exportgerichte industriële productiefabrieken z.s.m. opzetten en 2) USD als officiële Surinaamse valuta z.s.m. invoeren. Dit dient parallel te gebeuren.
“President John Maguguli van Tanzania heeft 1423 fabrieken in zijn eerste jaar als president gebouwd en het land is nu een van de snelst groeiende economieën in de wereld! President Santokhi heeft na tweeënhalf jaar als president, nog niet eens één casavefabriekje gebouwd en heeft nog enkele jaren nodig om te starten. Hij heeft het te druk met geld lenen“, Hubert Rampersad.
Tanzania
Hoe is dit mogelijk, terwijl Suriname de meeste economieën ter wereld heeft, per hoofd van de bevolking. Het economistenland Suriname is wereldkampioen economie, en toch sukkelt het land al 50 jaar met dit grote valutaprobleem. Wordt het geen tijd om met een duurzame oplossing te komen? Waarom werken politici en boekhouders in Suriname volledige en officiële dollarisering van de economie tegen? Ze kunnen maar niet begrijpen dat je voor eens en altijd verlost bent van het valutaprobleem en dat je een stevige fundering legt voor duurzame economische groei en welvaart in Suriname. Ze willen niet dat het Federal Reserve System (Fed, het centrale banksysteem van de Verenigde Staten) op die manier volledig grip krijgt op de Surinaamse economie en dat ze geen geld kunnen blijven drukken. Ze zijn te trots om dit uit handen te geven en willen de macht hebben om te kunnen blijven rommelen.
De belangrijkste redenen om de USD niet als officiële valuta te gebruiken, zijn:
1) De Federal Reserve (Amerikaanse Centrale Bank) heeft een volledige controle over de Surinaamse economie; de overheid kan geen USD drukken. De corrupte politici en geldimport-Centrale Bank-containers-economen, willen doorgaan met monetaire financiering. De CBvS drukt regelmatig SRD. Onlangs werd weer een een 40ft stalen container met SRD biljetten binnengebracht, onder het mom van “vervanging van vernietigde biljetten”, lees: ‘CBvS brengt wederom container met SRD binnen’.
2) Er is dan niet genoeg USD in Suriname om daarmee uit te betalen; ze snappen niet dat dollarisering samengaat met een cul-tuuromslag in de samenleving en dat dit je gaat dwingen het overheidsapparaat echt effectief te saneren, slimmer te werken en een lerende innovatieve samenleving te creëren.
3) De opgerichte cambiohouders hebben dan geen werk meer.
Het zijn vooral politici die voor macro-econoom spelen, zoals Jimmy Bousaid, Silvano Tjon-Ahin en Albert Ramdin, die momenteel het besluitvormingsproces hieromtrent saboteren. Lees ook wat professor Caram onlangs zei: ‘’Gedeeltelijke dollarisering is het meest risicovolle alternatief.’’ Wat hij niet begrijpt, is dat USD als officiële valuta een groei- en leerproces is. Het dwingt je te concentreren op exportgerichte productie om USD te verdienen, het gaat corruptie in Suriname bepalen, het gaat monetaire financiering (devaluatie van de SRD) voorkomen, het gaat de toerisme industrie een boost geven, gaat geld wassen, gaat meer nauwkeurig uit het buitenland vangen en meer vertrouwen geven in Suriname, gevolgd tien goede komt aan een verbeterd investeringsklimaat. Je hoeft geen geweldige econoom te zijn om deze mooie kans voor Suriname niet te zien.
Volledige dollarisering is niet in elk land nodig, maar kan een oplossing zijn voor Suriname. Er zijn 16 landen en regio’s die de USD als hun officiële valuta gebruiken: Ecuador, Somalië, Panama, Puerto Rico, El Salvador, Guam, Turks- en Caicoseilan-den, Amerikaanse Maagdeneilanden, Britse Maagdeneilanden, Amerikaans Samoa, Oost-Timor, Marshalleilanden, Bonaire, Caribisch Nederland, Noordelijke Marianen en de Federale Staten van Micronesië. Lees dit artikel: ‘Welke landen gebruiken dollars?’.
De inwoners van deze landen hoeven niet elke dag online te kijken wat hun salaris waard is, de winkeliers hoeven hun prijzen niet elke dag aan te passagiers, hun ministerie van Economische Zaken hoeft niet elke dag prijscontroles in de winkels uit te voeren zoals in Suriname. Er is in deze landen meer vertrouwen, ze hebben een beter investeringsklimaat dan Suriname, ze hebben meer toeristen uit Amerika, er is minder corruptie, ze hebben geen cambio’s, er is minder sprake van money laundering, er wordt geen geld gedrukt door hun centrale bank, ze hebben een hogere economische groei dan Suriname, ze werken efficiënter en harder om USD te verdienen en ze hebben geen vereniging van economisten nodig.
Kracht en status van de Amerikaanse dollar
De kracht en status van de Amerikaanse dollar maakt het een aantrekkelijke optie voor veel landen, vooral in het Caribisch gebied en Zuid-Amerika. Veel van deze landen liggen dicht bij de VS en zullen besparingen ervaren door de Amerikaanse dollar als hun primaire valuta te behouden. Dit is vooral belangrijk voor landen in het Caribisch gebied waar toerisme een essentieel onderdeel is van hun economisch fortuin. Suriname ligt in het Caribisch gebied en heeft deze kans 50 jaar laten liggen. Surinaamse politici hebben dit bewust gedaan om zo door te kunnen blijven stelen en rommelen.
Voor Amerikanen is het brede gebruik van de USD in het Caribisch gebied ideaal. Ze kunnen met hun eigen geld reizen en hoeven zich geen zorgen te maken over het wisselen van lokale valuta. De Amerikaanse dollar wordt in deze landen en regio’s gebruikt, omdat het handig en waardevol is. De stabiliteit van de USD in vergelijking met veel andere kleinere valuta’s, stelt landen als El Salvador en (ei)landen zoals Bonaire, ook in staat om hun eigen economische productie op gang te brengen.
Voordelen voor Surinamers
Surinamers kunnen momenteel niet aan USD komen om hun bedrijf draaiende te houden. Verder kunnen ze moeilijk USD bij hun bank in Suriname bespreken, vanwege alle regels i.v.m. money laundering. Ook kunnen ze minimaal USD via de bank naar het buitenland sturen en de overma-kingskosten zijn erg hoog. Zoals eerder aangegeven, hoeven ze zich niet elke dag druk te maken over de waarde van hun geld en wat ze daarmee nog kunnen kopen. Het ministerie van Economische Zaken, Ondernemerschap en Technologische Innovatie (EZ), kan zich dan eindelijk volledig richten op Economische Zaken, Ondernemerschap en Technologische Innovatie en niet op slechts prijscontroles. Dit ministerie wordt momenteel gezien als een ministerie van prijscontroles, en niet als ministerie van EZ. Suriname gaat uiteindelijk na 50 jaar, meer welvaart ervaren.
Vertraging en sabotage door politici
Het proces van volledige dollarisering moet goed worden voorbereid, anders in het gedoemd te mislukken. Naar mijn mening moet het proces vandaag beginnen en moet volledige dollarisatie binnen één jaar worden geïmplementeerd, in goed overleg met en volledige ondersteuning van de Amerikaanse overheid. Innovatief en visio-nair leiderschap is nodig met integriteit, durf, moed, een nieuwe kijk op leiderschapvisie, daadkracht en deskundigheid. Suriname heeft nooit zulke politieke leiders gehad. Deze leiderschapskwaliteiten kun je cultiveren, lees mijn artikel: ‘Reimagining Leadership’. Maar ik denk niet dat Surinaamse politici dit gaan lezen, omdat ze denken alles beter te weten. Ik ben daarom bang dat ook president Santokhi er alles aan doet om middels installatie van commissies en platforms, volledige US-dollarisatie te vertragen en te saboteren, lees ook het artikel in De West, in de rubriek Keerpunt, d.d. 23 oktober 2022: ‘Tientallen commissies en platforms, maar nauwelijks vooruitgang’. Dus gaat Suriname nog 50 jaar sukkelen met het valutaprobleem, vanwege het stemgedrag van Surinamers.
prof.dr.ir. Hubert Rampersad
